پلوتونیوم

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

این مقاله نیازمند ویکی‌سازی است. لطفاً با توجه به راهنمای ویرایش و شیوه‌نامه آن را تغییر دهید. در پایان، پس از ویکی‌سازی این الگوی پیامی را بردارید.

پلوتونیوم یک عنصر شمیایی رادیواکتیو و فلزی است که نماد آن Pu و عدد اتمی آن 94 می‌باشد. وزن اتمی این عنصر 244.06 بوده و چگالی آن 19.800 kg/m3 می‌باشد.

پلوتونیوم در سال 1940 توسط دکتر GlennT.Seaborg، Edwin McMillan, Kennedy و Wahl از طریق بمباران دوترونی اورانیوم در سیکلوترون(شتاب دهنده ذرات مدور) Berkeley Radiation Laboratory دانشگاه کالیفرنیا برکلی کشف شد. اما این کشف تا مدتها سری باقی ماند. این عنصر با توجه به کشف سیاره پلوتو که درست بعد از نپتون کشف شد ،پلوتونیوم نام گرفت.(پلوتون در منظومه شمسی بعد از نپتون قرار دارد).

ایزوتوپها

مهم‌ترین ایزوتوپ پلوتونیوم Pu239 بوده که نیمه عمر آن 24200 سال می‌باشد. و به دلیل نیمه عمر کوتاه آن رد بسیار ناچیزی از پولوتونیوم به صورت طبیعی در معادن یافت می‌شود. پلوتونیوم239، در رآکتورهای هسته‌ای از اورانیوم 238، و در مقیاسهای بالا تولید می‌شود.

ایزوتوپ پلوتونیوم 238 ساتع کننده اشعه آلفا می‌باشد که نیمه عمرش 87 سال است. این خصوصیات آن را برای استفاده در تولید نیروی برق برای دستگاه هایی که میبایست بدون نگهداری مستقیم در مقیاسهای زمانی حدودا برابر عمر انسان کار کنند، مناسب می کند. بنابراین در RTG هائی ،مانند آنهائی که نیروی کاوشگرهای فضایی Galileo و Cassini را تامین می‌کنند کاربرد دارد.

همچنین پلوتونیوم چهار ظرفیت ینی را در محلولهای آبی از خود نشاد می‌دهد: Pu+3(آبی کمرنگ) Pu+4 ,PuO+ و PuO+2 ین PuO+ در محلولهای آبی پایدار نیست و تناسبی با Pu+4 و PuO+2 ندارد. Pu+4 میتواند PuO+ را به PuO+2 تبدیل کرده و خودش به PuO+3 تبدیل شود و یک PuO+ و PuO+3 آزاد کند. پلوتونیوم ترکیبات دوتایی PuO و PuO2 را با اکسیژن شکل می‌دهد و با هیدراتهای PuF3,PuF4,PuCl3,PuBr3,PuI3 و کربن، نیتروژن وسیلیکن در ترکیبات متغیر مداخله می‌کند. Puc, PuN, PuSi2 و اکسی هالیدها نیز شناخته شده میباشند: PuOCL,PuObr,PuOI

کاربردها

پلوتونیوم یکی از مواد مهم شکافت هسته‌ای در سلاحهای هسته‌ای پیشرفته می‌باشد. باید احتیاط لازم جهت جلوگیری از جمع شدن مقداری از پلوتونیوم که به جرم بحرانی نزدیک می‌شود به عمل آورد، چرا که این مقدار از پلوتونیوم خودبه خود واکنشهای شیمیایی تولید می‌کند. بدون توجه به محدود نشدن پلوتونیوم توسط فشار خارجی که برای یک سلاح هسته‌ای لازم است , پلوتونیوم میتواند خودش را گرم کرده و هر چیزی را که ،پیرامون آن را محدود می‌کند بشکند. جلوگیری شود. شکل ظاهری پلوتونیوم هم در این امر موثر است ،بنابر این ،باید از اشکال فشرده مانند کره باید جلوگیری کرد.

همچنین پلوتونیوم مخصپصا نوع بسیار خالص آن، آتش زا بدوه و به صورت شیمیایی با اکسیژن و آب واکنش می‌دهد که میتواند باعث انباشتگی هیدرید پلوتونیوم و یک ترکیب Pyrophoric شود ،که ماده‌ای است که در دمای اطاق در هوا میسوزد. حجم پلوتونیوم به هنگام ترکیب شدن با اکسیژن بسیار افزایش میابد و میتواند ظرف خود را بشکند بنابر این احتیاطهای لازم برای حمل پلوتونیوم در هر شکل آن، باید انجام شود، عموماً یک اتمسفر خشک و خنثی نیاز می باشد http://tis.eh.doe.gov/techstds/standard/hdbk1081/hbk1081d.html#ZZ28. علاوه بر اینها ،خطرات رادیو اکتیوی نیز وجود دارد. خاک اکسید منیزیم موثر‌ترین ماده برای فرو نشاندن آتش پلوتونیوم می‌باشد. آن ماده مشتعل را مانند یک کاهنده دما( Hit Sink )سرد می کند و در عین حال از رسیدن اکسیژن به آن جلوگیری می کند. آب نیز در این مورد موثر است. در سال 1962 در Rocky Flats Plant در نزدیکی Boulder, Colorado یک آتش سوزی بزرگ پلوتونیومی رخ داد.

پلوتونیوم همچنیند در ساخت سلاحهای رادیولوژیکی و ساخت زهرهای (نه الزاما مهلک) کاربرد دارد. توده‌های انباشته شده پلوتونیوم توسط اتحاد جماهیر شوروی قدیم و ایالات متحده آمریکا به وجود می آمد .از پایان جنگ سرد تمرکز بر نگرانی ازگسترش تکنولوژی هسته‌ای بوجود آمد. در سال 2002 دپارتمان انرژی ایالات متحده 34 تن از مواد پلوتونیوم را که برای ساخت سلاحهای هسته‌ای استفاده می‌شد را از دپارتمان دفاع ایالات متحده گرفت و از اوایل سال 2003 تصمیم گرفت برای خلاصی از این اورانیومها، به تبدیل چندین نیروگاه هسته‌ای در آمریکا، از سوخت اورانیوم غنی شده به سوخت MOX اقدام کند.

خطرات

گاهی اوقات از پلوتونیوم با عنوان سمی‌ترین ماده شناخته شده بر انسان نام برده می‌شود و این در حالی است که یک توافق کلی در میان کارشناسان مبنی بر نادرست بودن این مطلب وجود دارد. تا سال 2003 تنها یک مورد مرگ انسان به علت مجاورت و ارتباط با پلوتونیوم وجود داشته است. رادیومی که به صورت طبیعی به وجود میاید حدودا 200 برابر سمی تر از پلوتونیوم است و برخی از Toxinهای آلی مانند سم بوتولین بیلیونها برابر سمی تر از پلوتونیوم میباشند.

به هر حال ،حوادث بحرانی نیز وجود داشته.حمل بی ملاحظه 6.2 kg پلوتونیوم کروی در Los Alamos در 21 آگست 1945، باعث انتشار دوز مرگبار تشعشع گردید. Harry Daghlian دوزی در حدود 510 rem دریافت کرد، او 4 هفته بعد درگذشت.مرگ دیگری در سال 1958 در واحد غنی سازی اورانیوم Los Alamos روی داد. پلوتونیوم در یک مخزن مخلوط کن جمع شده بود. یک بار جدید هم به آن منتقل شد و در نتیجه 8 کیلوگرم پلوتونیوم در مرکز مخزن جمع شد. یک کارگر در معرض تشعشع قرار گرفت و در کمتر از دو روز در گذشت.

حالتهای سمی پلوتونیوم از نظر شیمیایی و رادیو لوژیکی ،باید از خطرات پلوتونیوم متمایز شود. بسیاری از جنبشهای ضد هسته‌ای و در ادامه جنبشهای سیاست سبز از پلوتونیوم به عنوان خطرناک‌ترین ماده شناخته شده برای بشریت یاد کرده و تنها دلیلشان نقش مهلک آن در تولید سلاح های هسته‌ای می‌باشد.

احتمالاً اخلاط این دو دیدگاه است که باعث گزافه گویی های احساسی در خصوص سمی بودن پولوتونیوم می‌شود. در سال 1989 نوشته‌ای از Bernard L. Cohen اینگونه بیان می‌کند که "خطرات پلوتونیوم خیلی آشکار تر و راحت تر از خطرات ناشی از مواد افزودنی به غذا ها و همچنین حشره کشها فهمیده می‌شوند و در مقایسته تنها یک مرگ در هر 300 سال میتواند کم مایه بودن این نظر را اثبات کند. و علارغم حقایقی که ما در اینجا ذکر کردیم و حقایق شناخته شده بر جامعه علمی افسانه سمی بودن پلوتونیوم همچنان ادامه دارد. "http://www.environmental.usace.army.mil/info/technical/hp/hpfaq/THE_MYTH_OF_PLUTONIUM_TOXICITY.doc (html-ized)

بنابراین هیچ گونه شک و تریدی وجود ندارد که پلوتونیوم در صورت استفاده نادرست میتواند بسیار خطرناک باشد. پرتوی آلفا که پلوتونیوم از خود ساطع می‌کند نمیتواند به پوست نفوذ کند ،اما میتواند به اندامهای داخلی در صورت تنفس و یا خوردن پلوتونیوم آسیب برساند. ذرات بسیار کوچک پلوتونیم در صورت تنفس و رسیدن به ریه‌ها میتوانت باعث به وجود آمدن سرطان ریه شود. مواد دیگر از جمله ricin، سم botulinum و سم tetanus در دوزهائی کمتر از یک میلی گرم، می توانند کشنده باشند، بنابراین پلوتونیوم از این نظر غیر عادی نیست .مقادیر قابل توجه بیشتر آن، در صورت بلع یا تنفس ،میتواند باعث به وجود آمدن مسمومیت رادیویی حاد و مرگ شخص شود با این وجود تا کنون هیچ مورد مرگ به علت خوردن و یا تنفس پلوتونیوم دیده نشده و بسیاری از مردم مقدار قابل توجهی پلوتونیوم در بدن خود دارند.

خصوصیات

این فلز ظاهری نقره‌ای رنگ دارد و هنگامی که اکسید می‌شود رنگش تا حدی به زرد تیره میگراید. اگر مقدار زیادی از پلوتونیوم در جایی جمع شودن به قدری گرم می‌شوند که نمی‌توان آن را لمس کرد و دلیل آن نیز ساتع کردن انرژی آلفا می‌باشد. مقادیر بیشتر گرمای لازم را برای جوشاندن آب به وجود می آورد. این فلز به سرعت در اسید هیدرویدیک یا اسید پرکلریک غلیظ ،حل می‌شود. این فلز شش حالت Allotropic با ساختارهای بلورین گوناگون از خود نشان می‌دهد که چگالی آنها از 16.00 تا 19.86 تغییر می‌کند.

منبع سایت رشد: www.roshd.ir