Sobotín

Z Wikipedii

Jeden z dawnych budynków związanych z przemysłem żelaznym

Grobowiec Kleinów

Sobotín (niem. Zöptau, inne nazwy Zepta, Zeyptendorf, Sobecinna) - wieś gminna położona w powiecie Šumperk, w kraju ołomunieckim, w północnej części Moraw, w Republiki Czeskiej. W pobliżu zaczyna się pasmo Wysokiego Jesionika.

Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1351, kiedy istniał kościół z budynkiem parafialnym. Pierwotna nazwa pochodzi od słowa Sobota - niemiecka nazwa powstała z przekształcenia czeskiej. Pierwotną osadą była w tym miejscu osada Štětínov, obecnie wchłonięta przez Sobotín. W 1496 funkcjonował tutaj przemysł związany z wydobyciem rudy żelaza w okolicznych wzgórzach. Sobotín był związany z rudą żelaza aż do I połowy XX wieku - powstawały tutaj m.in. szyny kolejowe i inne części z żelaza (w latach 1852 - 1883 wieś była silnym ośrodkiem austriackiego przemysłu żelaznego), a później także rowery. Najsłynniejsi przemysłowcy związani z gminą to bracia Klein.

W 1504 właścicielem osady został ród von Žerotín, a w latach 1558-1578 dzierżawił ją niejaki Václav Berka. Później Sobotín stał się częścią państwa rodowego z siedzibą w Velkch Losinach. Na przełomie XVI i XVII wieku pojawili się w miejscowości duchowni ewangeliccy, katoliccy powrócili wiek później. Pod koniec XVII wieku odbyło się kilka procesów czarownic - w 1682 spalono na stosie wójta Jana Axmanna, a rok później jego małżonkę Dorotę.

Pierwszą szkołę parafialną założono przed 1565. Pierwszą publiczną w 1853. W związku z bliskością gór już pod koniec XIX wieku miejscowości była ośrodkiem turystycznym, swój sklep miała tutaj m.in. firma Baťa. Pierwszą pocztę otwarto w 1871, w tym samym roku ruszyło także połączenie kolejowe. Pierwszy lekarz zaczął przyjmować pacjentów w 1885.

W 1834 w 147 domach mieszkało 1128 osób, w 1900 w 237 domach 1887 osób. Aż do końca II wojny światowej w gminie mieszkali w niej głównie Niemcy sudeccy, których wysiedlono po 1945. W związku z tym w 1950 liczba mieszkańców wsi spadła do 1013 osób, podczas gdy w czasie ostatniego spisu w 1930 mieszkało ich w Sobotínie 1457 (w tym 88 Czechów).

W gminie znajduje się pałac Sobotín, w przeszłości m.in. siedziba rodowa rodziny Klein, obecnie hotel, oraz grobowiec Kleinów. W okolicy są także ruiny zamku Rabštejn oraz ścieżka mineralogiczna.

[edytuj] Podział gminy

Gmina dzieli się na poszczególne wsie:

• Klepáčov (Kleppel) - część gminy od 1961. Nazwa czeska po raz pierwszy pojawiła się w 1871 i pochodzi od pierwotnej nazwy niemieckiej. Wieś założono w 1594, a pierwszym wójtem był niejaki Ondřej Trescher. Po wysiedleniu Niemców w 1945 wieś znacznie się wyludniła - liczba mieszkańców spadła z 256 w 1930 roku do 54 w 1950. Obecnie jest niemal całkowicie opuszczona - na stałe mieszkają tam tylko 4 osoby, pozostałe to domki sezonowe. We wsi znajduje się jeden z kilku w Jesionikach drewnianych kościołów (św. Jana Nepomucena z 1783 roku).
• Petrov nad Desnou (Petersdorf an der Tess), część gminy od 1980, w 1995 odbyło się referendum w sprawie usamodzielnienia się wsi, ale okazało się nieważne. Jest to stara wieś, pochodząca z XIV wieku i już wtedy należąca do państwa rodowego w Velkich Losinach. W XVII wieku wybudowano w niej dwa ratusze. W 1519 mieszkańcy wybudowali kościół św. Magdaleny, który jednak spłonął w 1904. W XVII wieku także doszło do procesów czarownic.
• Rudoltice (Rudelsdorf) - część gminy od 1961. Powstały prawdopodobnie na początku XV wieku. W 1930 spis powszechny wykazał 460 Niemców, 16 Czechów i 10 osób innej narodowości. Wyznaniowo było 465 katolików, 6 wyznania "czechosłowackiego" (husyci) a 15 starokatolickiego. Po II wojnie światowej ludność spadła o ponad połowę.
• Sobotín (Zöptau).
• Terezín (Theresienthal), część gminy od 1980. Powstała w 1789 na rozparcelowanych majątkach dworskich.

[edytuj] Link zewnętrzny

• Strona gminy

p • d • e

Miejscowości powiatu Šumperk

Bludov • Bohdíkov • Bohuslavice • Bohutín • Branná • Bratrušov • Brníčko • Bušín • Dlouhomilov • Dolní Studénky • Drozdov • Dubicko • Hanušovice • Horní Studénky • Hoštejn • Hraběšice • Hrabišín • Hrabová • Hynčina • Chromeč • Jakubovice • Janoušov • Jedlí • Jestřebí • Jindřichov • Kamenná • Klopina • Kolšov • Kopřivná • Kosov • Krchleby • Lesnice • Leština • Libina • Lipinka • Líšnice • Loštice • Loučná nad Desnou • Lukavice • Malá Morava • Maletín • Mírov • Mohelnice • Moravičany • Nemile • Nový Malín • Olšany • Oskava • Palonín • Pavlov • Písařov • Police • Postřelmov • Postřelmůvek • Rájec • Rapotín • Rejchartice • Rohle • Rovensko • Ruda nad Moravou • Sobotín • Staré Město • Stavenice • Sudkov • Svébohov • Šléglov • Štíty • Šumperk • Třeština • Úsov • Velké Losiny • Vernířovice • Vikantice • Vikýřovice • Vyšehoří • Zábřeh • Zborov • Zvole