Roman Longchamps de Bérier
Z Wikipedii
Roman Longchamps de Bérier (ur. 9 sierpnia 1883 we Lwowie, zm. 3/4 lipca 1941 we Lwowie) — prawnik cywilista, członek Komisji Kodyfikacyjnej RP, ostatni rektor UJK we Lwowie.
Pochodził ze znanej rodziny lwowskiej pochodzenia francuskiego. Był synem Bronisława - doktora medycyny i wojskowego oraz Heleny Rieger. Żonaty z Anielą Strzelecką, z którą miał 4 synów: Bronisława (1916-1941), Zygmunta (1918-1941), Kazimierza (1920-1941) i Jana.
W 1901 r. ukończył gimnazjum we Lwowie, a następnie (1901-1905) Wydział Prawa i Umiejętności Politycznych Uniwersytetu Lwowskiego. W czasie studiów pracował na seminariach: prof. prof. Ignacego Koschembahr-Łyskowskiego, Władysława Ochenkowskiego, Aleksandra Dolińskiego, Ernesta Tilla, Marcelego Chlamtacza i Władysława Abrahama. W 1906 r. uzyskał tam tytuł doktora praw. W tym samym roku rozpoczął pracę w Prokuratorii Skarbu we Lwowie, którą wykonywał do 1920 r. Po zakończeniu studiów kontynuował zainteresowania naukowe pod kierunkiem prof. E. Tilla. W roku akademickim 1907/1908 przebywał na studiach w Berlinie pracując na seminariach profesorów Theodora Kippa oraz Josepha Kohlera. Po powrocie ze studiów opracował bardzo cenną do dziś monografię pt. „Studia nad istotą osoby prawniczej” (Lwów 1911). W 1916 r. habilitował się z prawa prywatnego austriackiego na Wydziale Prawa Uniwersytetu Lwowskiego. Referentami przedstawionych rozpraw, spośród których głównymi były: wymieniona monografia o istocie osoby prawnej oraz rozprawa pt. "Rękojma z powodu wad i braków a obowiązek świadczenia (Lwów 1916), byli prof. E. Till oraz prof. A. Doliński.
W czasie walk o Lwów, w listopadzie 1918r. był członkiem Milicji Obywatelskiej oraz Ochotniczej Ligi Obywatelskiej, za co został potem odznaczony Krzyżem Obrony Lwowa bez mieczy oraz Krzyżem Małopolskich Oddziałów Armii Ochotniczej.
Dnia 1 maja 1920 r. mianowany został profesorem nadzwyczajnym prawa cywilnego na Wydziale Prawa i Umiejętności Politycznych Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. Dwa lata później, 1 sierpnia 1922 r., mianowany profesorem zwyczajnym na tymże wydziale. W latach 1920-1939 wykładał również prawo cywilne w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. W Uniwersytecie Jana Kazimierza pełnił szereg funkcji i godności. W latach 1923/24 i 1929/30-1931/32 był dziekanem Wydziału Prawa UJK; w latach 1924/25 i 1932/33-1933/34 prodziekanem, a w latach 1934/35 - 1937/38 prorektorem UJK. W czerwcu 1939 został wybrany rektorem na lata 1939-1941. Godność tę objął ex lege 1 września 1939 r. i sprawował do 18 października 1939 r., kiedy to przez władze radzieckie został odwołany, a jego miejsce zajął, nie posiadający żadnego stopnia naukowego, działacz partyjny z Kijowa - Mychajło Marczenko. We wrześniu 1939 r. jako rektor UJK stanął na czele Komitetu Obywatelskiego Obrony Lwowa. W styczniu 1940 r. został zwolniony z pracy w uniwersytecie (wraz z większością polskich profesorów i młodszych pracowników naukowych Wydziału Prawa). Przywrócony ponownie jesienią 1940 r. W latach 1940-1941 wykładał prawo cywilne skupiając się na wybranych zagadnieniach z radzieckiego prawa zobowiązań.
Kilka dni po wkroczeniu do Lwowa wojsk niemieckich, w nocy z 3 na 4 lipca 1941 został aresztowany, a następnie zamordowany przez hitlerowców na Wzgórzach Wuleckich we Lwowie wraz z trzema synami: Bronisławem, absolwentem Politechniki Lwowskiej, Zygmuntem, absolwentem Politechniki Lwowskiej i Kazimierzem, absolwentem liceum. Z masakry ocalała żona oraz najmłodszy syn Jan. Aniela w czasie okupacji niemieckiej pracowała w Instytucie Badań nad Tyfusem Plamistym prof. Rudolfa Weigla), skąd miała środki na utrzymanie. Ze Lwowa wyjechała z synem w 1946 r.
Największym dziełem Longchamps de Bérier’a był kodeks zobowiązań z 1933 r. i związana z nim praca w Komisji Kodyfikacyjnej Rzeczypospolitej Polskiej. W skład Komisji Kodyfikacyjnej RP powołany został w 1922 r. Przygotowywał wspólnie z prof. E. Tillem oraz lwowskim gronem Komisji Kodyfikacyjnej projekt części ogólnej kodeksu, a następnie projekt części szczegółowej. Po śmierci prof. Tilla został głównym referentem projektu doprowadzając do przyjęcia go przez Komisję Kodyfikacyjną, a następnie wprowadzenia do polskiego porządku prawnego mocą rozporządzenia Prezydenta RP. Po ukończeniu dzieła rozpoczął opracowywanie niezwykle cennego do dziś: Uzasadnienia projektu kodeksu zobowiązań z uwzględnieniem ostatecznego tekstu projektu, Warszawa 1934-1939. Wydał wówczas, wchodzące dziś do klasyki polskiej myśli prawniczej dzieło: Zobowiązania, (wyd. 1, Lwów 1934-38, wyd. 2, Lwów 1939, wyd. 3, Poznań 1948, wyd 4, anastatyczne, Poznań 1999).
Uczestniczył w wielu naukowych zjazdach prawniczych i konferencjach w Polsce i w Europie: Zjazdach Prawników Polskich, Kongresach Prawa Porównawczego w Hadze (1932, 1937), międzynarodowym tygodniu prawniczym w Paryżu (1937), Zjeździe Prawników Państw Słowiańskich w Bratysławie (1933).Uczestniczył w pracach nad projektami zjednoczenia prawa obligacyjnego w Europie. Był jednym z inicjatorów powołania (1937) i prezesem Porozumienia Prawniczego Polsko-Francuskiego.
Roman Longchamps de Bérier przez cały czas kontynuował dzieło swego mistrza prof. E. Tilla. Wydawał po jego śmierci Przegląd Prawa i Administracji. Aktywnie działał w Lwowskim Towarzystwie Prawniczym, zostając w 1938 r. jego prezesem. Od 1933 był członkiem przybranym Towarzystwa Naukowego we Lwowie, a od 1931 r. członkiem korespondentem Polskiej Akademii Umiejętności. W 1936 r. został powołany w skład Trybunału Kompetencyjnego. Odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Polonia Restituta i francuską Legią Honorową.
Uczniami Romana Longchamps de Bérier byli m.in.: Kazimierz Przybyłowski, Józef Fiema, Adam Radziszowski, Jurij Fedynskyi, Adam Karpuszko, Izrael Blei, Seweryn Rosmarin. Pozostaje jednym z najwybitniejszych cywilistów polskich w historii.
[edytuj] Literatura
- A. Redzik, Roman Longchamps de Berier (1883 – 1941), „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2006, z. 1, s. 5-108.
- A. Redzik, Longchamps de Bérier – zarys dziejów rodu [w:] Lwów: miasto – społeczeństwo – kultura, t. V – Ludzie Lwowa, red. K. Karolczak, Kraków 2005, s. 245-270 + 5 zdjęć + drzewo genealogiczne.
- K. Przybyłowski, Ś.p. Roman Longchamps, PiP 1947, z. 5–6, s. 64–68,
- K. Przybyłowski, „Longchamps de Berier Roman (1883–1941)”, w: Polski słownik biograficzny, t. XVII, Wrocław 1972, s. 543-544.
- J. Kodrębski, Roman Longchamps de Berier, w: Lwowskie środowisko naukowe w latach 1939–1945. O Jakubie Karolu Parnasie, red. naukowa I. Stasiewicz-Jasiukowa, Warszawa 1993, [wyd. 4], s. 120–126.
- J. Górecka, Wspomnienia Romana Longchamps de Bérier z naukowej podróży do Berlina [w:] Z dziejów i dnia dzisiejszego turystyki, pod red. Romana Nowackiego, Opole 2005, s.31-37.
