Kerstboom

Kerstboomverkoop in Zweden

Een kerstboom is een naaldboom die traditioneel rond kerstmis in huis wordt gehaald om versierd te worden met kaarsjes, ballen, slingers, engelenhaar, uiteenlopende decoratieve figuren (engelen, rendieren, pakjes...) en eventueel een piek. De traditie van de kerstboom is allengs uitgebreid tot verlichte en versierde bomen op pleinen en in parken, straten en tuinen.

De kerstboom gaat terug op een voor-christelijk, ook wel "heidens" vruchtbaarheidssymbool. De groenblijvende boom vertegenwoordigt daarin de vernieuwing van het leven.

[bewerk] Ouderdom van het gebruik

Over de ouderdom van het gebruik van de kerstboom lopen de bronnen zeer uiteen. Het heeft waarschijnlijk een oudgermaanse oorsprong, waarbij de boom centraal stond in een mid-winter-viering (eigenlijk de kortste dag). Feit is dat de christelijke kerken, en vooral de rooms-katholieke kerk, de kerstboom lange tijd hebben geweerd. De kerstboom heeft met de inhoud van het Kerstfeest niets te maken en leidt de aandacht van het Kerstkind af. Opvallend genoeg zijn het juist hun negentiende-eeuwse geestverwanten die ervoor hebben gezorgd dat de kerstboom in Nederland ingang vond. In de negentiende eeuw heeft het Réveil een belangrijke rol gespeeld bij de introductie van deze kerstboom. Kenden in eerste instantie alleen rijke gezinnen het gebruik van een spar in huis, de zondagsschool heeft hem wijd populair gemaakt. De zondagsschool, opgericht door figuren uit het Réveil, was niet alleen een geschikte manier om de evangelieboodschap te verbreiden maar ook om armen van middelen te voorzien. Sindsdien staat de kerstboom, volgens sommige kerken symbool voor 'het Licht'.

[bewerk] Kerstbomen verkoop

De traditionele straathandel als verkoopkanaal van kerstbomen is de laatste jaren verschoven naar het grootwinkelbedrijf, tuincentra en via internet. Dit heeft vooral te maken met de 'one stop shopping cultuur' van tegenwoordig. Men heeft steeds minder tijd om een kerstboom op straat te kopen. Liever naar een centraal punt waar men tevens de rest van de dagelijkse boodschappen kan doen. Het verkopen van kerstbomen via internet begint ook steeds populairder te worden.

Tuincentra en grootwinkelbedrijven gebruiken de kerstboom als 'trigger' om bezoekers naar hun winkel te trekken. De kerstboom wordt daar tegen een zeer concurrerende prijs aangeboden. De winst tijdens de kerstdagen wordt niet gemaakt op de kerstbomen maar meer op de versiering in en om de kerstboom.

Het gros van de kerstbomen komt uit Scandinavië en de Ardennen.

[bewerk] Boomsoort

De meest populaire kerstboom de fijnspar, Picea abies. Ook andere soorten uit de geslachten Zilverspar, Spar, Den en Pseudotsuga zijn in gebruik als kerstboom. In het gelijknamige kerstlied is O, Tannenbaum vertaald als O, dennenboom, wat heel terecht is aangezien zowel "spar" als "den" oude nederlandse woorden zijn voor "naaldboom". De laatste decennia wordt de naam "den" meestal gereserveerd voor wat vroeger "pijnboom" heette, het genus Pinus).

[bewerk] Germanen

Vroeger vierden de Germanen het feest van de kortste dag (of langste nacht). Dit feest werd gevierd door bomen te verlichten en uitbundig feest te vieren. Mogelijk dat "ons" Kerstfeest hierin zijn oorsprong heeft.

[bewerk] De piek

De achtergrond van de piek is niet helemaal duidelijk. Volgens sommige bronnen wijst de piek naar de Ster der Wijzen, andere bronnen noemen het een abstracte weergave van diezelfde ster. Een andere interessante theorie is dat de piek een gespieste appel is, appels zijn van oudsher de versiering geweest van de Germaanse boom op het Joelfeest