Rewolucja na Węgrzech

Z Wikipedii

Ten artykuł wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji. Aby uczynić go weryfikowalnym, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach.

Ten artykuł wymaga dopracowania zgodnie z zaleceniami edycyjnymi. Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość.

Rewolucja na Węgrzech - przemiany ustrojowe jakie miały miejsce na Węgrzech w roku 1989, które doprowadziły do obalenia władz komunistycznych w tym kraju.

Tak jak w Polsce komunizm upadł wraz z wyborami 4 czerwca 1989, tak na Węgrzech upadł on wraz z pogrzebem Imre Nagya. Węgierski bohater wydarzeń z roku 1956 doczekał się ponownego pochówku 31 lat po swojej śmierci, gdyż wcześniej został przez komunistyczne władze uznany za zdrajcę. Po wkroczeniu armii czerwonej do Budapesztu Imre Nagy nie zdołał uzyskać pomocy zachodnich państw, a jego działania mające na celu uniezależnienie się od Związku Radzieckiego i przekwalifikowania Węgier na państwo bardziej demokratyczne się nie powiodły. Nagy wraz ze swoimi współpracownikami został schwytany i powieszony.

16 czerwca 1989 odbyły się uroczystości pogrzebowe. Hołd węgierskiemu bohaterowi złożyły także władze komunistyczne, które były współodpowiedzialne za jego śmierć. Komuniści wiedzieli, że świadomość własnej historii wzrastała wśród obywateli i na nic zdają się tuszujące prawdę podręczniki do historii. Rehabilitacja Imre Nagya była niezbędna do jakiegokolwiek dialogu z tłumem. Gdyby władze w Budapeszcie nie zdobyły się na zezwolenie na ten ponowny pochówek oraz nie przyłączyły się do osób składających cześć zmarłemu, to zapewne nie miałyby większych szans sprawne rządzenie państwem.

Warto przypomnieć, że rok wcześniej policja rozpędziła brutalnie ludzi manifestujących z okazji rocznicy egzekucji Nagya. Dalsze próby blokowania ludzi przed niewygodnymi dla działaniami, pomimo iż były to działania pokojowe, groziło rewolucją. Tego władze komunistyczne coraz bardziej się obawiały w związku coraz mocniej opadającą atmosferą strachu wśród obywateli.

Jednakże rehabilitacja Imre Nagya wciąż była niepełna. U steru władzy wciąż pozostawał János Kádár, który przejął po nim władzę na Węgrzech. Był też odpowiedzialny za skazanie Nagya na śmierć, więc fakt, iż Kádár dalej znajdował się na szczycie władzy w Budapeszcie nie mogło zakończyć rehabilitacji Nagya. Najbliżsi współpracownicy Kádára namawiali go, by ustąpił, ale ten nie zdobył się na taką decyzję. Jednakże nastroje w partii komunistycznej były coraz gorsze. Wydawało się, że komuniści nie będą już w stanie dłużej utrzymywać swojej władzy.

Problem Kádára „rozwiązał” się sam. Zmarł trzy tygodnie po pogrzebie Nagya, dokładnie tego samego dnia, gdy Sąd Najwyższy ogłosił pełną rehabilitację węgierskiego bohatera. Ten sam Kádár uwielbiany przez Zachód za swe „liberalne” poglądy, teraz przestał się liczyć.

Wiadomo było, że węgierscy komuniści nie utrzymają władzy. Chodziło im już tylko o to, by nie być przez lud sprawiedliwie rozliczonym za błędy przeszłości. Jeszcze przed pogrzebem, 13 czerwca 1989, rozpoczęły się obrady węgierskiego trójkątnego stołu. Jego decyzje były bardzo podobne do tych w Polsce. Umowę podpisano 18 września tego samego roku. Przewidywała poprawki do konstytucji, przeprowadzenie całkowicie wolnych wyborów oraz wybór prezydenta przez Parlament. Ostatnia decyzja została szybko złamana przez opozycję i wskutek ogólnonarodowego referendum ostatecznie zadecydowana o wyborze prezydenta również w wolnych wyborach.

23 października 1989 formalnie proklamowano Republikę Węgierską, a 25 marca 1990 roku odbyły się wolne wybory powszechne. Podobnie jak w Polsce rewolucja powiodła się wskutek jednoczących się obywateli, którzy tu ogromną liczbą uczestniczyli w pogrzebie Nagya oraz za sprawą komunistów, którzy w strachu postanowili podzielić się władzą.