Plutonio
El Vikipedio
| Perioda tabelo | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| H | He | ||||||||||||||||||
| Li | Be | B | C | N | O | F | Ne | ||||||||||||
| Na | Mg | Al | Si | P | S | Cl | Ar | ||||||||||||
| K | Ca | Sc | Ti | V | Cr | Mn | Fe | Co | Ni | Cu | Zn | Ga | Ge | As | Se | Br | Kr | ||
| Rb | Sr | Y | Zr | Nb | Mo | Tc | Ru | Rh | Pd | Ag | Cd | In | Sn | Sb | Te | I | Xe | ||
| Cs | Ba | * | Hf | Ta | W | Re | Os | Ir | Pt | Au | Hg | Tl | Pb | Bi | Po | At | Rn | ||
| Fr | Ra | ** | Rf | Db | Sg | Bh | Hs | Mt | Ds | Rg | Uub | Uut | Uuq | Uup | Uuh | Uus | Uuo | ||
| * | La | Ce | Pr | Nd | Pm | Sm | Eu | Gd | Tb | Dy | Ho | Er | Tm | Yb | Lu | ||||
| ** | Ac | Th | Pa | U | Np | Pu | Am | Cm | Bk | Cf | Es | Fm | Md | No | Lr | ||||
Plutonio estas kemia elemento en la perioda tabelo kiu havas la simbolon Pu kaj la atomnumeron 94. Ĝi estas rara tero kaj elemento en la aktinoida serio. Plutonio estas arĝent-kolora radioaktiva elemento kiu flaviĝos kiam malkovrita al aero. Ĝi estas la ĉefa elemento de atombomboj.
[redaktu] Izotopoj
- 238Pu: estiĝas per kapto de unu neŭtrono tra uran-izotopo 235U. Tiel estiĝas 236U - kerno en ekscita stato, kiu havas la duoniĝan tempon de 120 ns kaj kiu fendiĝas kun emisio de gama-radiado al longdaŭra stato. Kun plua kapto de neŭtrono kaj β - disfalo estiĝas 238Pu:
235U + n
236Um 236U + γ
236U + n 237U 
237Np
237Np + n 238Np 238Pu - 239Pu: estiĝas per kapto de neŭtrono ĉe uran-izotopo 238U kaj alligita Beta-disfalo:
238U + n 239U 239Np 239Pu - 240Pu: estiĝas per kapto de neŭtrono el 239Pu. Same povas estiĝi el 239Pu la pli altaj izotopoj 241Pu kaj 242Pu.
[redaktu] Apliko
- 239Pu kiel fendigaĵo en atomarmiloj.
- 241Pu kiel fendigaĵo en etaj (povumarmaj) atomarmiloj.
- 239Pu-riĉa plutoni kiel izotopa miksaĵo en MOX-brulaĵelementoj por atomcentraloj.
- En neŭtronfontoj (238Pu en ligo kun berilio).
- 238Pu en radioizotopa generatoro, (t.n. "Plutonio-baterioj") por kurenta provizo de spacosondiloj ( ekz. Cassini), kiuj plej ofte flugas in la eksteran sunsistemon. Pli frue, oni uzis ĝin en satelitoj kaj kororeguligiloj.
238Pu produktas dum multaj jaroj varmopovumon de ĉ. 450 vatton/kilogramo.
