Zachariasz Kopysteński
Z Wikipedii
Zachariasz Kopysteński (Захарія Копистенський) (ur. w Przemyślu, rok nieznany, zm. 21 marca 1627 w Kijowie) – ukraiński pisarz, polemista, działacz środowisk prawosławnych.
Urodzony w Przemyślu, wykształcenie zdobył w szkole Bractwa Lwowskiego. Władał biegle greką i łaciną. W 1616 r. przeniósł się do Kijowa i wstąpił do Bractwa Kijowskiego, gdzie rozwinął działalność i polemiczno-literacką, i wydawniczą. W 1616 r. napisał przedmowę do "Czasoslova" («Часослова») – pierwszej księgi wydanej przez drukarnię kijowsko-peczerską. 20 listopada 1624r. został archimandrytą Ławry Kijowsko-Pieczerskiej.
Autor traktatów teologicznych: Knyha pro viru jedynu... (Книга про віру єдину..., 1619-1621), Knyha pro pravdyvu jednist' pravoslavnych chrystyjan (Книга про правдиву єдність православних християн, 1623), przedmowy do Besidy Ivana Zolotoustoho (Бесіда Івана Золотоустого, 1623) i Nomokanona (Номоканон, 1624), kazań Na pohreb J. Pletenećkoho (На погреб Є. Плетенецького, 1623).
Największe znaczenie miał jego polemiczny utwór Palinodija, abo knyha oborony (Палінодія, або книга оборони, 1621-1622), który stanowił odpowiedź na traktat unijnego działacza L. Krewzy Oborona uniji (Оборона унії). Palinodija skierowana była przeciwko katolicyzmowi i unii brzeskiej i wyrażała ideę zjednoczenia narodów wschodniosłowiańskich. Składa się ze wstępu i 4 części. Autor uważa za zaborczą politykę Polski i Watykanu w stosunku do Ukrainy i Białorusi, podpierając się fragmentami z dziejów Kościoła, twierdząc, że kłótnie doprowadziły do rozłamu wspólnoty religijnej. W Palinodiji wykorzystano liczne źródła: utwory antycznych, bizantyjskich i zachodnioeuropejskich historyków, literaturę cerkiewno-historyczną, polskie kroniki, staroruskie latopisy i ówczesną publicystykę antyunijną. Palinodija była traktowana jak leksykon, encyklopedia i była chętnie cytowana przez prawosławnych.
Knyha pro pravdyvu jednist' pravoslavnych chrystyjan (Книга про правдиву єдність православних християн, 1623), tj. Księga o prawdziwej jedności składa się z 2 rozdziałów i rozstrzyga kwestię zasad zjednoczenia wyznaniowego, które nie powinno być krzywdzące dla żadnej ze stron. Autor oskarża projekt unijny w Brześciu, w wyniku którego świat prawosławny utracił jedność.
