Rusyfikacja
Z Wikipedii
Rusyfikacja - proces, w którym państwo rosyjskie dążyło do wynarodowienia poprzez stopniowe narzucanie rosyjskiego języka, obyczajów, kultury i wzorców w sztuce; także forsowanie zwierzchnictwa patriarchatu moskiewskiego nad lokalnym prawosławiem oraz propagowanie prawosławia wśród wyznawców innych religii (szczególnie unitów).
Rusyfikacja na ziemiach polskich szczególnie nasiliła się po upadku powstania listopadowego, kiedy na podstawie Statutu Organicznego z 1832, Królestwo Polskie zostało inkorporowane do Imperium Rosyjskiego stając się jego integralną częścią. W 1841 wprowadzono rosyjski system monetarny, a w 1847 rosyjski kodeks. Kolejnym posunięciem rusyfikacyjnym było zlikwidowanie do 1856 armii polskiej i poddanie Królestwa Polskiego pod władzę namiestnika carskiego Iwana Paskiewicza. W 1837 polskie województwa poprzednio występujące jako jednostki administracyjne Królestwa Kongresowego nazwano guberniami na wzór nazewnictwa w Imperium Rosyjskim.
Ponowne zaostrzenie rusyfikacji nastąpiło po upadku powstania styczniowego: wprowadzono ciągły stan wojenny, zrusyfikowano administrację i szkolnictwo, zlikwidowano Kościół unicki, wysiedlano i wywłaszczano Polaków. Początkowo rozpoczęto przekształcanie nazw polskich miast na rosyjskie, w 1869 została zamknięta Szkoła Główna Warszawska, na której miejscu utworzono uniwersytet z wykładowym językiem rosyjskim. W roku 1869 zlikwidowano także Puławski Instytut Politechniczny, powołując w jego miejsce Instytut Gospodarstwa Wiejskiego i Leśnictwa z wykładowym językiem rosyjskim. W 1869 nastąpiło dodatkowo zamknięcie wszystkich szkół powiatowych. Stopniowo, w latach 1869-1885, następowało całkowite wypieranie języka polskiego z systemu szkolnictwa, zakończone w 1885 sprowadzeniem go do roli języka dodatkowego i nieobowiązkowego.
Symbolem ówczesnych represji stał się rosyjski kurator okręgu warszawskiego Aleksandr Apuchtin, który wprowadził do miejsc nauczania m. in. system donosów i szpiclowania uczniów, który stał się podstawą systemu policyjnego w szkołach. Także od 1869 język rosyjski stał się jedynym oficjalnym w sądownictwie i administracji. W 1875 dotychczasowa polska procedura sądowa została zniesiona na rzecz rosyjskiej, a w 1885 Bank Polski został zastąpiony przez kantor Rosyjskiego Banku Państwa.
Bardziej radykalne metody rusyfikacyjne zastosowano na ziemiach I Rzeczypospolitej zajętej przez Imperium Rosyjskie po rozbiorach i wcielonych bezpośrednio do państwa rosyjskiego. Zamknięto Uniwersytet Wileński i Liceum Krzemienieckie, jako karę za udział jej studentów i uczonych w powstaniu listopadowym. Ukazem cara Mikołaja I w latach 1832-1834 z terenów Wołynia i Podola zostało wysiedlonych w głąb Rosji kilkanaście tysięcy polskich rodzin. W 1839 zlikwidowano Kościół unicki, a jego księży i wiernych zmuszano do przejścia na prawosławie. Stosowano ograniczenia i restrykcje w stosunku do kościoła rzymskokatolickiego, konfiskując masowo jego majątki jako karę za popieranie powstania styczniowego. Konfiskaty majątków stosowano także wobec uczestników powstania i właścicieli majątków ziemskich, na których także nakładano specjalne podatki. Wprowadzono także zakaz nabywania ziemi przez Polaków. Zlikwidowano całkowicie polskie teatry, czasopisma, szkoły i stowarzyszenia. Podobne metody stosowano wówczas nie tylko wobec Polaków, ale w stosunku do innych nierosyjskich narodów Imperium Rosyjskiego - w zależności jednak od lokalnej sytuacji, z różnym nasileniem.
[edytuj] Bibliografia
- Andrzej Chwalba "Imperium korupcji w Rosji i Królestwie Polskim w latach 1861-1917" Księgarnia Akademicka, Kraków, 2006, ISBN 83-7188-867-8
- Grzegorz Smyk "Rusyfikacja obsady personalnej organów zarządu gubernialnego Królestwa Polskiego w latach 1867-1915" Czasopismo Prawno-Historyczne, tom LI, zeszyt 1-2, 1999
- Jan Wołyński "Wspomnienia z czasów szkolnictwa rosyjskiego w byłym Królestwie Polskiem 1868 - 1915" Warszawa, 1936
- Andrzej Chwalba "Polacy w służbie Moskali" Wydawnictwo Naukowe PWN, Kraków, 1999, ISBN 83-01-12753-8
- Piotr Frączykowski "Rusyfikacja polskiego narodu"Wydawnictwo PWN, Kraków, 2001
