Država Slovenaca, Hrvata i Srba
From Wikipedia
Država Slovenaca, Hrvata i Srba (Država SHS) je naziv za kratkotrajnu državu nastalu raspadom Austro-Ugarske. Osnovana je nakon odluke hrvatskog Sabora da prekine sve državno-pravne veze s Austrijom i Ugarskom, a prvi joj je organ bio Narodno vijeće, osnovano u Zagrebu 29.10. 1918. na čelu sa slovenskim političarem Antonom Korošecom. Njegovi potpredsjednici su bili Svetozar Pribičević i dr. Ante Pavelić (zubar iz Zagreba, kojeg ne treba miješati s budućim vođom ustaškog pokreta).
Država se nominalno sastojala od dijelova bivše Austro-Ugarske u kojima su većinu sačinjavali Slovenci, Hrvati i Srbi. Ti su dijelovi bili:
- Hrvatska (teritoriji bivše banske Hrvatske, Slavonije i Vojne Krajine koji su bili uživali autonomiju unutar mađarskog dijela bivše Monarhije)
- grofovije Kranjska, Gorenjska, Koruška i Štajerška (teritoriji današnje Slovenije kojima se upravljalo direktno iz Beča)
- Istra (kojom se upravljalo direktno iz Beča)
- Dalmacija (kojom se upravljalo iz Beča)
- Bosna i Hercegovina (austro-ugarski kondominij)
- grad Rijeka kojim se upravljalo iz Budimpešte.
Narodno vijeće je planiralo u novu državu uključiti i područja tzv. Južne Ugarske - Bačku, Banat i Baranju - ali su se tamošnji srpski političari priključili Srpskom narodnom odboru u Novom Sadu i proglasili priključenje Vojvodine Kraljevini Srbiji.
24.11. 1918. je skupština u Rumi proglasila priključenje Srijema - dotada formalno u sastavu Slavonije, odnosno Hrvatske - Srbiji.
U međuvremenu se ispostavilo kako Narodno vijeće nema resurse uspostaviti efikasnu vlast na područjima pod svojom nominalnom kontrolom. Po selima su harale bande tzv. zelenog kadra, a po gradovima bjesnile demonstracije i razni pokušaji boljševičke revolucije.
Mnogo ozbiljniju opasnost po novu državu je predstavljala činjenica da nije međunarodno priznata, što su pokušale iskoristiti neke susjedne države kako bi se teritorijalno proširile na njenu štetu. U tome je najviše uspjela imala Italija, koja je nakon potapanja bojnog broda Viribus Unitis i praktičke neutralizacije bivše austro-ugarske flote u Puli, iskoristila slabost nove države i bez većeg otpora okupirala Istru, Rijeku, Trst, Slovensko Primorje i velike dijelove Dalmacije - teritorije koje su joj imale pripasti po londonskom ugovoru kao nagrada za stupanje u rat na strani Antante.
Istovremeno su izbili oružani sukobi s austrijskim trupama koje su nastojale preuzeti vlast u Mariboru i drugim dijelovima Slovenije, dok su mađarske snage slično pokušale učiniti u Prekomurju i Međimurju.
Narodno vijeće je vrlo brzo shvatilo da jedinu alternativu komadanju zemlje i anarhiji predstavlja njeno što brže ujedinjenje sa Srbijom, koja je iz rata izašla kao pobjednik na strani Antante. U skladu s tim je u Beograd poslana delegacija koja je sprovelo formalno ujedinjenje Države SHS i Kraljevine Srbije u novu državu pod nazivom Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca.
| Prvi svetski rat - navigacija kroz istoriju: | ||||
| Teatri | Glavni događaji | Specifični članci | Učesnici | Vidi još |
|
Uvod:
Glavni teatri:
|
1914.: |
Civilne žrtve i zločini:
Posledice:
|
Učesnici Antanta Centralne sile |
Povezani sukobi: Više informacija o Prvom svetskom ratu:
|
