Zdrowie
Z Wikipedii
W konstytucji z 1948 roku Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) określiła zdrowie jako „stan pełnego, dobrego samopoczucia fizycznego, psychicznego i społecznego, a nie tylko jako brak choroby lub zniedołężnienia”. W ostatnich latach definicja ta została uzupełniona o sprawność do „prowadzenia produktywnego życia społecznego i ekonomicznego”.
W medycynie zamiast słowa „zdrowie” używa się terminu „homeostaza”. Jest to zdolność organizmu do efektywnej obrony przed stresorami w celu przywrócenia i utrzymania wewnętrznej równowagi. W medycynie niekonwencjonalnej zdrowie określa się jako ogólny stan dobrego samopoczucia.
Spis treści |
[edytuj] Wyznaczniki zdrowia
Według LaLonde’a występują cztery czynniki wpływające na stan zdrowia człowieka. Są to: biologia, środowisko, styl życia oraz opieka zdrowotna. Zdrowie można więc zachować i polepszyć nie tylko dzięki zastosowaniu zaawansowanej nauki o zdrowiu, ale także poprzez wybór prawidłowego stylu życia.
[edytuj] Kondycja fizyczna
Artykuł główny: Kondycja fizyczna
[edytuj] Zdrowie psychiczne
Termin „zdrowie psychiczne” odnosi się do dobrego samopoczucia psychicznego i emocjonalnego. Merriam-Webster definiuje zdrowie psychiczne jako „stan dobrego samopoczucia psychicznego i emocjonalnego; człowiek jest w stanie używać jego zdolności poznawczych i emocji, funkcjonować w społeczeństwie oraz sprostać wymogom życia codziennego.”
Według WHO nie ma jednej, „oficjalnej” definicji zdrowia psychicznego, ponieważ różnice kulturowe, subiektywne odczucia oraz rywalizujące ze sobą profesjonalne teorie wpływają na to, jak termin ten jest rozumiany. Jedynym aspektem z którym zgadza się większość ekspertów jest to, że „zdrowie psychiczne” i „zaburzenie psychiczne” nie są do siebie przeciwstawne. Innymi słowy, brak rozpoznanej choroby psychicznej nie musi oznaczać zdrowia psychicznego.
Jednym ze sposobów na określenie stanu zdrowia psychicznego jest sprawdzenie jak pomyślnie osoba funkcjonuje na co dzień. Jeśli osoba jest zdolna do działania, potrafi znieść stres życia codziennego, utrzymać poprawne stosunki międzyludzkie i być niezależna, oraz jest w stanie odzyskać siły po trudnych sytuacjach życiowych, oznacza to, że jest to osoba zdrowa psychicznie.
Aby cieszyć się dobrym zdrowiem, powinniśmy pamiętać, że składa się na nie kilka aspektów – emocje, kondycja fizyczna oraz funkcjonowanie w społeczeństwie.
[edytuj] Wzrost
Jednym z głównych wskaźników zdrowia jest wzrost. Dbając o zdrowie oraz racjonalnie odżywiając się, możemy przyspieszyć wzrost organizmu. Nauka o wzroście człowieka, czynnikach na niego wpływających oraz ich konsekwencjach znana jest jako auksologia.
[edytuj] Utrzymanie zdrowia
Utrzymanie dobrego stanu zdrowia jest złożonym procesem. Istnieje kilka czynników, które wpływają na stan naszego zdrowia.
[edytuj] Dietetyka
Dietetyka to nauka, która bada jak to, co spożywamy wpływa na nasze zdrowie i wydajność organizmu. Dietetyka analizuje pewne składniki pożywienia, które mogą powodować rozmaite choroby a także wpływają na pogorszenie stanu zdrowia. Na przykład spożywanie zbyt kalorycznych produktów może prowadzić do otyłości, cukrzycy i chorób serca. Dietetyka analizuje również suplementy diety, które są skuteczne w zapobieganiu rozmaitym chorobom. Na przykład spożywanie produktów bogatych w błonnik może obniżyć ryzyko powstania nowotworów jelita grubego, a przyjmowanie witaminy C poprawia stan zębów i dziąseł oraz ochrania system immunologiczny. Dla naszego zdrowia niebezpieczne może okazać się zarówno niedobór, nadmiar a także nierównowaga pewnych składników w diecie. Może to prowadzić do takich chorób jak: szkorbut, otyłość, osteoporoza, a także dolegliwości natury psychologicznej. Warto dodać, że nadmiar niektórych toksycznych składników w organizmie (rtęć, ołów, PCB, dioksyny) prowadzi do śmierci. Dietetyka próbuje również analizować jak i dlaczego niektóre trendy w dietetyce wpływają na stan zdrowia.
[edytuj] Dietetyka sportowa
Specjaliści od dietetyki sportowej badają, w jaki sposób pożywienie i suplementy diety wpływają nie tylko na wydajność organizmu podczas treningów i zawodów, ale także na zdolność regeneracji po wysiłku. Jednym z ważniejszych celów dietetyki sportowej jest ustalenie takiej diety, która pomoże w utrzymaniu właściwego poziomu glikogenu. Właściwa dieta powinna być także pomocna w wyrównywaniu poziomu energetycznego i właściwego napięcia mięśniowego. Dietetycy sportowi pomagają sportowcom w opracowaniu harmonogramu żywieniowego na cały sezon sportowy. Każdy harmonogram powinien zawierać plan posiłków na czas treningów, zawodów, oraz w trakcie przerw wakacyjnych. Warto wiedzieć, że sportowcy niektórych dyscyplin wytrzymałościowych (np. triathlon) powinni spożywać posiłki także w trakcie zawodów. Specjaliści dietetyki sportowej ściśle współpracują ze specjalistami medycyny sportowej.
[edytuj] Ćwiczenia fizyczne
Ćwiczenia mają na celu polepszenie lub utrzymanie sprawności fizycznej oraz zdrowia człowieka. Ponadto jednym z ich celów jest doskonalenie zdolności i umiejętności atletycznych. Częste i regularne ćwiczenia fizyczne są ważnym elementem w zapobieganiu wielu chorób, takich jak rak: rak, miażdżyca, choroby krążeniowo-naczyniowe, cukrzyca typu drugiego, otyłość czy bóle pleców.
W zależności od wywołanego efektu, ćwiczenia dzieli się na trzy grupy:
- ćwiczenia elastyczne, takie jak rozciąganie, poprawiają ruchy mięśni i stawów,
- aerobik czyli ćwiczenia, takie jak np. spacerowanie czy bieganie rekreacyjne, poprawiają wydajność sercowo-naczyniową,
- anaerobic czyli ćwiczenia siłowe oraz sprint podnoszą krótkoterminową siłę mięśni.
Ćwiczenia fizyczne są ważne ze względu na utrzymanie sprawności fizycznej, do której zalicza się: prawidłową wagę, budowę i utrzymanie zdrowych kości, mięśni i stawów; promowanie dobrego samopoczucia fizycznego; zmniejszanie ryzyka operacji chirurgicznych, oraz wzmacnianie systemu odpornościowego.
Właściwa dieta pełni tak samo ważną lub nawet ważniejszą rolę dla zdrowia niż ćwiczenia. Dlatego też istotne jest, aby program ćwiczeniowy uzupełnić o odpowiednią dietę, która zapewniając równowagę makro i mikroskładników, pomoże organizmowi w procesie regeneracji po wyczerpujących ćwiczeniach. Kiedy organizm odczuwa brak odpowiedniej diety, rozpoczyna okres głodowania narzucony przez ewolucję i w celu przetrwania spala rezerwy tłuszczu.
Badania dowodzą, że przesadne odchudzanie się i ograniczanie kalorii ma negatywny wpływ na produkcję hormonu tarczycy. Odpoczynek i regeneracja mają takie same znaczenie dla zdrowia jak ćwiczenia, dlatego też unikając odpoczynku sprawiamy, że organizm znajduje się w stanie ciągłego przemęczenia i w rezultacie ćwiczenia nie wywołają pożądanego efektu.
Zaniedbanie diety lub programów ćwiczeniowych prowadzi zwykle do pogorszenia stanu zdrowia. Zaniedbania te wynikają z zaburzeń odżywiania, takich jak bulimia sportowa, anoreksja lub inne typy bulimii, niedoinformowania, braku organizacji lub motywacji.
Zakwasy mogą wystąpić po każdym ćwiczeniu, szczególnie gdy ciało jest nieprzyzwyczajone do danego typu ćwiczenia lub gdy wykonujemy ćwiczenia wymagające skurczy ekscentrycznych.
[edytuj] Higiena
Higiena jest nauką o utrzymaniu ciała w czystości w celu zapobiegania infekcjom i chorobom oraz o unikaniu kontaktu z drobnoustrojami. Do higieny zalicza się następujące czynności: kąpiel, mycie zębów, używanie nici dentystycznych, mycie rąk szczególnie przed posiłkami, mycie jedzenia przed spożyciem, sterylizacja narzędzi kuchennych przed i po przygotowaniu posiłków i wiele innych. Zobacz też higiena osobista.
[edytuj] Ochrona Zdrowia
Ochrona zdrowia jest nauką o zapobieganiu i leczeniu chorób a także o utrzymaniu dobrego samopoczucia fizycznego i psychicznego poprzez korzystanie z usług medycznych, pielęgniarskich oraz pokrewnych profesji medycznych. Według Światowej Organizacji Zdrowia, ochrona zdrowia obejmuje wszelkie działania mające na celu promowanie zdrowia, do których zalicza się środki zapobiegawcze, łagodzące i lecznicze, stosowane nie tylko w stosunku do jednostek, ale także w stosunku do populacji. Świadczenie takich usług stanowi o systemie opieki zdrowotnej, obejmującym organizacje rządowe, takie jak Narodowy Fundusz Zdrowia.
[edytuj] Medycyna naturalna
Medycyna naturalna należy do nurtów medycyny niekonwencjonalnej. Można ją zdefiniować jako system naturalnych terapii mających na celu poprawę stanu zdrowia. Do zadań medycyny naturalnej należy też promocja zdrowego stylu życia oraz zapobieganie chorobom. Do terapii naturalnych zalicza się właściwą dietę, ćwiczenia fizyczne, chiropraktykę, naturopatię, ziołolecznictwo, utrzymanie higieny, homeopatię, masaże, techniki relaksacyjne (Joga, Tai Chi), akupunkturę, saunę, aromaterapię i terapię Kneippa.
[edytuj] Ochrona zdrowia w miejscu pracy
Wiele instytucji i firm zauważa, że dobre samopoczucie pracowników wpływa korzystnie na wydajność pracy, a także na wzrost morale pracowników i ich lojalność wobec pracodawcy. Programy wellness w miejscu pracy mogą obejmować salony fitness, prezentacje zdrowotne, ułatwiony dostęp do specjalistów, którzy mogą pomóc pracownikom w utrzymaniu prawidłowej masy ciała oraz w pozbyciu się rozmaitych nałogów. Niektórzy pracodawcy decydują się na zapewnienie swym pracownikom regularnych wizyt lekarskich, w czasie których lekarz ocenia nie tylko aktualny stan zdrowia pracownika a także ryzyko późniejszego wystąpienia rozmaitych dolegliwości.
[edytuj] Rola nauki w ochronie zdrowia
Nauka o zdrowiu obejmuje wiele dyscyplin. Wyróżnia się dwa główne podejścia: badanie ciała ludzkiego i spraw związanych ze zdrowiem w celu zrozumienia funkcjonowania organizmu ludzkiego (i zwierzęcego) oraz zastosowanie tej wiedzy w celu polepszenia zdrowia a także zapobiegania i leczenia chorób.
[edytuj] Skąd pochodzi wiedza o zdrowiu?
Badania dotyczące zdrowia przeprowadzane są głównie w takich dyscyplinach jak biologia, chemia czy fizyka a także w różnorodnych dziedzinach multidyscyplinarnych (na przykład socjologia medycyny). Innymi dziedzinami przyczyniającymi się do poszerzenia wiedzy o zdrowiu, w których wykonywane są badania są biochemia, epidemiologia i genetyka.
[edytuj] Zastosowanie wiedzy o zdrowiu w praktyce
Celem stosowanych nauk zdrowotnych jest nie tylko poszerzenie wiedzy o zdrowiu, ale także bezpośrednie go polepszenie. Niektórymi z nich są: inżynieria biomedyczna, biotechnologia, pielęgniarstwo, dietetyka, farmakologia, farmacja, zdrowie publiczne (zobacz poniżej), psychologia, fizjoterapia i medycyna. Świadczenie usług na rzecz utrzymania lub polepszenia zdrowia człowieka nosi nazwę opieki zdrowotnej (zobacz powyżej).
[edytuj] Zdrowie publiczne
Artykuł główny: Zdrowie publiczne
Zdrowie publiczne jest „nauką i sztuką zapobiegania chorobom, przedłużania życia i promowania zdrowia poprzez zorganizowane wysiłki i świadome wybory społeczeństwa, organizacji, społeczności państwowych i prywatnych a także jednostek”. Dotyczy zdrowia całego społeczeństwa, które jest badane za pomocą analizy zdrowotnej populacji. Badana populacja może obejmować garstkę ludzi lub wszystkich mieszkańców kilku kontynentów (na przykład, tak jak w przypadku pandemii). Zdrowie publiczne ma wiele dyscyplin, jednak najważniejsze z nich to: epidemiologia, biostatystyka i usługi zdrowotne. Zdrowie środowiskowe, społeczne, behawioralne i zawodowe, również należą do ważnych dziedzin zdrowia publicznego.
Celem zdrowia publicznego jest zapobieganie chorobom a nie ich leczenie poprzez obserwację przypadków i promocję zdrowych zachowań. Należy jednak zdać sobie sprawę z faktu, że często leczenie choroby oznacza zapobieganie jej wystąpienia u innych ludzi, jak na przykład w przypadku wybuchu epidemii. Szczepienia czy dystrybucja prezerwatyw są przykładami środków zapobiegawczych, stosowanych przez zdrowie publiczne.
[edytuj] Na podstawie
[edytuj] Linki zewnętrzne
[edytuj] Zobacz też
- zdrowie w Wikisłowniku
- zdrowie psychiczne
- zdrowie publiczne
- psychologia zdrowia
- system zdrowotny
- relaks
