Rytwiany

Z Wikipedii

Współrzędne: 50°31'45" N 21°12'20" E50.5291667 21.2055556 (Rytwiany)


Rytwiany
Województwo	świętokrzyskie
Powiat	staszowski
Gmina	Rytwiany
Położenie	50° 31' 45'' N 21° 12' 20'' E
Liczba mieszkańców (2005) • liczba ludności	1821
Strefa numeracyjna (do 2005)	15
Kod pocztowy	28 - 236
Tablice rejestracyjne	TSZ
Położenie na mapie Polski Rytwiany
Kościół przy klasztorze pokamedulskim
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons
Strona internetowa wsi

Rytwiany – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie staszowskim, w gminie Rytwiany.

W latach 1975-1998 miejscowość należała do województwa tarnobrzeskiego.

Położona nad rzeką Czarną Staszowską, 5 km na południowy wschód od Staszowa. Siedziba władz gminy Rytwiany.

Przez wieś przechodzi zielony szlak turystyczny z Chańczy do Pielaszowa.

[edytuj] Historia

Narożnik baszty zamkowej

Rytwiany mają bogatą historię, ściśle związaną z historią pobliskiego miasta Staszowa. Okolice Rytwian zamieszkane były przez ludzi od neolitu, czego świadectwem są znalezione na tym terenie kamienne siekierki.

Pierwszym udokumentowanym właścicielem wsi był w XIII wieku Piotr Bogoria Skotnicki. Na przestrzeni wieków kolejnymi właścicielami byli: Mikołaj z Kurowa, prymas Polski Wojciech Jastrzębiec, Jan Rytwiański, Mikołaj z Kurozwęk, Hieronim Łaski, Marcin Zaborowski, Tęczyńscy, Opalińscy, Lubomirscy, Potoccy, Radziwiłłowie.

Biskup Wojciech Jastrzębiec (a następnie arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski) wybudował w Rytwianach gotycki zamek obronny. Zamek wzniesiono w rozlewiskach rzeki Czarnej w latach 1425-1436. Służył on kolejnym właścicielom wsi i w pierwszej połowie XIX wieku nadal był użytkowany, pomimo częściowej ruiny. Po zamku pozostał już tylko fragment (narożnik) jednej z baszt, wysoki na trzy piętra. Warownię, zniszczoną w 1657 roku przez wojska Rakoczego, częściowo odbudowano a w 1859 zburzyli ją Potoccy.

Za czasów Tęczyńskich Rytwiany stały się prawdziwym dworem magnackim i przeżywały najświetniejszy okres w swojej historii. W 1621 roku Jan Tęczyński sprowadził do Rytwian kamedułów, którzy wybudowali klasztor i kościół. W 1819 roku przeniesiono ich do Warszawy, a kościół klasztorny służy nielicznym okolicznym mieszkańcom jako kościół parafialny.

Ostatni właściciele wsi - Radziwiłłowie wybudowali na przełomie wieków XIX i XX własną rezydencję. W 2005 roku pałacyk został wyremontowany i przeznaczony na hotel.

[edytuj] Zabytki

Ruiny gotyckiego zamku obronnego (1425) - baszta
Kościół i klasztor pokamedulski (XVII wiek) - położony 3 km od wioski, zabytek klasy I.
Pałac Radziwiłłów (1919)
Kaplica, szkoła, młyn rzeczny - dawne zabudowania Radziwiłłów
Cegielnia, tartak i dawna gorzelnia (przełom XIX i XX wieku)