İçkeriä

From Wikipedia

Çeçen Cömhüriäte İçkeriä yä ki İçkeriä Qawqazda Çeçennär ilendä urnaşılğan tanılmağan däwlät. Çeçennär üzläre üz ilen Noxçiyn Respublika İçreria itep atílar. İçkeriä süze Çeçen yäşäw cireneñ Törki iseme. İçkeriä Könyaqta Görciä, Çığış yaqta Dägstan, Batış yaqtan İnguşetia wä Tön Osetiä belän çiktäş.

[[Image:{{{flagbirem}}}\|150px\|İçkeriä flagı]]	[[Image:{{{herbbirem}}}\|100px\|İçkeriä herbe]]
(täfsille)	(täfsille)

Deviz: {{{deviz}}}

Hímn: [[{{{hímn}}}]]

[[image:{{{urbirem}}}|300px|İçkeriä urnaşıluı]]

Räsmi tel Çeçençä

Säyäsi xälät Tanılmağan bäysezlek

Başqala Grozní???

Präzident Aslan Ali ulı Maskhadov (separatist)/Alu Alkhanov (pro-Räsäy-çe)

Tışqı Elemtälär İlyas Ahmad

Mäydan
– Tulayım
– % Su {{{mäydan}}} km²
~0%

Xalıq
– Tulayım (1997)
– Tığızlıq 862 000
50/km²

Aqça Sum (RUR)

Waqıt quşağı UTC +3, DST +4

TLD yuq äle

Şaltıratu kodı +7

[üzgärtü] Taríx

1991. yılda Coxar Duday'ev prezidänt wazífasın başqaru waqıtında Çeçen Şurası üz cömhüriätne möstäqil dip íğlan itkän wä möstäqillekne Talíban ğına tanığan. İnguşlar isä Çeçennärdän ayırılıp, ayırım cömhüriät íğlan itkännär.

1994. yılnıñ Dekäber ayında Räsäy prezidänte Boris Yeltsin, cirmay belän bay bulğan İçkeriäneñ Könyağın basıp alu öçen, 40 000 ğäskär cibärä, “Berençe Çeçen Suğışı” başlana. Suğış Urıs niäte buyınça qısqa bulırğa tieşie, ämma çınlıqta bik qanlı 13-aylı suğışqa äwerelgän. Keşelär belän tulı Çeçen başqlası raketlar belän bombılarğa kümderelgän. Berençe Suğış waqıtında Urıslar 100 meñnän artıq Çeçen keşesen ütergännär. Urıs cirbasarları dä 10-35 meñ çaması ülgännär, kübese çerep kümelmiçä Çeçen cirendä qalğannar.

1996. yılnıñ Äpril ayında urıslar raket cibärep, Coxar Duday'ev prezidänten üterälär. August ayında 2-yaqlı şartnämä tözep urıslar üz ğäskärlärne Çeçen cirennän çığalalar.

1997. yılnıñ Ğínwar ayında Çeçen xärbiläre başı Aslar Maskhad'ov prezidänt bulıp saylana. Urıs xäkimiäte İçkeriädäge xällärne bozarğa tırışa.

1999. yılda İçkeriä Şäriğät buyınça yäşi başlí.

[üzgärtü] Säyäsät

1997. yılda xalıqara cämğiätläre küzätüendä torğan İçkeriä prezidänte saylawında 4-yıllıq wazífağa Aslan Maskhad'ov saylana. 2001. yılda, suğış waqıtında yaña saylaw uzdırırğa mömkin bulmaw säbäple, Aslan Maskhad'ov üz wazífasın tağın ber yılğa ozınaytqan. Soñğı waqıt İçkeriä başqalasın qaldırıp, Çeçen ğäskärläre qaramağında bulğan İçkeriäneñ Könyaq tawlı töbäklärenä kitkän. Prezidänt Aslan Maskhadov räsmi qararlarnı çığarıp tora. İçkeriä xäkimiäteneñ Awrupı wä Ğäräp illärendä üz wäqälätläre bar. İlneñ zur öleşe Urıs ğäskäre basıp alğan.

2003. yılda Räsäy Föderasísı xäkimiäte İçkeriä cirendä “qurçaq” xäkimiäten yasap mataşa wä İçkeriä ciren Çeçen Republígı itep atí başlí. Mäskäw Gudermesle Waxxabit bulmağan möfti Akhmad Kadyrovnı Çeçen präzidentlegenä utırtalar.

2004. yılda 1. Mayda Çeçen separatist ğäskärläre Akhmad Kadyrovnı şartlatıp, uñışlı ütergännär. Şul uq 2004. yılda Urıs xäkimiäte yaña “qurçaq” prezidäntne - Alu Alkhanovnı - utırta.

2004. yılda Beslan şähärendä höcümennän soñ Çeçen separatist xäkimiäteneñ abruyı töşä.