IUCN Kırmızı Liste

Vikipedi, özgür ansiklopedi

IUCN Nesli Tükenme Teklikesi Altında Olan Türlerin Kırmızı Listesi ("IUCN Kırmızı liste" ve "Kırmızı Data Listesi" olarakta bilinir), 1963 yılında yaratılmıştır, bitki ve hayvan türlerinin dünayadaki en kapsamlı Global Koruma durumu envanteridir. IUCN Kırmızı Liste Uluslararası Doğal Hayatı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği tarafından sürdürülmektedir. IUCN Kırmızı Liste, kesin ölçüt kullanılarak, binlerce tür ve alttürlerin nesillerinin tükenme riskini değerlendirerek oluşturulmaktadır. Bu ölçüt tüm türlerle ve dünyanın her bölgesi ile ilgilidir. Kırmızı liste ile amaçlanan; koruma meselelerine kamunun ve politikacıların dikkatini çekmek ve bununla birlikte türlerin yokoluşunu azaltmak için uluslararası camiaya yardım etmektir. Güçlü bir bilimsel altyapı ile oluşturulan IUCN Kırmızı Liste, biolojik çeşitliliğin durumu ile iligli en geçerli rehber olarak kabul edilmektedir.

Konu başlıkları 1 Son Yayım 2 Katagoriler 3 Ayrıca Bakınız 4 Dış Bağlantılar 5 Referanslar

[değiştir] Son Yayım

En son güncelleme 2006 Kırmızı Listesi, 4 May, 2006 tarihlidir. 40,168 türü ve buna ek olarak 2,160 alttürü, sualtı nesillerini, alt nüfusu bir bütün olarak değerlendirir.

Bir bütün olarak incelenen türlerden, 16,118 tanesi tehlike altında olarak belirlenmiştir. Bunlardan, 7,725 tanesi hayvanlar, 8,390 tanesi bitkiler, ve üç tanesi küf ve mantarlardır.

Bu yayımda, 2004 yılındaki yayım üzerinde bir değişiklik yapılmadan, 784 türün İsadan sonra 1500 yılından itibaren neslinin tükenmesini listelemektedir. Bu 2000 yılındaki listenin (766) 18 fazlasıdır. Her yıl az sayıda nesli tükenmiş türler ya yeni bulunmakta, ya fosil türüne dönüşmekte ya da üzerinde yeterli bilgi bulunmayan katagorisine alınmaktadırlar. 2002 yılında nesli tükenmiş olanlar listesi 759 türe kadar düşmüş ancak o zamandan bugüne artış sergilemektedir.

[değiştir] Katagoriler

Katagoriler 6 grupta tasnif edilmiştir, bu tasnifte, tükenme hızı, nufüs büyüklüğü, coğrafi dağılım alanları ve nüfüs ve dağılım derecesi kriterleri dikkate alınmıştır.

• EX: (extinct): Şüpheye yer bırakmayacak delillerle soyu tükenmiş olduğu ispatlanan türler.
• EW: (extinct in wild): Vahşi yaşamda soyu tükenmiş, fakat diğer alanlarda (yetiştirme veya sergileme amaçlı) varlığını sürdüren türler.
• CR: (critically endangered): Vahşi yaşamda soyu tükenme tehlikesi had safhada (extreme) olan türler.
• EN: (endangered): Vahşi yaşamda soyu tükenme tehlikesi çok büyük olan türler.
• VU: (vulnerable): Vahşi yaşamda soyu tükenme tehlikesi büyük olan türler.
• NT: (near threatened): Şu anda tehlikede olmayan fakat yakın gelecekte VU, EN veya CR kategorisine girmeye aday olan türler.
• LC: (least concern): Yaygın bulunan türler.
• DD: (data deficient): Üzerinde yeterli bilgi bulunmayan türler.
• NE: (not evaluated): Şimdiye kadar yukardaki kriterlere uygunluğu değerlendirilmemiş türler.

1994 yıllı eski tasnif sekiz katagori içermekteydi. Az Risk "Lower Risk" katagorisi 3 alt katagori içermekteydi: "Near Threatened" şu anda tehlikede olmayan fakat yakın gelecekte VU, EN veya CR kategorisine girmeye aday olan türler, "Least Concern" yaygın bulunan türler, ve "Conservation Dependent" şu anda tehlikede olmayan fakat yakın gelecekte VU, EN veya CR kategorisine girmeye aday olan türler.

IUCN Kırmızı Liste tartışılırken, "threatened" (tehlike altında olan) resmi terimi üç katagoriyi içine alır :

• Critically Endangered: Vahşi yaşamda soyu tükenme tehlikesi had safhada (extreme) olan türler,
• Endangered: Vahşi yaşamda soyu tükenme tehlikesi çok büyük olan türler

ve

• Vulnerable: Vahşi yaşamda soyu tükenme tehlikesi büyük olan türler.

[değiştir] Ayrıca Bakınız

• Korunma durumu
• Nesli tükenmekte olan türlerin tam listesi
• Wikipedia:Conservation status
• Wikipedia:Full list of endangered species
• Korunma durumuna göre türler kategorisi

[değiştir] Dış Bağlantılar

• IUCN Red List of Threatened Species / IUCN Kırmızı Liste

[değiştir] Referanslar

• IUCN, 2006. Summary Statistics for Globally Threatened Species (1, 3a, 3b). Retrieved 5 May, 2006.
• IUCN, 1994. Categories & Criteria (version 2.3). Retrieved February 12, 2005.
• IUCN, 2001. Categories & Criteria (version 3.1). Retrieved February 12, 2005.
• Rodrigues, A.S.L., Pilgrim, J.D., Lamoreaux, J.L., Hoffmann, M. & Brooks, T.M. 2006. The value of the IUCN Red List for conservation. Trends in Ecology & Evolution 21(2): 71-76.