Anton Bruckner
Van Wikipedia
- Dit artikel is gesjreve in 't Mestreechs. 't Weurt gewaardeerd óm in dit artikel woe meugelik 't Mestreechs aan te hawte.
Anton Bruckner (Ansfelden, Opper-Oosteriek, 4 september 1824; Wene 11 oktober 1896) waor 'nen Oosteriekse componis en organis. Heer is veural bekind um zien symfonieë en mèsse die heer pas nao zie veertegste sjreef. Zie wèrk waor tiedens zie leve umstreje en e groet deil vaan zoe leve woort gedómmeneerd door e conflik mèt aonhengers vaan Johannes Brahms. Evels woort heer vaanaof 't eind vaan zie leve algemein erkind.
Inhawd |
[bewirk] Leve
Anton Bruckner woort in 1824 gebore es zaon vaan 'ne sjaolmeister. Heer woort opgeleid tot 'tzelfde bereup, meh umtot muziek in de Donaumonarchie good oonderweze woort, mós 'ne sjaolmeister ouch amateurmusicus zien. Vaanaof de jaore veerteg wèrkde heer hei en dao es (hölp)-sjaolmeister. In 1851 begós heer zien professioneel muzikaal loupbaon in Sankt-Florian, boe heer es organis aongestèld woort. In 1855 kaom heer es 'tzelfde in de kathedraal vaan Linz te wèrke. In d'n tössetied oondernaom heer hendeg väöl muzikaal studies, die heer ummer wier mèt lovende wäörd vaan zien liermeisters (bij 'n exame: "Er hätte uns prüfen mussen!"), meh pas op zie veertegste beschouwde heer ziech es vollierd. In 1863 had heer de muziek vaan Richard Wagner liere kinne, die heer stèrk begós te bewondere en dee z'n muzikaal idioom, veural in harmonisch opziech, häöm deep be-einvloje zouw.
In 1868 góng heer docere aon 't conservatorium te Wene, boe heer ouch naotouw verhoesde. In 1875 naom heer dezelfde pos aon op de Weense universiteit. Oondertösse raakde heer verwikkeld in 't conflik tösse aonhengers vaan traditioneel muziekvörm en bewondereers vaan Brahms, en adepte vaan revolutionair muziek en verierders vaan Wagner. Bruckners belaangriekste wèrke waore symfonieë, dös in die zin stoont heer aon de kant vaan de aw muziekvörm, meh 't revolutionair karakter vaan zie muziek en veural zien openlike bewoondering veur Wagner plaatsde häöm otomatisch in 't aander kamp. Wene woort zeker in de jaore zeventeg nog gedómmeneerd door conservatief gestumde minse, boevaan de criticus Eduard Hanslick de mechtegste en de venienegste waor.
Es organis woort heer mie gewaordeerd. In 1869 góng heer nao Frankriek en in 1871 nao Londe, boe me ummer mèt väöl bewoondering nao häöm luusterde. In de jaore tachteg en negenteg greujde de waordeing voor zien werk, zeker naotot zien Zevende Symfonie in première góng. Heer storf in 1896, mèt zien Negende Symfonie oonaofgemaak.
[bewirk] Wèrk
[bewirk] Symfonieë
Bruckner heet nege genómmerde symfonieë gesjreve. Oet vreuger daog stamme nog de Studiesymfonie en de Nulde Symfonie. Kinmèrke zien 't gebroek vaan drei i.p.v. twie thema's in de expositie, dèks 'n meditatief stumming in de laanksem deile, e cyclisch princiep en veural 'ne groeten umvang: ze dore gemeinlik meenstes ein oor. De instrumentatie breide heer ouch oet, meh heer naom neet, wie dèks bewierd weurt, de monsterbezetting vaan Wagners opera's euver.
[bewirk] Mèsse en aander koorwèrke
In ziene liertied sjreef heer 'n aontal mèsse, meh de drei mèsse die noe nog oetgeveurd weure zien de drei groete in d, e en f. Dees höbbe 'ne langen door en groete bezetting; evels is d'n twiede inkel voor blaozers en instruminte gecomponeerd. Wijers is zien Te Deum bekind geweure, en woorte tijens zie leve de profaan (polletiek gelaoje) wèrke Germanenzug en Helgoland dèks gezonge. Aander wèrke, dèks motette wie 't väöl es intermezzo gebroekde Locus Iste, zien kleiner vaan opzet en traditioneel.
