Adlandırma ve sınıflandırma (Biyoloji)
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Canlıların bugün herbirinin birer bilimsel adı vardır. Hayvanların isimlendirilmesi zoolojik nomenklatür, bitkiler botanik nomenklatürü, bakteriler ise bakteriyolojik nomenklatür sistemine göre isimlendirilir. Her nomenklatür sistemi diğerinden bağımsızdır. Zoolojik isimlendirme sisteminin başlangıç tarihi 1 Ocak 1758 dir. Bundan önceki tarihlerde yapılmış tanım ve isimlendirmelerin hepsi, bugün geçerli değildir.
Binominal nomenklatür, ikili isimlendirme sistemidir. Yani bir tür en az iki isim kullanılanark isimlendirilir. Birinci isim cins, ikinci ise tür kategorisindeki taksonu ifade eder. Binominal isimlendirme Linnaeus ile 1758 tarihlerinde başlatılmış olup, önceki tarihlerde isimler ya uninominal, ya da plurinominal idi. Şimdiki sistemde sadece cins ve familya kategorilerindeki taksonlar adlandırılırken tek isim kullanılır (uninominal).
Bilimsel isimler Latince veya latinceleştirilmiş kelimeler olup en az iki harften meydana gelir ve daima latin harfleriyle yazılır. Şu harfler bilimsel isimlerde kullanılamaz: ä,é,è,â,ö,ü,ç,ş,ı,ê,ß gibi. Cins ve familya kategorisindeki isimler daima büyük harfle, buna karşılık tür ve alttür isimleri küçük harfle başlar. Bilimsel isimler iki adet ise birincisi cins, ikincisi ise türü ifade eder. Üç isimli ise üçüncüsü alttüre aittir. İsimlerin sağında yer alan şahıs soyadları, o taksonun bilimsel isminin yazarını işaret eder. Soyadın sağında yer alan tarih ise ismin yayınlandığı yılgösterir. Soyad ie tarih arasında daima virgül bulunur. Bir taksonun bilimsel adı bazen birden fazla sayıda yazar tarafından ortak olarak teklif edilmiş olabilir. Bu durumda, taksonun sağında iki, üç veya daha fazla sayıda yazar soyadı bulunabilir. Örnek: Polyommatus aphnis Denis & Schiffermüller,1775.
- Tür: Culex affinis Stephens,1825
- Alttür: Plebejus argus orientalis Tutt,1911
- Cins: Lycaena Fabricius,1807
- Familya: Noctuidae Latreille,1802
- Takım: Lepidoptera Linnaeus,1758
Familya’dan daha yukarı kategorilerde teklif edilecektaksonlar için herhangi bir kural bulunmamaktadır. Yani, bir takım ismi sadece çoğul, latince bir bilimsel isimdir. Familya isimleri ise, çoğul olmasının yanısıra belirli bir son eki taşıması gereklidir. Ayrıca familya adı mutlaka belli bir cins adına dayandırılarak türetilmelidir. Noctuidae familyası Noctua, Pierinae altfamilyası Pieris, Polyommatini tribus ise Polyommatus cinsine dayalı olarak kurulur. Bir takım ismi herhangi bir familya veya cinse dayalı teklif edilmez.
Familya kategorisi zooloji ve botanikte farklı biçimde ve çeşitli alt kategorilere ayrılır. Bunların bilimsel isimleri nominatif (yalın) ve plural (çoğul) olup, birbirlerinden ayırdedilebilmeleri ancak taşıdıkları son ekleri dikkate alınarak mümkündür. Bu kategoride bilimsel isimler daima büyük harfle başlar.
Kategori son ekler örnek
- Üstfamilya -(o)idea Noctuoidea
- Familya -idae Noctuidae
- Altfamilya -inae Noctuinae
- Cins: Noctua
