Sándor Petőfi
Z Wikipedii
Sándor Petőfi (ur. 1 stycznia 1823 w Kiskőrös - zm. prawdopodobnie 31 lipca 1849 w Segesvár, dzisiejsza Sighişoara) - poeta węgierski, ideowy przywódca młodzieży budapeszteńskiej, uczestnik powstania węgierskiego.
[edytuj] Młodość
Urodził się jako Alexander Petrovič. Jego ojcem był Stevan Petrović (węg. István Petrovics), którego narodowym językiem był węgierski, chociaż był on serbskim uchodźcą. Matka była Słowaczką. Mimo to młody Petőfi miał silną świadomość przynależności do narodu węgierskiego. Ojciec próbował zapewnić mu jak najlepszą edukację, ale kiedy Sándor miał 15 lat rodzina straciła majątek podczas powodzi wywołanej przez wylanie Dunaju w 1838. Sándor musiał opuścić szkołę średnią i wykonywał różne prace dla peszteńskich teatrów, był nauczycielem, a następnie żołnierzem. Wreszcie wstąpił do kolegium w mieście Pápa. Tam po raz pierwszy spotkał węgierskiego pisarza Móra Jókaia. Po roku, w 1842, wydał pierwszy swój wiersz A borozó ("Bar") pod nazwiskiem Sándor Petrovics. W listopadzie tego samego roku opublikował ten wiersz pod nazwiskiem "Petőfi". W poszukiwaniu środków do życia trafił do Pesztu, gdzie opublikowano jego utwory, które wkrótce przyniosły mu sławę. Stanął na czele młodych radykałów, którzy określali się Młodymi Węgrami. Domagali się oni niepodległości dla Węgier. Odegrali znaczącą rolę w czasie Wiosny Ludów na Węgrzech.
[edytuj] Powstanie węgierskie
15 marca 1848 Petőfi i jego zwolennicy opublikowali manifest, w którym domagali się przede wszystkim zniesienia cenzury, powołania niezależnego rządu węgierskiego, równości wobec prawa dla wszystkich obywateli, likwidacji pańszczyzny. Stało się to początkiem powstania węgierskiego. Petőfi zaangażował się w nie zarówno jako poeta, jak i żołnierz. Jego pieśń "Powstań, Węgrze, Ojczyzna Cię woła!" rozbudzała ducha patriotycznego wśród Węgrów. On sam zginął jako adiutant generała Józefa Bema w bitwie pod Segesvárem.
[edytuj] Twórczość
Sándor Petőfi był pierwszym po Ianusie Pannoniusie poetą węgierskim o randze europejskiej, najwybitniejszy przedstawiciel węgierskiej poezji romantycznej, podejmujący w nowatorski sposób tradycję i wzory twórczości ludowej.
Jest autorem wierszy zawierających wezwania do walki o przemiany społeczne i niepodległość (m.in.: W imieniu ludu, Pieśń narodowa, Pieśń bojowa), a także liryki miłosnej i krajobrazowej, poematów i powieści:
- Wojak Janosz (1844, wyd. pol. 1869),
- Apostoł (1846, wyd. pol. 1921),
- Stryczek kata (1846, wyd. pol. 1884);
Zbiory:
