Teoria wyboru publicznego

Z Wikipedii

Ten artykuł wymaga dodania linków wewnętrznych. Jeśli możesz, dodaj je teraz. Linki do innych haseł: hasło, hasłowy, hasłami zapisujemy jako [[hasło]], ''[[hasło]]wy'', '''[[hasło|hasłami]]'''.

Ten artykuł wymaga dopracowania zgodnie z zaleceniami edycyjnymi. Należy w nim poprawić: styl. Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość.

Teoria wyboru publicznego - Można zaliczyć ją do ekonomii instytucjonalnej, a zwłaszcza do jej nurtu zwanego nową ekonomią instytucjonalną. Teoria wyboru publicznego bada przede wszystkim proces kształtowania instytucji w sferze polityki. Teoria wyboru społecznego, wykorzystując wiele osiągnięć z zakresu normatywnej teorii wyboru społecznego, rozwija się głównie w kierunku teorii opisowo- wyjaśniającej i predykcyjnej. Posługuje się ona samymi prawami, jakich ekonomiści używają do analizy ludzkich zachowań na rynku. Ekonomiści ci zakładają, że ludzie motywowani są tylko przez swój własny interes. I chociaż czasami ludzie zachowują się w pewny sposób w trosce o dobro innych ludzi, dominującym bodźcem zachowania jest troska o własne interesy. Nie ma znaczenia czy chodzi o pracownika, pracodawcę, czy konsumenta. Ekonomiści badający teorię wyboru publicznego przyjmują to samo założenie- nawet ludzie zajmujący się polityką, mimo że mają na celu troskę o innych, w głównej mierze i tak myślą tylko o swoim interesie. Teoria wyboru publicznego korzysta z badań empirycznych i stanowi ważną podstawę decyzji strategicznych i planistycznych. Jest istotnym i coraz powszechniejszym źródłem wiedzy o mechanizmach i prawidłowościach funkcjonowania społeczeństwa. Znaczna część tej teorii dotyczy wyboru metod głosowania i agregacji preferencji indywidualnych.

---

Spis treści 1 Czym się zajmuje teoria wyboru publicznego 2 Fundamenty teorii 3 Początki teorii i przedstawiciele 4 Źródła

[edytuj] Czym się zajmuje teoria wyboru publicznego

Sfera zainteresowań teorii wyboru publicznego:

1. Problematyka związana z głosowaniem:
   • Paradoksy wyboru społecznego
   • Metody głosowania i systemy wyborcze
   • Agregacja preferencji
   • Efektywność rynku wyborczego
   • Warunki równowagi na rynku wyborczym
2. Wybór w warunkach demokracji
   • Funkcjonowanie demokracji bezpośredniej
   • Funkcjonowanie demokracji reprezentacyjnej
   • Równowaga, konkurencyjność i efektywność w politycznym systemie demokracji
3. Teoria umowy społecznej i ładu konstytucyjnego
   • Źródła umowy społecznej jako podstawy instytucjonalizacji życia społecznego
   • Instytucjonalne fundamenty sprawiedliwego ładu społecznego
   • Ekonomia polityczna ładu konstytucyjnego
   • Konstytucyjne uprawnienia obywateli i ekonomiczne skutki tych uprawnień
4. Ekonomiczna teoria władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej
   • Teoria regulacji gospodarki
   • Teoria finansów publicznych
   • Rola ideologii grup interesu i koalicji politycznych
   • Źródła władzy komitetów i komisji parlamentarnych
   • Modele równowagi w funkcjonowaniu parlamentu
   • Teorie i modele biurokracji
   • Ekonomiczne zachowania sędziów
   • Efektywność prawa zwyczajowego
   • Efektywność i konkurencyjność w systemie trójpodziału władzy
5. Teoria grup interesu i koalicji dystrybucyjnych
   • Ekonomiczne motywy i warunki działań zbiorowych
   • Analiza skuteczności i efektywności grup interesu
   • Wpływ działalności grup interesu na efektywność gospodarki narodowej
   • Pozytywne i negatywne skutki lobbingu
   • Grupy interesu a stabilność instytucjonalna gospodarki
6. Teoria pogoni za rentą
   • Metody ograniczania zjawiska pogoni za rentą polityczną
   • Analiza negatywnego pływu pogoni za renta polityczna na poziom dobrobytu
   • Sposoby uzyskiwania renty politycznej
   • Renty ekonomiczne i renty polityczne: ich źródła oraz efekty społeczno-gospodarcze

Mając podstawy w ekonomii neoklasycznej, znalazła szerokie zastosowanie m. in. w socjologii. Teorię tą uważa się za szczególną postać teorii racjonalnego wyboru.

[edytuj] Fundamenty teorii

Fundamentami tej teorii są następujące elementy:

- Indywidualizm metodologiczny

- Zasada maksymalizacji lub optymalizacji

- Koncepcja optimum społecznego

- Koncepcja równowagi systemu

- Koncepcja kapitału społecznego

- Koncepcja instytucji

- Założenie o społecznych źródłach uprawnień

- Możliwość poprawy użyteczności przez zrzeczenie się kontroli

[edytuj] Początki teorii i przedstawiciele

Teoria ta rozwinęła się przede wszystkim w Stanach Zjednoczonych, gdzie istnieją jej największe szkoły- Szkoła Virginii, szkoła Chicago i szkoła Rochester. Za prekursora badań nad tą teorią uważa się jednak Duncana Blacka, profesora Glasgow University, którego artykuł „On the Rationale of Group Decision Making” był inspiracją dla wielu badaczy i nadal należy do kanonu podstawowych lektur z dziedziny teorii wyboru publicznego. Teorią tą zajmowali się również James M. Buchanan, Gordon Tullock, Kenneth Arrow.

[edytuj] Źródła

• Teoria wyboru publicznego - Wstęp do ekonomicznej analizy polityki i funkcjonowania sfery publicznej; Wilkin Jerzy (red.), Warszawa : Scholar, 2005
• http://www.econlib.org/Library/Enc/PublicChoiceTheory.html