Sole

Z Wikipedii

Ten artykuł dotyczy grupy związków chemicznych. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Sól NaCl wykrystilizowana w zlewce.

Sole - związki chemiczne powstałe w wyniku całkowitego lub częściowego zastąpienia w kwasach atomów wodoru innymi atomami bądź grupami o własnościach elektrofilowych, takimi jak metale, NH₄⁺, RO^- (gdzie R - dowolna grupa, np. organiczna) itp. Sole znalazły liczne zastosowania, przede wszystkim jako nawozy sztuczne, a ponadto w budownictwie, komunikacji, w przemyśle spożywczym i wielu innych.

Ogólnym wzorem na zapis soli jest wzór:

M_a^ARK_b^B

gdzie: a,b - odpowiednie indeksy

A - wartościowość metalu

B - wartościowość reszty kwasowej

np. siarczan(VI) glinu

Al^III SO₄^II Przechodzimy do metody na krzyż i uzyskujemy wzór: Al₂(SO₄)₃

[edytuj] Systematyka soli

Roztwory wodne soli mocnych kwasów i mocnych zasad mają zwykle różny odczyn. Sole mocnych kwasów i słabych zasad mają odczyn kwaśny, zaś sole mocnych zasad i słabych kwasów odczyn zasadowy. Sole słabych kwasów i słabych zasad mogą dawać odczyn zasadowy lub kwaśny, zależnie od stężenia.

Oprócz tego wyróżnia się:

• Sole nienasycone, które dzieli się na:
  • hydroksosole - zawierające wolne grupy hydroksylowe pochodzące z wyjściowej zasady, zwane niepoprawnie "zasadowymi"
  • wodorosole - zawierające tzw. "kwaśne" atomy wodoru pochodzące z wyjściowego kwasu, które są zwane czasami niepoprawnie "kwaśnymi"
• sole nasycone - w których nie występują ani grupy hydroksylowe, ani "kwaśne" atomy wodoru.
• hydraty - posiadające wbudowane cząsteczki wody w sieć krystaliczną.

Tzw. sole "zasadowe" i "kwaśne" - bardzo często mają odwrotny odczyn niżby się tego można było spodziewać na podstawie ich niepoprawnej nazwy, podobnie jak to jest z solami mocnych kwasów i słabych zasad.

[edytuj] Nazewnictwo soli nieorganicznych

Zobacz więcej w osobnym artykule Nomenklatura chemiczna, w sekcji sole.

[edytuj] Metody otrzymywania soli

1. metal + kwas → sól + wodór (nie dotyczy metali szlachetnych i półszlachetnych)
2. tlenek lub wodorotlenek metalu + kwas → sól + woda
3. zasada + kwas → sól + woda (zwana reakcją zobojętniania)
4. tlenek metalu + tlenek niemetalu → sól (dotyczy tylko soli kwasów tlenowych)
5. wodorotlenek metalu + tlenek niemetalu → sól + woda (dotyczy tylko soli kwasów tlenowych)
6. metal + niemetal → sól (dotyczy tylko soli kwasów beztlenowych)
7. kwas 1 + sól 1 → sól 2 + kwas 2
8. sól → sól + sól (dysproporcjonowanie)
9. sól 1 (rozp. w wodzie) + sól 2 (rozp. w wodzie) → sól 3 (nierozpuszczalna w wodzie) + sól 4 (rozpuszczalna w wodzie)
10. sól 1 → metal 2 + sól 2
11. zasada 1 + sól 1 → zasada 2 + sól 2
12. sól 1 + sól 2 → sól 3 + sól 4

np. siarczek miedzi(II) CuS

1. Cu + H₂S → CuS + H₂
2. Cu(OH)₂ + H₂S → CuS + 2H₂O
3. Cu + S → CuS
4. H₂S + CuCl₂ → CuS↓ + 2HCl
5. Na₂S + CuCl₂ → CuS↓ + 2NaCl

lub fosforan(V) magnezu Mg₃(PO₄)₂

1. 3Mg + 2H₃PO₄ → Mg₃(PO₄)₂ + 3H₂
2. 3MgO + 2H₃PO₄ → Mg₃(PO₄)₂ + 3H₂O
3. 3Mg(OH)₂ + 2H₃PO₄ → Mg₃(PO₄)₂ + 6H₂O
4. 6MgO + P₄O₁₀ → 2Mg₃(PO₄)₂
5. 6Mg(OH)₂ + P₄O₁₀ → 2Mg₃(PO₄)₂ + 6H₂O
6. 2H₃PO₄ + 3MgCl₂ → Mg₃(PO₄)₂↓ + 6HCl
7. 2Na₃PO₄ + 3MgCl₂ → Mg₃(PO₄)₂↓ + 6NaCl
8. 4KClO₃ → KCl + 3KClO₄

[edytuj] Występowanie soli nieorganicznych w przyrodzie

Sole występują w przyrodzie, jako minerały lub w organizmach żywych w roztworach płynów wewnętrznych.

[edytuj] Nazwy potoczne niektórych soli

Szereg popularnych związków chemicznych będących solami doczekało się również nazw własnych:

• sól antymonowa
• sól Bertholleta
• sól czerwona
• sól emska
• sól Fischera
• sól glauberska
• sól gorzka (sól angielska)
• sól kamienna
• sól karlsbadzka
• sól kuchenna
• sól mądrości
• sól Mohra
• sól pinkowa
• sól Reineckego
• sól z Rochelle
• sól Schlippego
• sól Seignette'a
• sól szczawikowa
• sól warzona
• sól żółta