Skała (powiat lwówecki)
Z Wikipedii
| Skała | |
| Województwo | dolnośląskie |
| Powiat | lwówecki |
| Gmina | Lwówek Śląski |
| Strefa numeracyjna (do 2005) |
75 |
| Tablice rejestracyjne | DLW |
 Galeria zdjęć w Wikimedia Commons |
|
[edytuj] Wiadomości ogólne
Skała – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie lwóweckim, w gminie Lwówek Śląski, na Pogórzu Kaczawskim w Sudetach.
W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa jeleniogórskiego.
[edytuj] Historia
Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z 1347 r., w 1385 r. natomiast wieś znana była jako Hohlstein. W roku 1347 Seyfried von Reussendorf otrzymał wieś od ks. Bolka II, a już w 1355 r. Czobherne von Ketelitz został nowym właścicielem. Właścicielami byli także m.in. lwówecka rodzina Weidemannów (1385, 1406), Bernhard von Rechenberg (1401-1406), von Kopatsch, Adam von Lest (1513). Około roku 1627 roku majątek przeszedł w ręce rodziny von Promnitz, w latach 1654-1655 majątkiem władał Irlandczyk hr. von Gall. Dziedzicem został jego kuzyn hr. Walter von Gall. W latach 1700-1795 Skałę dzierżyli hrabiowie von Reder (Röder). W roku 1795 majątek nabył hr. Friedrich von Plücker, który przegrał wszystko w karty i tym samym Skała znalazła się w rękach Petera Birona, księcia kurlandzkiego i żagańskiego, który odkupił całe dobra za 319 tys. talarów, w tym 4 tys. tzw. porękawicznego. Książę krótko cieszył się nabytkiem, gdyż zmarł 3 stycznia 1800 r. i na mocy testamentu majątek przeszedł w ręce jego osiemnastoletniej córki Marie Luise Pauline, która 26 kwietnia 1800 r. wyszła za mąż za Antona von Hohenzollern. W 1845 r. Skałę otrzymał syn-książę Friedrich Wilhelm Constantin von Hohenzollern-Hechingen. W roku 1869 majątek przeszedł na linię Sigmaringen. W okresie międzywojennym pieczę sprawował ks. Friedrich von Hohenzollern-Sigmaringen. Hohenzollernowie nie mieszkali jednak w Skale, a jedynie dzierżawili majątek m.in. Scheuermannowi (1876 r.)
[edytuj] Zamek
Już w XIV wieku istniał tu zamek, wzmiankowany w 1348 r. Został zniszczony przez husytów w 1428 r., w 1513 r. natomiast Adam von Lest zbudował na jego miejscu renesansowy dwór, rozbudowany na początku XVII wieku. Powstała wtedy okazała rezydencja z widokową loggią kolumnową (zamurowaną w XVIII w.) i klatką schodową w wieżowej dobudówce. W drugiej połowie XVII w. dobudowano zachodnie skrzydło i przedłużono główny korpus w kierunku północnym. Dzisiejszy wygląd pałac otrzymał na przełomie XVIII i XIX w. Nie był najwybitniejszym dziełem architektury, ale uroku dodawało mu położenie na sztucznej skarpie od strony wschodniej. Od zachodniej natomiast stworzono piękny park, w którym posadzono wiele egzotycznych drzew i krzewów.
Pałac jest trójkondygnacyjną budowlą z kamienia i cegły, zbudowaną na planie podkowy. Część środkowa była nakryta dachem czterospadowym. Budowla jest podpiwniczona, z piwnicami sklepionymi kolebkowo z lunetami kolebkowo-krzyżowo, w jednym z pomieszczeń południowego skrzydła natomiast sklepienie podtrzymuje filar o ściętych narożach z czerwonego piaskowca. Elewacje mają symetryczny układ prostokątnych okien, boniowania w narożach i międzyokienne gzymsy. Główne wejście znajdowało się od wschodu, od strony skarpy poprzedzone kolumnowym portykiem podtrzymującym balkon.
Pałac liczył około 40 pokoi. Dwutraktowy korpus główny miał amfiladowy układ wnętrz od strony wschodniej. Schody prowadzące do piwnic i na I piętro wykonane były z piaskowca, wyżej natomiast były to schody drewniane. Na I piętrze znajdowała się sala balowa, z której wyjście prowadziło na balkon. W sali tej był sufit fasetowy, z motywem wolich oczu, ząbkowania i rozetek. Środek sufitu zdobiła rozeta z liści akantu, otoczona kołem z wici roślinnej. Cztery mniejsze rozety znajdowały się na narożach sali.
W okresie międzywojennym pałac udostępniono publiczności. Z niewielkiego holu w lewo, na piętro prowadziły proste schody. Z małego przedpokoju można było przejść do sali balowej lub, w przeciwnym kierunku, do wschodniego skrzydła. Tu znajdowała się utrzymana w bieli jadalnia, która była największą salą w pałacu. Tutaj znajdowała się także nisza dla dworskiej kapeli. W jadalni znajdował się kominek z szarego marmuru, drobiazgi z Herkulanum i Pompejów, a także kilka obrazów olejnych. W tym samy skrzydle był także tzw. mały salon, pozbawiony cenniejszych przedmiotów, z którego wchodziło się do dawnej biblioteki, której zbiory przepadły jeszcze przed wojną. Została przerobiona na salon, w którym znajdowały się meble obite żółtym, jedwabnym adamaszkiem. Na ścianach wisiały obrazy przedstawiające m.in. Napoleona z hrabiną von Hatzfeld, cesarzową Marię Teresę, księżnę Paulinę żagańską. Z biblioteki przechodziło się do kolejnego salonu i dalej do sypialni księcia, którego łoże stało w niszy, a ściany pokoju pokryte były tapetami w błękitne kwiaty. Obok sypialni znajdował się mały gabinet, w którym uwagę zwracał bogato haftowany złotem dywan, wykonany przez samą królową Luizę, jako prezent spotkania w Skale w 1800 r. Zachodnie skrzydło pałacu rozpoczynało się pokojem przyjęć. Stąd przechodziło się do salonu, w którym marszałek Gebhard Leberecht von Blücher przebywał w 1813 r. Salon ten został przerobiony na zwykłą sypialnię. W skrzydle zachodnim były jeszcze trzy inne sypialnie: księżnej, pokojówki i damy dworu. Na ścianach sypialni tej ostatniej wisiały kolorowe włoskie miedzioryty, przedstawiające sceny alegoryczne i mitologiczne. Pokoje na drugim piętrze w okresie międzywojennym stały zupełnie puste.
W XVIII wieku założono od strony wschodniej ogród na tarasach. W ubiegłym wieku natomiast powstał romantyczny park od strony zachodniej i południowej. Znalazły się w nim parkowe budowle, a wśród nich chata z mchu, dom z kory, mauzoleum, świątynia Luizy.
Znaczenie pałacu jako ośrodka kultury, upadło w drugiej połowie XIX w. wraz ze śmiercią ks. Friedricha Wilhelma Constantina von Hohenzollern-Hechingen i przekazaniem majątku linii Sigmaringen.
Zobacz też: Skała
