Dünya Bankası

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Dünya Bankası II. Savaş'ın ardından 1945 yılında Uluslararası Yeniden Yapılanma ve Kalkınma Bankası (IBRD) adıyla kurulmuş, 1947 yılında Birleşmiş Milletler'in özerk uzman kuruluşlarından biri olmak özelliği kazanmıştır.

Günümüzde dünya devletlerinin 181'i Banka üyesidir. Bunlardan 11'i, Banka sermayesinin %55'ine sahiptir. Türkiye'nin sermayedeki payı ve oy gücü %0,5 düzeyindedir.

Dünya Bankası Guvernörler Kurulu, İcra direktörleri Kurulu, Başkanlık organları tarafından yönetilmektedir. Guvernörler Kurulu, üye devletlerin atadıkları birer guvernör ve vekilinden oluşmakta ve yılda bir kez toplanmaktadır. İcra direktörleri Kurulu iki yıl için görevlendirilen 24 üyeli ve sürekli karar organıdır.

Zaman içinde bir grup haline gelerek Dünya Bankası Grubu (World Bank Group) adını alan kuruluşun bünyesinde beş ana kurum yer almaktadır.

Uluslararası Yeniden Yapılanma ve Kalkınma Bankası - IBRD 1945 yılında kurulmuş olan ve gelişmekte olan ülkelerin kamu sektörüne kredi açan bölümdür. Türkiye kuruma 1947 yılında üye olmuştur. Kişi başına GSMH'ya göre yapılan dört gruplu sınıflandırmada Türkiye III. Grupta yer almakta, böylece 5 yıl geri ödemesiz 17 yıla kadar vadeli kredi kullanabilmektedir. Türkiye'nin sermaye ve oy gücü %0,5 düzeyindedir.

Uluslararası Kalkınma Birliği - IDA 1960 yılında kurulmuştur. Kişi başına gelir bakımından yoksulluk çizgisinin altında kalan ülkelere kredi açmaktadır. Bu ülkelere genel olarak sıfır faizli ve 35-40 yıl vadeli kredi kullandırmaktadır. Türkiye IDA'ya 1960 yılında katılmıştır; toplam sermaye içindeki payı %0,9'dur ve bu fondan kredi kullanmamaktadır. Uluslararası Mali İşbirliği - IFC 1956 yılında kurulmuştur. Bu parça, gelişmekte olan ülkelerde özel sektöre kredi açmak ve özel sektörün gelişmesini sağlamak ile görevlidir. Türkiye, bu kuruma kurulduğu yıl katılmıştır ve toplam sermaye içinde %0,6 paya sahiptir. Çoktaraflı Yatırımlar Garanti Ajansı - MIGA 1985 yılında kurulmuştur. Gelişmekte olan ülkelerde yapılacak yabancı yatırımlara, ticari olmayan (döviz transfer zorluğu, kamulaştırma, millileştirme, vb.) riskleri karşılamaya dönük güvenceler sağlamak ile görevli parça olarak tasarlanmıştır. Türkiye MİGA'ya 1988 yılında katılmıştır. Bu kurum içinde sermaye payı ve oy gücü %0,4 düzeyindedir.

Uluslararası Yatırım Anlaşmazlıkları Çözüm Merkezi - ICSID 1965 yılında kurulmuştur. Merkez, arabuluculuk ve hakemlik davalarına bakan bir organdır. Tahkim ve Uzlaşma Panellerine ilişkin kurallar geliştirmekte, uzlaştırma komisyonu olarak iş görmektedir. Türkiye bu kuruma 1987 yılında katılmıştır.

YEREL YÖNETİM KREDİLERİ

Dünya Bankası hemen tüm sektörlerde kredi kullandırmaktadır. Son yirmi yıldan bu yana açılan krediler içinde yerel altyapı kredileri giderek hızlanan biçimde önem kazanmıştır.

Kentsel su ve atıksu sektörüne dünya genelinde 175 proje kredisi açılmış, bunların içinde Türkiye dört proje ile yer almıştır.

1998, Çeşme - Alaçatı Su ve Atıksu Projesi, 13,1 milyon dolar. Proje 2003 yılında tamamlanacaktır. 1995, Antalya Su ve Çevre Sağlığı Projesi, 100 milyon dolar. Proje 2003 yılında tamamlanacaktır. 1993, Bursa su ve Çevre Sağlığı Projesi, 129,5 milyon dolar. Proje 2001 yılında tamamlanacaktır. 1989, Ankara Kanalizasyon Projesi, 173 milyon dolar. Proje 1999 yılında kapanmıştır. Kentsel Gelişme başlığı altında dünya genelinde 163 proje kredisi verilmiş, bu kapsamda Türkiye 4 proje kredisi ile gündeme gelmiştir.

1999, Acil Deprem Onarım Kredisi, 252 milyon dolar. Maliye Bakanlığı tarafından kullanılmış ve belli bir sektöre ayrılmadan verilmiş kredidir. Proje 31.3.2001 tarihinde kapanmaktadır. 1999, Marmara Depremi Acil Yeniden Yapılanma Projesi, 505 milyon dolar. Hazine Müsteşarlığı tarafından kullanılan kredinin projesi 2005'te tamamlanacaktır. 1998, Acil Sel ve Deprem Onarımı Projesi, 369 milyon dolar. Proje 2002'de tamamlanacaktır, kredi Hazine Müsteşarlığı2na açılmıştır. 1992, Deprem Rehabilitasyon ve Yeniden Yapılanma Projesi, 285 milyon dolar. Toplu Konut İdaresi'nce kullanılan kredi, projenin 2000 yılında tamamlanması ile kapanmıştır. Onay tarihi ve kapanma tarihi belirsiz, Güneydoğu Bölgesi Kent Sağlığı Projesi, 20 milyon dolar. GAP İdaresi için gündeme gelen kredinin açılmasından vazgeçilmiştir.

[1]