Praska wiosna

Z Wikipedii

Praska Wiosna (czes. Pražské jaro) była okresem politycznej liberalizacji w Czechosłowacji w roku 1968 (zaczęła się 5 stycznia), i trwała do czasu, gdy ZSRR i inni członkowie Układu Warszawskiego (Polska, NRD, Węgry i Bułgaria) dokonali inwazji w nocy 20 sierpnia na 21 sierpnia tego roku.

Przebieg Praskiej Wiosny:

4 stycznia 1968: Alexander Dubček zostaje I sekretarzem Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Czechosłowacji (KSČ).
23 marca: spotkanie w Dreźnie z udziałem przedstawicieli partii komunistycznych i rządów: Czechosłowacji, Bułgarii, NRD, Polski, Węgier i Związku Radzieckiego; pojawił się po raz pierwszy termin „kontrrewolucja” dla określenia sytuacji czechosłowackiej; prawdopodobnie bezpośrednio po konferencji drezdeńskiej podjęto przygotowania do interwencji militarnej w Czechosłowacji
30 marca: plenum KC KPCz nowym prezydentem wybrało generała Ludvika Svobodę
kwiecień 1968: Publikacja "Czechosłowackiej drogi do socjalizmu". Zapowiedzi:
- wprowadzenia wielopartyjności
- zniesienia cenzury
- wprowadzenia wolnych wyborów
zapowiedź reformy gospodarczej
zapowiedź ustawy rehabilitacyjnej dotyczącej osób niesłusznie skazanych w okresie stalinizmu
czerwiec 1968: Zniesienie cenzury i publikacja kontrowersyjnego artykułu Ludvíka Vaculíka "2000 słów" (dokonano w nim głębokiej analizy dwudziestoletniego okresu sprawowania rządów przez partię komunistyczną, wskazując na podstawowe błędy kierownictwa, które doprowadziły kraj do kryzysu)
zaniepokojenie władz ZSRR
cykl narad wewnątrz Układu Warszawskiego
od 18 czerwca do 2 lipca: przeprowadzenie na terenie CSRS ćwiczeń wojsk UW pod kryptonimem „Szumawa”, które stanowiły przygotowanie do późniejszej inwazji
14-15 lipca: narada pięciu państw UW w Warszawie bez udziału przedstawicieli czechosłowackich, uczestnicy spotkania wystosowali list do KC KPCz, oficjalnym efektem warszawskiego spotkania było opublikowanie w środkach masowego przekazu listu pięciu partii oraz stanowiska Prezydium KC KPCz,co spowodowało upublicznienie konfliktu między Moskwą a politykami czechosłowackimi
29 lipca: spotkanie kierownictwa CSRS z przywódcami radzieckimi w Czernej nad Cisą
3 sierpnia: w Bratysławie odbyło się spotkanie z udziałem sześciu partii komunistycznych: Czechosłowacji, Bułgarii, NRD, Polski, Węgier oraz ZSRR, obrady dotyczyły sytuacji w Czechosłowacji
20/21 sierpnia 1968: Inwazja na Czechosłowację - operacja Dunaj, uprowadzenie najważniejszych przywódców "Praskiej Wiosny" do Moskwy
22 sierpnia: XIV zjazd partii KPCZ, uznany później za nielegalny i wykreślony z historii
23-26 sierpnia 1968: tzw."rozmowy moskiewskie" na Kremlu przedstawicieli czechosłowackich z władzami radzieckimi; podpisanie tzw. "protokołu moskiewskiego": rząd i partia czechosłowacka podjęły w nim zobowiązania do „znormalizowania” sytuacji w kraju w zamian za obietnicę stopniowego wycofywania wojsk okupacyjnych i zgodę na utrzymanie się przy władzy.
wprowadzenie cenzury i kontroli nad środkami masowego przekazu
marzec 1969: rozruchy hokejowe skutkują odsunięciem od władzy Aleksandra Dubčeka.
w połowie 1969 roku A. Dubček został usunięty z funkcji pierwszego sekretarza KC KPCz i wysłany jako ambasador do Turcji; jego następca, Gustáv Husák, zrezygnował całkowicie z procesu reform
czystki w partii i wojsku, prześladowania i masowa emigracja Czechów i Słowaków

Demonstracja w Helsinkach sprzeciwiająca się inwazji

Czesi i Słowacy dążyli do wolności pod przywództwem Aleksandra Dubčeka. Reformy (zwane procesem budowy "socjalizmu z ludzką twarzą"), które on wprowadził, nie miały na celu całkowitej zmiany ustroju, jak to miało miejsce na Węgrzech w 1956. Jednak rządzący Związkiem Radzieckim widzieli zagrożenie w zmianach wprowadzanych w Czechosłowacji. Odbył się szereg narad przywódców pięciu państw należących do Układu Warszawskiego, na których próbowano zmusić przywódców "Praskiej Wiosny" do rezygnacji z drogi reform. Ostateczna decyzja o wprowadzeniu wojsk pięciu państw Układu Warszawskiego na terytorium Czechosłowacji zapadła podczas posiedzenia ścisłego kierownictwa KC KPZR w dniach 15-17 sierpnia 1968 roku. W ataku brało udział 750 000 żołnierzy, 6 300 czołgów i 800 samolotów. Szacuje się, że zginęło około 200 osób.