Stolec (województwo łódzkie)

Z Wikipedii


Stolec
Województwo	łódzkie
Powiat	sieradzki
Gmina	Złoczew
Położenie	51° 22' 09'' N 18° 41' 29'' E
Liczba mieszkańców • liczba ludności	440
Strefa numeracyjna (do 2005)	43
Tablice rejestracyjne	ESI
Położenie na mapie Polski Stolec

Stolec – wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie sieradzkim, w gminie Złoczew. W skład sołectwa Stolec wchodzą przysiółki: Krzyżanka, Młyn, Pogony, Serwitut i Stolec Poduchowny.

W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie sieradzkim.

[edytuj] Położenie

Wieś w gminie Złoczew, położona nad rzeką Oleśnicą, 22 km od Sieradza, przy drodze łączącej Złoczew z Konopnicą.

[edytuj] Historia

Odkryto tu jedyne znaleziska neolityczne na ziemi sieradzkiej (3500-2500 lat p.n.e.) w postaci drobnych wyrobów krzemionkowych: skrobaczy wiórowych, noży, piłek i wierteł.

Gniazdo rodowe Stoleckich h. Wieruszowa założone w pocz. XV w. W starych dokumentach występuje jako: Stoholecz Major i Minor. Na pocz. XVI w. właścicielem wsi został Majaczewski z Majaczewic, a następnie przechodziła kolejno w ręce: Szaniawskich, Olszowskich i Psarskich. W 1863 r. istniał tu szpital powstańczy. Pierwszy kościół w Stolcu wspomniany został w aktach Kapituły Gnieźnieńskiej pod datą 1449 r. Gdy ten kościół chylił się ku upadkowi, miejscowy dziedzic, a zarazem starosta bolesławicki Filip Szaniawski wystawił w 1768 r. nowy drewniany kościół, do którego przybudowali murowaną kaplicę wraz z grobowcem rodzinnym Olszewscy z Niechmirowa.

[edytuj] Zabytki

W latach 1912-25 wybudowano murowany, obecnie stojący kościół w stylu neogotyckim, którego wieża spełnia funkcję drogowskazu, bowiem widać ją z bardzo daleka. Do kościoła tego niemal w całości przeniesiono wyposażenie z poprzedniej świątyni. Ołtarz główny późnobarokowy z 1779 r. został wykonany przez snycerza Szymona Jaczkiewicza. W bocznym ołtarzu jest umieszczony patron kościoła – św. Wawrzyniec w rokokowej metalowej sukience. Krucyfiks z XVII w. Szczególnie cenne są części nagrobka z 1661 r. Waleriana Olszowskiego (1587-1650), kasztelana spicymierskiego, wnuka Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Synem Waleriana Olszowskiego był uchodzący za jednego z wybitnych przedstawicieli swojej epoki prymas Andrzej Olszowski. Inny syn – Hieronim był podstolim koronnym i wojewodą rawskim. Nagrobek ten przedstawia rzeźbioną w piaskowcu figurę zmarłego z w zbroi, leżącego w półśnie, co zgodnie z renesansową symboliką oznaczało oczekiwanie na nowe życie po zmartwychwstaniu. Przy nogach rycerza stoi duży kartusz z herbami: Prus II, Jastrzębiec, Ostoja i Topór. Na dole tablica inskrypcyjna.

Na cmentarzu znajduje się wzniesiona w 1833 r. murowana kaplica św. Salomei z obrazami: św. Salomei z poł. XIX w. i św. Tekli z II poł. XVIII w. Na zewnętrznej ścianie kaplicy – płyta nagrobna Salomei z Komorowskich Psarskiej, zmarłej w 1834 r. żony Józefa Psarskiego, właściciela majątków w Łubnej, Wielgim i folwarku Dymek. Obok grobowiec rodziny Olszowskich z elementami łuku tryumfalnego, wewnątrz którego stoi kobieta ze zwojem w ręku, wsparta na złamanej półkolumnie. Rozróżnia się herby: Prus i Jastrzębiec.

3 września 1939 r. pod Stolcem rozegrała się bitwa między 3. bat. 15 pp. "Wilków" z Dęblina a pułkiem zmotoryzowanym SS "LAH". W końcu cmentarza jest zbiorowa mogiła 18 żołnierzy polskich poległych w tej bitwie. Między nimi spoczywa major WP Władysław Dzierzgowski, zmarły w 1830 r.

[edytuj] Iskra Stolec

W Stolcu działa klub sportowy Iska Stolec. Uczestniczy on w rozgrywkach piłki nożnej w klasie A ligi VI powiatu sieradzkiego. Mecze odbywające się tu w niedziele gromadzą wielu kibiców.

[edytuj] Literatura

Ruszkowski A., "Sieradz i okolice", Sieradz 2000;
Majdański J., Kościół św. Wawrzyńca w Stolcu, [w:] "Na sieradzkich szlakach", nr 4/III/1987, s. 9-10;
Leitgeber S., Nagrobek W. Olszowskiego w kościele w Stolcu,[w:] "Na sieradzkich szlakach", nr 1/1998, s. 31.