Równe traktowanie
Z Wikipedii
Równe traktowanie to wyrównywanie szans dyskryminowanych grup społecznych, takich jak np. niepełnosprawnych czy migrantów, we wszystkich dziedzinach życia. Na skutek równego traktowania płci dostrzega się również problem dyskryminacji mężczyzn w niektórych dziedzinach życia na skutek przypisywania im określonych ról społecznych.
Przeciwieństwem równego traktowania jest nierówne traktowanie, które w określonych przypadkach - tam, gdzie jest to rzeczowo uzasadnione - może być dyskryminacją. Polityczne dążenia do równego traktowania są często równoznaczne z dążeniem do równouprawnienia.
Równe traktowanie nie jest jednak pojęciowo równoznaczne z równouprawnieniem. Równouprawnienie ma na celu równe traktowanie przez prawo. W dyskusji wobec równego traktowania nie można jednak wychodzić z założenia, że równe traktowanie przez prawo automatycznie prowadzi do faktycznego równego traktowania.
Spis treści |
[edytuj] Równe traktowanie ze względu na płeć
Przez równe traktowanie ze względu na płeć rozumie się często faktyczne zrównanie kobiety i mężczyzny we wszystkich dziedzinach życia, czego przeciwieństwem jest dyskryminacja przedstawicieli jednej bądź drugiej płci. Równe traktowanie ze względu na płeć to termin o charakterze opisowym. W angielskim stosuje się precyzyjniejsze pojęcie gender equality.
Równe traktowanie nie jest równoznaczne z równouprawnieniem. Równouprawnienie jest pojęciem z dziedziny prawa, podczas gdy pojęcie równego traktowania dotyczy rzeczywiście obserwowanych stosunków społecznych.
[edytuj] Kontrowersje
 |
Ten artykuł wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji. Aby uczynić go weryfikowalnym, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach. |
 |
Jakość tego artykułu jest obniżona przez użyte w nim próżne wyrażenia. Możesz pomóc, usuwając je z tekstu tego artykułu. |
Wokół równego traktowania toczą się zażarte dyskusje polityczne. Jest to temat wzbudzający liczne kontrowersje. Spór dotyczy nie tylko poszczególnych punktów w ocenie sytuacji wyjściowej i, co z tym związane, podejmowania konkretnych działań politycznych zmierzających do osiągnięcia zamierzonych celów.
Spór toczy się również na wyższym poziomie i dotyczy tego, czy w ogóle legitymowane są kontrowersje wokół oceny sytuacji wyjściowej i czy nie są one kolejnym przejawem niepoważnego traktowania nierównego traktowania.
[edytuj] Założenia polityki równego traktowania
Polityka równego traktowania legitymuje się
- rzeczywistymi nierównościami w sytuacji kobiet i mężczyzn,
- założeniem, że nierówności te nie wynikają z biologii i w związku z tym możliwe jest ich zmodyfikowanie,
- założeniem, że swoboda wyboru pokrzywdzonych nie jest zapewniona wyłącznie przez prawne uregulowania dotyczące równouprawnienia.
[edytuj] Nierówna sytuacja mężczyzn i kobiet
Polityka równego traktowania zakłada, że sytuacja kobiet i mężczyzn jest w społeczeństwie niejednakowa. W Polsce znaleźć można na to wiele przykładów.
- Mimo przeciętnie wyższych kwalifikacji niż u mężczyzn, kobiety są częściej bezrobotne. Stanowią też większość wśród długotrwale bezrobotnych z nikłymi szansami na znalezienie ponownego zatrudnienia.
- Praca kobiet jest przeciętnie o 20-30% gorzej opłacana niż praca mężczyzn o tych samych kwalifikacjach i na tych samych stanowiskach.
- Kobiety rzadziej niż mężczyźni zajmują stanowiska kierownicze o dużych kompetencjach decyzyjnych.
- Kobiety znacznie słabiej niż mężczyźni reprezentowane są w rządzie i w parlamencie.
- Na kobietach spoczywa wciąż większość obowiązków związanych z pracami domowymi.
- Kobieta - w odróżnieniu od mężczyzny - nie ma prawa zawrzeć związku małżeńskiego z kobietą.
Wyżej przywołane przykłady wskazują na nierówności, które oddziałują na niekorzyść kobiet. Inny rodzaj nierówności dotykających kobiety w sposób mniej bezpośredni bazuje na języku i nierównościach wizualnych:
- Pomijanie form żeńskich w przypadku wielu zawodów (np. doktor, a nie doktorka, socjolog, a nie socjolożka), a także w przypadku stosowania liczby mnogiej (np. nauczyciele, a nie nauczyciele i nauczycielki - nawet jeśli w grupie jest 15 kobiet i jeden mężczyzna).
- Stosowanie męskiej formy przymiotnika w liczbie mnogiej, jeśli w grupie pojawia się choćby jeden mężczyzna.
- Zawody o wysokim prestiżu są określane i kojarzone formą męską (np. profesor, lekarz, dyrygent), zawody o niskim prestiżu - formą żeńską (np. sprzątaczka, pielęgniarka).
- Tendencja do umieszczania wizerunków kobiet na drugim planie na produktach z zapisem graficznym.
- Stereotypowe przedstawianie ról kobiecych i męskich w filmie i reklamie.
- Większa akceptacja dla niektórych zachowań u mężczyzn niż u kobiet.
Nierówne traktowanie ze względu na płeć może działać również na niekorzyść mężczyzn. Oto kilka przykładów:
- Obowiązek wojskowy.
- Mniejsze szanse na uzyskanie praw opieki nad dzieckiem w przypadku rozwodu.
- Wyższy wiek przejścia na emeryturę (choć to wiąże się jednocześnie z wyższymi świadczeniami emerytalnymi).
- Mężczyzna - w odróżnieniu od kobiety - nie ma prawa zawrzeć związku małżeńskiego z mężczyzną.
Również w przypadku mężczyzn mamy do czynienia z pewnymi bardziej subtelnymi formami działań stawiających ich w sytuacji gorszej niż kobiety.
- Oparte na stereotypach oczekiwanie u mężczyzn określonych cech charakteru, określanych jako ,męskie'.
- Niska społeczna akceptacja dla publicznego wyrażania uczuć przez mężczyzn.
- Oczekiwanie określonych rytualnych norm zachowania, takich jak inicjatywa przy wyborze partnera.
- Mniejszy zakres akceptowanych form ubioru, dużo mniejsza społeczna tolerancja wobec mężczyzn ubierających kobiece ubrania niż wobec kobiet ubierających męskie ubrania.
- Większe wymagania wobec synów niż wobec córek w niektórych dziedzinach życia (np. jeśli chodzi o karierę i sukces zawodowy).
- Większa tolerancja dla określania listy cech pożądanych i nieakceptowalnych u potencjalnego partnera przez kobiety niż przez mężczyzn.
[edytuj] Czynniki biologiczne
Dążenia do osiągnięcia równości w traktowaniu kobiet i mężczyzn mają sens tylko tam, gdzie nierówności nie są zależne od czynników biologicznych, a zatem gdzie można mówić o nierównościach uwarunkowanych społecznie, historycznie i o nierównościach przekazywanych w drodze specjalizacji.
Współcześnie znacznie więcej nierówności tłumaczy się uwarunkowaniami społecznymi, a nie biologicznymi. Jeszcze w XIX wieku różne role przypisywane w społeczeństwie kobietom i mężczyznom tłumaczono specyficzną dla każdej płci budową mózgu. Dziś uwzględnia się też duże znaczenie czynnika kulturowego dla nierównego traktowania płci. Różnice warunkowane kulturowo widoczne są tu nawet w obrębie Europy.
[edytuj] Działania prawne a autonomia działania
Polityczne dążenia do osiągnięcia równości w traktowaniu kobiet i mężczyzn wychodzą z założenia, że równouprawnienie płci poprzez uregulowania prawne nie prowadzi jeszcze do rzeczywistej równości w układach między płciami. Rzeczywista równość zależy od wielu czynników:
Z jednej strony reguły wynikające z konstytucji i z ustaw nie zawsze są wcielane w życie, bądź są realizowane z opóźnieniami i w niepełny sposób. Uzasadnia się to często obecnymi i utrwalonymi mechanizmami nierówności w instytucjach podejmujących decyzje polityczne (np. w parlamentach i ministerstwach, gdzie kobiety stanowią znaczną mniejszość).
Z drugiej strony argumentuje się, że osoby znajdujące się w sytuacji pokrzywdzonych ze względu na istniejące nierówności z różnych przyczyn (np. psychologicznych) mają problemy z korzystaniem z prawnie przysługujących im uregulowań równościowych. W tym kontekście pojawiają się głosy krytyki z obydwu stron: przedstawiciele (domniemanie) dyskryminowanej płci odbierają przypisywaną im rolę ofiary jako wyraz braku poważnego traktowania. Przedstawiciele (domniemanie) uprzywilejowanej płci wychodzą w swym sposobie argumentowania z założenia, iż w ramach obowiązującego prawa każdy podejmuje działania podług własnych wolnych wyborów, które nie mogą i nie powinny być powodowane czynnikami zewnętrznymi.
[edytuj] Historia i perspektywy na przyszłość
Historia równego traktowania ze względu na płeć jest ściśle powiązana z historią równouprawnienia. Początek tej historii wyznaczyła Deklaracja praw kobiety i obywatelki napisana przez Olympię de Gouges w 1791 roku.
Tak dalece jednak, jak dalece polityka równego traktowania bazuje na równouprawnieniu (zob. definicja), można jej początku upatrywać również w nadaniu kobietom praw wyborczych. Polityka równego traktowania jest z tego punktu widzenia tematem XX i XXI wieku.
Polityka równego traktowania jest w pierwszej fazie historią ruchu feministycznego, który dopiero z feminizmem lat sześćdziesiątych wychodzi poza pierwotny cel prawnego równouprawnienia. Polityka równego traktowania jest w tym czasie polityką wspierania kobiet, a nie polityką równego traktowania obydwu płci we właściwym rozumieniu tego pojęcia.
Od końca lat dziewięćdziesiątych w Europie powstają inicjatywy i instytucje na rzecz równego traktowania mężczyzn w dziedzinach, w których ich sytuacja jest gorsza niż sytuacja kobiet.
Zadaniem przyszłości wydaje się być synteza obydwu środowisk lobbystycznych, tak by doprowadzić do rzeczywistej równości traktowania kobiet i mężczyzn.
Poszczególne cele polityki równego traktowania zostały już osiągnięte. I tak np. udało się wyrównać liczbę kobiet i mężczyzn wśród osób rozpoczynających studia uniwersyteckie. Coraz więcej kobiet jest też czynnych zawodowo.
Należy mieć nadzieję, iż dyskusja wobec równego traktowania kobiet i mężczyzn straci niebawem swą aktualność. Kiedy rzeczywisty stan równości zostanie osiągnięty, nie trzeba będzie więcej podejmować takich tematów.
[edytuj] Gender Mainstreaming
Współczesna polityka na rzecz równego traktowania realizowana jest w zgodzie z ujęciem gender mainstreaming. Według tego ujęcia odpowiedzialność za zadania związane z polityką równego traktowania płci powinna być ponoszona przez instytucje państwowe (a nawet ponadpaństwowe), a nie przez prywatnie organizujące się grupy, które swe działania mogą kierować przeciwko działaniom państwa. Równość szans mężczyzn i kobiet powinna być traktowana jako priorytet w różnych dziedzinach życia społecznego i politycznego i powinna być uwzględniana przy dyskutowaniu każdego projektu politycznego.
[edytuj] Zobacz też
- równouprawnienie
- dyskryminacja
- gender mainstreaming
- role kobiece i role męskie
- feminizm
- prawo wyborcze dla kobiet
- męskość
- równość szans
- tożsamość płciowa
