Skarbiec kruszwickiej Kolegiaty
Z Wikipedii
Skarbiec kruszwickiej kolegiaty to zbiór licznych dzieł malarskich znajdujących się obecnie w Bazylice Kolegiacie, bądź w Gnieźnie. Do niedawna znajdowały się tu portrety, obrazy, ornaty i relikwie. Najcenniejszym zabytkiem rękopiśmiennym jest ewangeliarz kruszwicki
Zabytki malarskie
Jeszcze na początku XX wieku w skarbcu kruszwickim znajdowały się:
- portret Mieszka I, jej kopia została wykonana w 1859 roku, obecnie znajduje się w gnieźnieńskim muzeum (depozyt kolegiaty)
- portret Bolesława Chrobrego, jej kopia została wykonana w 1859 roku, obecnie znajduje się w gnieźnieńskim muzeum (depozyt kolegiaty)
- portret św. Grzegorza papieża z 1735 roku obecnie depozyt kolegiaty w muzeum w Gnieźnie
- portret Jana Rzymianina, biskupa kruszwickiego obecnie depozyt kolegiaty w katedrze w Gnieźnie
- portret Maurycego Italusa, biskupa kruszwickiego obecnie depozyt kolegiaty w katedrze w Gnieźnie
- portret trumienny kobiety o inicjałach D.Z., zm. w 1697 roku
- portret trumienny kobiety o inicjałach G.T., zm. w 1699 roku
- obraz Uwolnienie św. Piotra przez anioła z 1730 roku (Muzeum w Gnieźnie, depozyt kolegiaty)
- obraz św. Rodziny z końca XVII wieku (Muzeum w Gnieźnie, depozyt kolegiaty)
- portret św. Tosso z 1614 roku (Muzeum w Gnieźnie, depozyt kolegiaty)
- portret św. Trudo z 1614 roku (Muzeum w Gnieźnie, depozyt kolegiaty)
- Obraz Matki Boskiej Częstochowskiej z 1656 roku, znajduje się w transepcie południowym w Bazylice Kolegiacie
- Obraz Krzyża św. z połowy XVII wieku odnawiany w 1853 roku znajduje się w transepcie południowym w Bazylice Kolegiacie
- Obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem z XVIII wieku, obecnie znajduje się w kościele św. Teresy od Dzieciątka Jezus, ajko depozyt kolegiaty
- Obraz ukazujący działalność chrystianizacyjną biskupów kruszwickich, kopia tego obrazu pochodzi z poł XIX wieku, obecnie depozyt kruszwicki dla katedry w Gnieźnie
- inny obraz nieznany skradziony w 1991 roku
Figurki, które znajdowały się w Bazylice Kolegiacie:
- późnogotycka rzeźba Chrystusa Zmartwychwstałego z 2 poł. XVI wieku
- barokowa rzeźba króla Dawida z 1755 roku, obecnie depozyt kruszwicki dla muzeum w Gnieźnie
- póżnogotycka rzeźba złożenia Chrystusa do grobu z początku XVI wieku (depozyt kolegiaty dla Muzeum w Gnieźnie)
- barokowe antependium ołtarzowe z 2 poł. XVIII wieku (depozyt kolegiaty dla Muzeum w Gnieźnie)
- rzeźba św. Jana Nepomucena koło kolegiaty
- miedziane tabernakulum ze sceną wniebowstąpienia Chrystusa
- rzeżba ukrzyżowanego Jezusa z I ćw. XVI wieku
- dwa klęczące anioły z I poł. XVIII wieku pochodzące z barokowych ołtarzy
Zabytkowe stroje liturgiczne:
- dalmatyka z końca I poł XVII wieku
- dalmatyka z 2 poł. XVIII wieku
- ornat św. Jadwigi
- ozdobny welmz 1700 roku z herbem Dołęga ufundowane przez kanonika kruszwickiego Kazimierza Kamińskiego z 2 poł. XVIII wieku, tło pochodzi z 1892 roku
Zabytkowe meble:
- barokowy fotel obity kurdybanem ofiarowany w 1707 roku przez kanonika kruszwickiego Adama Gołocińskiego
Relikwiarze:
- późnorenesansowy relikwiarz św. Wojciecha na wzór gnieźnieńskiego z 2 poł. XVII wieku wyk. Zachariasz Lange, Toruń
- relikwiarz św. Stanisława w kształcie ręki z końca XIV wieku
- relikwiarz z Limoges przywieziony z Konstantynopola
- pacyfikał z lat 30. XIV wieku z relikwiami św. Walentego
Monstrancje:
- gotycka monstrancja z 1 ćwierćwiecza XVI wieku z wkomponowanym wtórnie pacycikałem
- monstrancja neogotycka z 1886 roku, dar od prałata Józefa Simona
Zabytkowe Naczynia i naczynia liturgiczne:
- kielich manierystyczny z 2 ćwierćwiecza XVII wieku z inicjałami fundatora F.M.
- kielich manierystyczny z herbem Nisobia, dar kanonika Piotra Biskupskiego z 1616 roku
- tacka i ampułki z końca XVII wieku z cechą m. Augsbura i inicjałami złotnika S. Mylisa
- misa miedziana z "boginią pogańską" z początków XVI, obecnie mieści się ona w muzeum w Gnieźnie
- lichtarz z herbem Awdaniec
Chrzcielnice:
- romańska chrzcielnica z kształcie kielicha z XII wieku, używana do dziś
- romańska chrzcielnica z piaskowca z XI wieku
Pozostałe zabytki:
- infuła z obrazu św. Stanisława ok. 1759 rok, dar od dziekana kruszwickiego i kanonika włocławskiego Stanisława Pomorskiego z 1644 roku
- żyrandol tzw. pająk z 1643 roku dar kanclerza kruszwickiego Andrzeja Ługowskiego, jeden mosiężny, a drugi pozłacany
- późnogotycka płyta nagrobna starościny kruszwickiej Zofii Oporowskiej zm. w 1500 roku
- barokowy ołtarz główny z 1 poł XVIII wieku w Licheniu (depozyt kolegiaty)
Tablice:
- dwie marmurowe tablice poświęcone początką kościoła i pierwszym biskupom kruszwickim
- tablica epitafijna
Pomniki wokoło kolegiaty:
- pomnik powstania wielkopolskiego fundowany przez Waltera Gierke z Polanowice
- pomnik pomordowanych na polach łagiewnickich
Oprócz tego w całej budowli znajdują się liczne znaki wyryte na ścianach kościoła. Prawdopodobnie jest ich 40. Są to odwrócone swastyki, ryby, liście, krzyże, a także ślady po mieczach. Broń była wtedy tarta na ścianach kościoła, miało to oznaczać szczęście.
