Civiele gijzeling
Een civiele gijzeling of het ten uitvoer leggen van lijfsdwang is het zwaarste dwangmiddel dat het civiel recht kent.
Inhoud |
[bewerk] Inleiding
Wanneer een rechter een vonnis uitspreekt, en er wordt niet aan het vonnis voldaan, kan de gerechtsdeurwaarder worden ingeschakeld om het vonnis ten uitvoer te leggen (executie). Wanneer er een geldbedrag betaald moet worden, kan een gerechtsdeurwaarder beslag leggen. Wanneer een huurcontract is ontbonden door de kantonrechter kan de gerechtsdeurwaarder wanneer de geexecuteerde niet vrijwillig vertrekt, tot een ontruiming overgaan.
Bovenstaande voorbeelden zijn gevallen waar er een prestatie geleverd moet worden. Er zijn ook vonnissen waar juist een verbod op een bepaalde handeling wordt opgelegd. Een voorbeeld hiervan is het verbod om een bepaald product op de markt te brengen. In de meeste gevallen wordt er in dat geval een dwangsom opgelegd voor elke overtreding op het verbod dat plaatsvindt. Het komt echter voor dat degene tegen wie het vonnis zich richt het vonnis alsnog negeert, ondanks de dwangsommen.
Wanneer iemand niet aan een vonnis voldoet, terwijl diegene redelijkerwijs aan het vonnis kan voldoen, kan degene ten gunste van wie het vonnis is een verzoekschrift indienen bij de rechtbank tot het verlof van opleggen van lijfsdwang. Na horen van de gedaagde zal de rechter besluiten om het verzoek al dan niet toe te wijzen. Wanneer de gedaagde niet verschijnt, wordt er doorgaans verstek verleend.
[bewerk] Voorwaarden
Om lijfsdwang toe te staan, moet aan de volgende voorwaarden zijn voldaan:
- Er wordt niet voldaan aan het vonnis.
- De geexecuteerde is redelijkerwijs in staat om aan het vonnis te voldoen.
- De gebruikelijke executiemiddelen zoals beslag sorteren geen resultaat of kunnen geen resultaat sorteren.
- De prestatie richt zich niet tot het betalen van een geldsom, met uitzondering van een uitkering voor levensonderhoud, zoals alimentatie.
[bewerk] Het vonnis
In het vonnis legt de rechter het volgende vast:
- In welke situaties lijfsdwang mag worden opgelegd. Dit is doorgaans de situatie wanneer er niet wordt voldaan aan het eerdere vonnis.
- Vanaf wanneer er lijfsdwang kan worden opgelegd. Dit is minimaal 2 dagen na betekening van het vonnis. De rechter houdt hier vaak rekening met de omstandigheden van de gedaagde.
- De duur van de perioden van lijfsdwang. De rechter beslist bijvoorbeeld dat een eerste periode van lijfsdwang een week mag duren, en volgende perioden twee weken.
[bewerk] Uitvoer
Nadat het vonnis is betekend, kan lijfsdwang worden opgelegd wanneer er niet wordt voldaan aan de voorwaarden die gesteld zijn. Wanneer lijfsdwang wordt opgelegd, zal de gerechtsdeurwaarder degene tegen wie het vonnis zich richt, desnoods met behulp van de sterke arm, overbrengen naar een huis van bewaring. De directeur van het huis van bewaring mag diegene alleen inschrijven op vertoon van de executoriale titel. De eisende partij dient de kosten van het verblijf in het huis van bewaring steeds voor te schieten. Wanneer dit niet gebeurt, kan de directeur degene die in bewaring is genomen in vrijheid stellen.
Het vonnis bepaalt hoe lang iemand achter elkaar mag worden ingesloten. Na het verstrijken van die termijn wordt de persoon in vrijheid gesteld. Wanneer de persoon opnieuw een overtreding maakt tegen het vonnis, kan de persoon opnieuw worden ingesloten voor de duur van de door de rechter bepaalde periode. Op grond van het Wetboek van burgerlijke rechtsvordering kan iemand echter nooit langer dan totaal een jaar worden gegijzeld.
[bewerk] Wanneer
Gijzeling is het zwaarste rechtsmiddel wat bij een civiel vonnis gebruikt kan worden. Het kan niet gebruikt worden tegen schulden of vorderingen die zich richten tot betaling. Een uitzondering hier is echter levensonderhoud, zoals alimentatie. Wanneer iemand alimentatie niet betaalt, kan er tot gijzeling worden overgegaan. Een gijzeling voor levensonderhoud kan wettelijk gezien zelfs gedurende een faillissement standhouden. Gebruikelijk is echter dat gedurende een faillissement de gegijzelde in vrijheid wordt gesteld, omdat het zich richt tegen de boedel, en slechts de curator tijdens een faillissement gemachtigd is om de boedel te beheren.
[bewerk] Nawoord
Bepleit kan worden dat gijzeling op gespannen voet staat met artikel 11 van het BUPO ("Niemand mag gevangen worden genomen uitsluitend omdat hij niet in staat is een uit een overeenkomst voortvloeiende verplichting na te komen.").
Veel advocaten zijn van mening dat gijzeling niet meer van deze tijd is, en pleiten er voor om het uit het Wetboek van burgerlijke rechtsvordering te schrappen. Gijzeling heeft vaak een grote impact op de gegijzelde en diens gezin. In de praktijk blijkt dat de beoordeling of iemand in staat is aan het vonnis te voldoen, wat een voorwaarde voor gijzeling is, vaak verkeerd wordt beoordeeld door de rechter. Een gijzeling wordt niet onderbroken wanneer er verzet wordt ingesteld.
