Wojskowy Instytut Geograficzny
Z Wikipedii
Wojskowy Instytut Geograficzny (WIG) – polska wojskowa instytucja geograficzna działająca w latach 1919 – 1949
[edytuj] Dzieje Instytutu
Odzyskanie niepodległości przez Polskę postawiło wyzwanie przygotowania aktualnych map dla nowego państwa. Po zaborcach pozostało bowiem 9 układów triangulacyjnych z 8 różnymi punktami odniesienia. Ujednoliceniem tego miał się zająć powołany w 1919 Wojskowy Instytut Geograficzny (początkowo pod nazwą „Instytut Wojskowo-Geograficzny”) z siedzibą w Warszawie. Rozpoczął on swoją działalność od standaryzacji i aktualizacji map zaborczych (pruskich, rosyjskich i austro-węgierskich). Mapy te, wydawane w różnych skalach, służyły za podstawę map w skali 1:100 000. Do 1926 wydano w ten sposób mapy pokrywające 40 proc. kraju. Od 1927 WIG przystąpił do sporządzania jednolitej sieci triangulacyjnej i wykonywania własnych oryginalnych arkuszy w skali 1:100 000, znanych jako typ drugi. Wydawane one były w manierze dwubarwnej (elementy topograficzne czarne, warstwice brązowe), w niektórych przypadkach poprzez nadruk dodawano dwa inne kolory. Od 1929 zaczął zaś ukazywać się tzw. typ trzeci - mapy wydawane były w wersji dwu- i czterobarwnej. W 1931 przystąpiono do publikacji mapy taktycznej w wersji czterobarwnej, znanej jako typ normalny. Do 1939 udało się wydać wszystkie arkusze (było ich łącznie 482), choć duża część Kresów Wschodnich nie doczekała się najnowszej wersji mapy. Polskie mapy kartograficzne wydawane przez WIG były bardzo cenione w całej Europie i w podstawowych skalach kopiowane, zarówno przez Niemców, jak i aliantów. Obecnie są one bardzo wartościowym dokumentem dla historyków.
Od 1926 szefem WIG był płk Józef Kreutzinger.
Instytut wydawał wspólnie z sekcją Geograficzną Towarzystwa Wiedzy Wojskowej kwartalnik „Wiadomości Służby Geograficznej”, który ukazywał się w latach 1927-1939.
Po wybuchu kampanii wrześniowej Instytut ewakuował się poprzez Lwów do Francji, gdzie został reaktywowany, a po jej upadku do Wielkiej Brytanii. Początkowo mieścił się w Londynie, a następnie przeniesiony został do Edynburga, w Szkocji, gdzie istniał do 1946 roku. Oficerowie WIG-u sporządzali mapy dla wojska polskiego walczącego na Zachodzie oraz dla wywiadu brytyjskiego (mapy miast polskich). Część z nich, wzięta do niewoli po agresji ZSRR na Polskę 17 września 1939 r, została zamordowana w Katyniu, a część trafiła do Ludowego Wojska Polskiego.
Do tej pory nie została wyjaśniona rola kilku pracowników Instytutu, którzy po klęsce wrześniowej powrócili do okupowanej przez Niemców Polski i podjęli pracę dla okupanta. Prawdopodobne jest, że kilka osób podjęło współpracę z Niemcami, faktem jednak jest, że wśród polskich pracowników, mimo ścisłego dozoru, istniała komórka ruchu oporu, uczestnicy której wprowadzali celowe błędy do opracowywanych bieżąco map, oraz przemycali mapy na zewnątrz.
Rozkazem Naczelnego Dowódcy Wojska Polskiego nr 141/0rg. oddział topograficzny Sztabu Głównego Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego został rozformowany. W jego miejsce utworzono Wojskowy Instytut Geograficzny (WIG) - (etat nr 29/1) o składzie osobowym 332 ludzi. Podlegał szefowi Sztabu Głównego.
W takim składzie funkcjonował do 1949, kiedy na fali czystek stalinowskich aresztowano większość przedwojennych oficerów i Instytut rozformowano. Na jego miejsce utworzono Oddział IX - Topograficzny Sztabu Generalnego Wojska Polskiego oraz Wojskowe Zakłady Kartograficzne.
[edytuj] Bibliografia
- Bogusław Krassowski, Polska kartografia wojskowa (1919-45), Warszawa 1974
- Bogusław Krassowski, Małgorzata Tomaszewska, Mapy topograficzne ziem polskich: 1971-1945. T.1 Polskie mapy topograficzne wydane w latach 1918-1945, Warszawa 1979
- oprac. Bogusław Krassowski, Jadwiga Madej, Dzieje polskiej kartografii wojskowej i myśli strategicznej: materiały z konferencji Białystok, 5 i 6 maja 1980 r., Warszawa 1982
- Eugeniusz Sobczyński, Historia Służby Geograficznej i Topograficznej Wojska Polskiego, Warszawa 2000
