Web Analytics

See also ebooksgratis.com: no banners, no cookies, totally FREE.

CLASSICISTRANIERI HOME PAGE - YOUTUBE CHANNEL
Privacy Policy Cookie Policy Terms and Conditions
Orhan Pamuk - Vikipedi

Orhan Pamuk

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Değişken Bu madde güncel bilgiler içermektedir.
Olayların gelişimine göre bilgiler sık sık güncellenebilir.
Orhan Pamuk
Doğumu
7 Haziran 1952
Türkiye / İstanbul
Ölümü

Nobel ödülü

Ferit Orhan Pamuk (d. 7 Haziran 1952, İstanbul). Romanları pek çok dile çevrilmiş, ödüller almış Türk yazar. Postmodern romancılar arasında sayılmaktadır. Orhan Pamuk, 12 Ekim 2006 tarihinde Nobel Edebiyat Ödülünü kazanarak Nobel ödülü kazanan ilk Türk vatandaşı olmuştur.Bu ödülü alması bazı çevrelerce siyasi olarak nitelendirilmektedir.[1]

Konu başlıkları

[değiştir] Özel yaşamı

Orhan Pamuk 7 Haziran 1952'de varlıklı bir ailenin son çocuğu olarak İstanbul'un Nişantaşı semtinde dünyaya geldi. Babası da, dedesi ve amcası gibi yüksek mühendisti. Aile servetinin temelini dedesi atmıştı. Babası IBM firmasının Türkiye bölümünde genel müdürlük yapmış olan Gündüz Pamuk, annesi 1700'lü yıllarda Girit valiliği yapmış olan İbrahim Paşa'nın soyundan gelen Şeküre Hanım'dır.

Orhan Pamuk çalışma esnasında
Büyüt
Orhan Pamuk çalışma esnasında

Orhan Pamuk, Cevdet Bey ve Oğulları (1982) kitabındaki gibi bir ev ve ailede, İstanbul'un Nişantaşı semtinde büyüdü. Uzun yıllar ressam olma hayali kurarak Robert Koleji'nde okudu. İstanbul Teknik Üniversitesi'nde okurken, mimar ya da ressam olamayacağına karar verip okulu bıraktı. Devam zorunluluğu olmadığı için yazıya daha çok vakit ayırabileceğini düşünerek İ.Ü. Gazetecilik Enstitüsü'ne girdi ve buradan mezun oldu. Ardından başladığı yüksek lisans eğitimini yarım bıraktı. Fakat Kar romanı dışında bu meslekte hiç çalışmadı(Kar romanı için Kars'a gerçekleştirdiğ gezilerde o dönem Sabah gazetesi genel yayın yönetmeni Zafer Mutlu'nun da yardımıyla kendisine basın kartı çıkartmıştı. Romanında kullanacağı Kars'ı daha yakından tanıma amaçlı olan bu gezilerde, şehirdeki halka kendini gazeteci olarak tanıtmıştır.)

Orhan Pamuk 1982 yılında Aylin Türegün'le evlendi. 1991'de Rüya isimli bir kız çocuğu sahibi olan çift 2001 yılında boşandı. Orhan Pamuk'un ağabeyi Şevket Pamuk İktisat tarihçisi olup Boğaziçi Üniversitesi'nde öğretim üyesi olarak görev yapmaktadır.

1985-1988 yılları arasında Iowa Üniversitesi tarafından verilen International Writing Program (IWP) kursuna katıldı. Amacı dünyanın değişik bölgelerinden gelen ve gelecek vaat eden yazarların Amerikan hayatını tanımaları ve kitaplarını yazabilecek güzel bir ortama kavuşmaları olan kurs sonrasında kendi deyimiyle "hayatı değişti". İlk kitabından itibaren yurtiçinde ve yurtdışında ödüller aldı. Kitapları hem çok satıldı hem de edebi açıdan olumlu tepkiler aldı.

[değiştir] Yazarlık kariyeri

Orhan Pamuk yazarlığa 1974 yılında başladı. 1979 yılında ilk romanı olan Karanlık ve Işık ile katıldığı Milliyet Roman Yarışmasında birincilik ödülünü Mehmet Eroğlu ile paylaştı. Aynı romanı 1982 yılında Cevdet Bey ve Oğulları adı altında tekrar yayımlandı. 1983 yılında bu kitapla Orhan Kemal Roman Ödülüne layık görüldü.

İstanbul: Hatıralar ve Şehir (2003)
Büyüt
İstanbul: Hatıralar ve Şehir (2003)

Pamuk'un daha sonra yazdığı kitaplar da çok sayıda ödül kazandı. İkinci romanı olan Sessiz Ev 1984 yılında Madaralı Roman Ödülünü kazandı. Bu romanın Fransızca tercümesi de 1991 yılında Prix de la Découverte Européenne ödülüne hak kazandı. 1985 yılında yayımlanan tarihi romanı Beyaz Kale 1990 yılındaABD'de Independent Award for Foreign Fiction ödülünü kazandı ve Türkiye dışında daha çok tanınmasını sağladı. Orhan Pamuk, 2002 yılında yayımlanan Kar kitabını, Türkiye'nin etnik ve politik meseleleri üzerine kurulu bir politik roman olarak tanımlamaktadır. Kar romanı Amerika'da 2004 yılında "yılın en iyi 10 kitabından biri" olarak gösterilmiştir. Yıllar geçtikçe Orhan Pamuk'un Türkiye dışındaki ünü artmaya devam etti. 1998 yılında yayımlanan Benim Adım Kırmızı 24 dile çevrildi ve 2003 yılında İrlanda'nın ünlü International IMPAC Dublin Literary Award ödülünü kazandı.

Romanlarının dışında, yazılarından ve söyleşilerinden seçmelerin ve bir hikâyesinin yer aldığı Öteki Renkler (1999) ve Ömer Kavur'un yönettiği Gizli Yüz adlı filmin senaryosu (1992) vardır. Bu senaryo, 1990 yılında yayımladığı Kara Kitap romanındaki bir bölümden yola çıkılarak yazılmıştır.

Orhan Pamuk, romancılığının yanısıra insan hakları, düşünce özgürlüğü, demokrasi ve benzeri konulardaki düşüncelerini makaleler ve söyleşiler yoluyla aktarmaktadır. Şubat 2005 tarihinde İsviçre'de yayımlanan Tages-Anzeiger, Basler Zeitung, Berner Zeitung ve Solothurner Tagblatt adlı gazetelere haftalık ek olarak çıkan Das Magazin dergisine verdiği demeçte ifade ettiği "Bu topraklarda 30 bin Kürt ve 1 milyon Ermeni öldürüldü ama hiç kimse bunları konuşmaya cesaret edemiyor." sözleri Türkiye'de büyük eleştirilere neden oldu. Yazar, Kürt sorunu ve Ermeni soykırımı iddiaları ile ilgili bu sözleri yüzünden Türklüğe hakaret suçuyla 6 ay ila 3 yıl hapis istemiyle mahkemeye verildi. Mahkeme dünya çapında büyük ilgi uyandırdı. Orhan Pamuk'a karşı açılan bu dava T.C. Adalet Bakanlığının onayını gerektiriyordu. Bu onay verilmeyince 23 Ocak 2006 tarihinde mahkeme yetkisizlik kararı verdi ve dava düştü[2].

Orhan Pamuk ABD'de yayımlanan Time dergisinin 8 Mayıs 2006 tarihli sayısının "Time 100: Dünyamızı Biçimlendiren Kişiler" başlıklı kapak yazısında tanıtılan 100 kişiden biri oldu[3].

[değiştir] Nobel Ödülü

Orhan Pamuk 12 Ekim 2006 tarihinde Nobel Edebiyat Ödülü'nü kazanarak Nobel Ödülünü kazanan ilk Türk vatandaşı olarak tarihe geçti. Nobel ödüllerini dağıtan İsveç Akademisine (Svenska Akademien) yakın çevreler Orhan Pamuk'tan ziyade Adonis adıyla tanınan Suriyeli şair Ali Ahmet Said'e şans tanımaktaydılar. Ancak Akademinin 12 Ekim 2006 günü saat 14:00 civarında yayımladığı basın bildirisinde:

"2006 Nobel Edebiyat Ödülü "Kentinin melankolik ruhunun izlerini sürerken kültürlerin birbiriyle çatışması ve örülmesi için yeni simgeler bulan" Orhan Pamuk'a verilmiştir."

sözleriyle Nobel Edebiyat Ödülünün Orhan Pamuk'a verildiği resmen açıklandı.

[değiştir] Romancılığı

Orhan Pamuk'un romancılığı postmodern roman kategorisinde değerlendirilmektedir[4]. Eleştirmen Yıldız Ecevit Orhan Pamuk'u Okumak adlı kitabında [5]onun avangard romancılığını değerlendirmektedir. Özellikle Beyaz Kale, Kara Kitap, Yeni Hayat, Benim Adım Kırmızı, Kar romanları postmodern romanın özgün örnekleri sayılmaktadır. Bu kitaplarda Pamuk hem edebiyat türleri arasında geçişkenlik sağlamakta, hem de geçmiş-bugün, doğu-batı, gelenek-modernlik, eski-yeni geçişkenlikleriyle yapıtlarını üretmektedir. Bunu yaparken Pamuk özellikle postmodern romanın önemli bir ögesi olan üst kurmaca tekniğini kullanmasıyla önem kazanmaktadır. Pamuk dilsel oyunlara rağbet etmemekle birlikte, yapıtlarında çoğulluk görülür ve birçok karakter söz alarak anlatıyı farklı yönlerden geliştirir. Özellikle Benim Adım Kırmızı romanının her bölümünde yeni bir anlatıcı karşımıza çıkar ve bize kendisini ve olayların gelişimini anlatır. Aynı şekilde edebiyat tarihçisi Jale Parla da Don Kişot'tan Günümüze Roman adlı kapsamlı yapıtında[6], Benim Adım Kırmızı'dan hareketle Orhan Pamuk'un romancılığını karşılaştırmalı edebiyat bağlamında irdeler. Parla'ya göre Pamuk, Türk romanının aldığı önemli dönemeçlerin sahibi olan bir yazardır. Doğu-batı sorunsalıyla estetik düzeyde hesaplaşmaya yönelen Ahmet Hamdi Tanpınar ve Oğuz Atay gibi önemli yazarlardan birisidir Pamuk; bu sorunsalı kültürel ve felsefi içerimleriyle edebiyatına taşımış, özellikle Kara Kitap'ta bu tema bağlamında önemli, çok katmanlı bir edebi metin örneği sergilemiştir.

[değiştir] Eleştiriler

Milliyetçi kesimlerce sık sık yerilen yazar, Derin Dalga diye adlandırılan, genç vatansever öbek tarafından "Batı'nın Türkiye'deki kalemi olarak tanımlanmaktadır. Aynı çevrelerde isminin birlikte anıldığı yazarlar arasında Elif Şafak ve Yaşar Kemal gibi ünlü isimler de yer alıyor. Ayrıca yazılarında aşırma (başka eserlerden kaynak göstermeden alıntı) yaptığı iddiaları da gündeme getirilmiştir.

Orhan Pamuk'un Nobel Edebiyat Ödülünü kazanması değişik tepkilerle karşılaştı. Yazarı görüşlerinden dolayı geçmişte eleştirmiş bazı kişiler kazandığı ödülden dolayı tebrik ederken, bazı kişiler ödülün Pamuk'a Türkiye'yi aşağılayıcı tutumundan dolayı verildiği iddiasında bulunarak Pamuk'a sırt çevirmeyi tercih ettiler. Basında Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer'in Orhan Pamuk'u kutlamadığına dikkat çekildi[7].

Orhan Pamuk'un yargılanmasına sebep olan Kürt ve Ermeniler hakkında söylemiş olduğu sözlerin yanında eserlerinde Atatürk hakkında kullandığı üslup ve yazıları da oldukça eleştrildi. Aşağıdaki paragraf yazarın kitaplarından alıntıdır:

"Çocukluğunda kız kardeşiyle tarlada karga kovalayan sapık bir padişah... Sonra kasaba meydanına dolanır, Atatürk heykeline sıçan güvercinleri ayıplar... Atatürk kendini içkiye vermiş meyhane kalabalığına Cumhuriyet'i emanet etmiş olmanın güveniyle gülümsüyordu... Atatürk'ün leblebi zevkinin ülkemiz için ne büyük bir felaket olduğu..." [8] [9].

[değiştir] Yayımlanmış eserleri

[değiştir] Türkçe

[değiştir] İngilizce Çeviriler

  • The White Castle, (Beyaz Kale) Türkçeden çeviren: Victoria Holbrook, New York: Braziller, 1991.
  • The Black Book, (Kara Kitap) Türkçeden çeviren: Güneli Gün, New York: Farrar, Straus, 1994.
  • The New Life, (Yeni Hayat) Türkçeden çeviren: Güneli Gün, New York: Farrar, Straus, and Giroux, 1997.
  • My Name is Red, (Benim Adım Kırmızı) Türkçeden çeviren: Erdağ M. Göknar, New York: Knopf, 2001.
  • Snow, (Kar) Türkçesinden çeviren: Maureen Freely, New York: Knopf, 2004.
  • Istanbul: Memories and the City, (İstanbul: Hatıralar ve Şehir) Türkçeden çeviren: Maureen Freely, New York: Knopf, 2005.

[değiştir] Rusça Çeviriler

  • Господин Джевдет и его сыновья (Gospodin Dzhevdet i ego synov'ja - Cevdet Bey ve Oğulları), 1982.
  • Тихий дом (Tihij dom - Sessiz Ev), 1983.
  • Белая крепость (Belaja krepost', Beyaz Kale), 1985.
  • Чёрная книга (Chjornaja kniga - Kara Kitap), 1990.
  • Новая жизнь (Novaja zhizn' - Yeni Hayat), 1995.
  • Меня зовут Красный (Menja zovut Krasnyj - Benim adım Kırmızı), 1998.
  • Другие цвета (Drugie cveta - Öteki Renkler), 1999.
  • Снег (Sneg - Kar), 2002.
  • Стамбул: воспоминания и город (Stambul: vospominanija i gorod - İstanbul: Hatıralar ve Şehir), 2003.

[değiştir] Fransızca Çeviriler

  • La maison du silence, (Sessiz Ev), çeviren: Münevver Andaç, Paris: Gallimard, 1988.
  • Le livre noir, (Kara Kitap), çeviren: Münevver Andaç, Paris: Gallimard, 1994.
  • Le château blanc, (Beyaz Kale), çeviren: Münevver Andaç, Paris: Gallimard, 1996.
  • La vie nouvelle, (Yeni Hayat), çeviren: Münevver Andaç, Paris: Gallimard, 1998.
  • Mon nom est Rouge, (Benim Adım Kırmızı), çeviren: Gilles Authier, Paris: Gallimard, 2001.
  • Neige, (Kar), çeviren: Jean-François Pérouse, Paris: Gallimard, 2005.

[değiştir] Almanca Çeviriler

  • Die weisse Festung, Beyaz Kale, Türkçeden çeviren: Ingrid Iren., Frankfurt am Main : Insel, 1990.
  • Das schwarze Buch, Kara Kitap, Türkçeden çeviren: Ingrid Iren., Münih : Hanser, 1995.
  • Das neue Leben, Yeni Hayat Türkçeden çeviren: Ingrid Iren., Münih : Hanser, 1998.
  • Rot ist mein Name, Benim Adım Kırmızı Tükçeden çeviren: Ingrid Iren., Münih : Hanser, 2001.
  • Schnee, Kar Türkçeden çeviren: Christoph K. Neumann., Münih : Hanser, 2005.
  • Der Blick aus meinem Fenster, Pencereden Bakmak, Gözlemler, Münih : Hanser, 2006

[değiştir] İspanyolca Çeviriler

  • La casa del silencio (Sessiz Ev), Metáfora Ediciones, 2001.
  • El astrólogo y el sultán (Beyaz Kale), Edhasa, 1994.
  • El libro negro (Kara Kitap), Alfaguara, 2001.
  • La vida nueva (Yeni Hayat), Alfaguara, 2002.
  • Me llamo Rojo (Benim Adım Kırmızı), Alfaguara, 2003.
  • Nieve (Kar), Alfaguara, 2005.
  • Estambul: Memorias y la ciudad (İstanbul: Hatıralar ve Şehir), Mondadori, 2006.

[değiştir] İtalyanca Çeviriler

  • Roccalba (Beyaz Kale), Türkçeden çeviren: Giampiero Bellingeri, Milano: Frassinelli, 1992; ayrıca Il castello bianco adıyla Torino: Einaudi, 2006.
  • La casa del silenzio (Sessiz Ev), Türkçeden çeviren: Francesco Bruno, Milano: Frassinelli, 1993.
  • Il libro nero (Kara Kitap), Türkçeden çeviren: Mario Biondi, Milano: Frassinelli, 1996.
  • La nuova vita (Yeni Hayat), Türkçeden çeviren: Marta Bertolini ve Semsa Gezgin, Torino: Einaudi, 2000.
  • Il mio nome è rosso (Benim Adım Kırmızı), Türkçeden çeviren: Marta Bertolini ve Semsa Gezgin, Torino: Einaudi, 2001.
  • Neve (Kar), Türkçeden çeviren: Marta Bertolini ve Semsa Gezgin, Torino: Einaudi, 2004
  • Istanbul (İstanbul: Hatıralar ve Şehir), Türkçeden çeviren: Semsa Gezgin, Torino: Einaudi, 2006.

[değiştir] Hollandaca Çeviriler

  • Meneer Cevdet en zijn zonen (Cevdet Bey ve Oğulları), 1982.
  • Het huis van de stilte (Sessiz ev), 1983.
  • De witte vesting (Beyaz kale), De witte vesting
  • Het zwarte boek (Kara kitap), 1990.
  • Het verborgen gezicht (Gizli Yuz), 1992.
  • Het nieuwe leven (Yeni hayat), 1995.
  • Ik heet Karmozijn (Benim adım Kırmızı), 1998.
  • De andere kleuren (Öteki Renkler), 1999.
  • Sneeuw (Kar), 2002.
  • Istanbul: herinneringen en de stad (İstanbul: Hatıralar ve Şehir), 2003.

[değiştir] İsveçce Çeviriler

  • Herr Cevdet och sönerna (Cevdet Bey ve Oğulları), 1982.
  • Det tysta huset (Sessiz Ev), 1983.
  • Den vita borgen (Beyaz Kale), 1985.
  • Den svarta boken (Kara Kitap), 1990.
  • Det nya livet (Yeni Hayat), 1995.
  • De andra färgerna (Öteki Renkler), 1999.
  • Mitt namn är röd (Benim Adım Kırmızı), 2000.
  • Snö (Kar), 2002.
  • Istanbul: Minnen och dikter (İstanbul: Hatıralar ve Şehir), 2003.

[değiştir] Norveçce Çeviriler

  • Det hvite slottet (Beyaz Kale), Türkçeden çeviren: Trude Falck, 1985.
  • Svart bok (Kara Kitap), Türkçeden çeviren: Bernt Brendemoen, 1990.
  • Det nye livet (Yeni Hayat), Türkçeden çeviren: Alf & Ayfer Storrud, 1995.
  • Mitt navn er Karmosin (Benim Adım Kırmızı), Türkçeden çeviren: Bernt Brendemoen, 2000.
  • Snø (Kar), Türkçeden çeviren: Alf & Ayfer Storrud, 2002.
  • Istanbul. Byen og minnene (İstanbul: Hatıralar ve Şehir), Türkçeden çeviren: Bernt Brendemoen, 2003.

[değiştir] Bulgarca Çeviriler

  • Бялата крепост (Byalata krepost - Beyaz Kale), 2005
  • Черна книга (Cherna kniga - Kara Kitap), 2000.
  • Името ми е Червен (Imeto mi e Cherven - Benim Adım Kırmızı), 2004
  • Сняг (Snyag-Kar), 2006

[değiştir] Korece Çeviriler

  • 내 이름은 빨강 (Benim Adım Kırmızı)
  • 눈 (Kar)
  • 하얀 성 (Beyaz Kale)
  • 새로운 인생 (İstanbul: Hatıralar ve Şehir)

[değiştir] Lehçe Çeviriler

  • Śnieg (Kar), 2006
  • Nazywają mnie Czerwień (Benim Adım Kırmızı), hazırlık safhasında, 2007
  • Nowe Życie, hazırlık safhasında, (Yeni Hayat), 2008

[değiştir] Macarca Çeviriler

  • A fehér kastély (Beyaz Kale), Türkçeden çeviren: Komáromy Rudolf, Ulpiusház.
  • Az új élet (Yeni Hayat), Türkçeden çeviren: Takács M. József, Ulpiusház.
  • Hó (Kar), Türkçeden çeviren: Ladányi Katalin, Ulpiusház.

[değiştir] Sırpça Çeviriler

  • Bela tvrđava Beyaz Kale, Türkçeden çeviren: Ivan Panović., Belgrad: Geo Poetika, 2002
  • Novi život, Yeni Hayat, Türkçeden çeviren: Ivan Panović., Belgrad: Geo Poetika, 2004.
  • Zovem se Crveno Benim Adım Kırmızı, Türkçeden çeviren: Ivan Panović., Belgrad: Geo Poetika, 2006

[değiştir] Fince Çeviriler

  • Istanbul. Muistot ja kaupunki (İstanbul: Hatıralar ve Şehir, 2003) Tuula Kojo. Ocak 2004.
  • Lumi (Kar, 2002) Türkçeden çeviren: Tuula Kojo. Keltainen kirjasto (Sarı kütüphane) Ocak 2004.
  • Nimeni on Punainen (Benim Adım Kırmızı, 1998). Türkçeden çeviren: Tuula Kojo Keltainen kirjasto Ocak 2000.
  • Musta kirja (Kara Kitap, 1990). Türkçeden çeviren: Tuula Kojo Keltainen kirjasto Ocak 1998.
  • Uusi elämä (Yeni Hayat, 1994). Türkçeden çeviren: Tuula Kojo. Keltainen kirjasto Ocak 1995.

[değiştir] Rumence Çeviri

  • Mă numesc Roşu (Benim Adım Kırmızı), Türkçeden çeviren: Luminiţa Munteanu, 2006.

[değiştir] Estonca Çeviri

  • Lumi (Kar), Türkçeden çeviren: Ly Seppel, Pegasus, 2006.

[değiştir] Ödülleri

  • 1979 Milliyet Roman Yarışması Ödülü Karanlık ve Işık (iki yazar arasında paylaşıldı)
  • 1983 Orhan Kemal Roman Ödülü Cevdet Bey ve Oğulları
  • 1984 Madaralı Roman Ödülü Sessiz Ev
  • 1990 Independent Yabancı Roman Ödülü (Birleşik Krallık) Beyaz Kale
  • 1991 Prix de la Découverte Européene (Fransa) Sessiz Ev (Fransızca çevirisi nedeniyle)
  • 1991 Antalya Altın Portakal film festivali en iyi senaryo Gizli Yüz
  • 2002 Prix du Meilleur Livre Etranger (Fransa) Benim Adım Kırmızı
  • 2003 Premio rinzane Cavour (İtalya) Benim Adım Kırmızı
  • 2005 Alman Kitap Sanatı'nın Barış Ödülü (Almanya)
  • 2005 Prix Medicis Etranger (Fransa) Kar
  • 2006 Nobel Edebiyat Ödülü

[değiştir] Kaynaklar

  1. 2006 Nobel Yazın Ödülü (Türkçe dilinde). 2006-10-12 tarihinde erişildi.
  2. Orhan Pamuk davası düştü (Türkçe dilinde). 2006-10-18 tarihinde erişildi.
  3. Orhan Pamuk Teller of the Awful Truth (İngilizce dilinde). 2006-10-18 tarihinde erişildi.
  4. Engin Kılıç (1999). Orhan Pamuk'u Anlamak. İletişim Yayınları. ISBN 975-470-631-X.
  5. Yıldız Ecevit (1996-2004). Orhan Pamuk'u Okumak. İletişim Yayınları. ISBN 975-05-0220-5.
  6. Jale Parla (2000). Don Kişot'tan Günümüze Roman. İletişim Yayınları. ISBN 975-470-796-0.
  7. Sezer Orhan Pamuk'u kutlamadı (Türkçe dilinde). 2006-10-18 tarihinde erişildi.
  8. Emin Çölaşan. Nobel'li 'Türk'... Maskenin arkası (Türkçe dilinde). Hürriyet Gazetesi. 2006-10-21 tarihinde erişildi.
  9. Fatih Altaylı. Ahmet Taner Kışlalı'nın Kaleminden Orhan Pamuk (Türkçe dilinde). Haber Vitrini. 2006-10-21 tarihinde erişildi.

[değiştir] Dış bağlantılar

Static Wikipedia (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Static Wikipedia 2007 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Static Wikipedia 2006 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu

Static Wikipedia February 2008 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu