Nederlandse spelling
De Nederlandse spelling is in Nederland, Vlaanderen en Suriname officieel geregeld. Het betreft, in gewijzigde vorm, de zogenoemde spelling-De Vries en Te Winkel (zie bij Geschiedenis van de Nederlandse spelling). Deze spelling, opgesteld in 1863, is in België ingevoerd in 1863, in Nederland in 1883. Zij is vervolgens nog een aantal malen gewijzigd:
- in 1946 (België)
- in 1947 (Nederland)
- in 1996 (Vlaanderen en Nederland) via de inmiddels opgerichte Nederlandse Taalunie
- op 1 augustus 2006 (Vlaanderen en Nederland).
Hoewel de vastgelegde spelling in zowel Nederland als Vlaanderen alleen verplicht is voor overheid en onderwijs geven veel taalgebruikers er de voorkeur aan haar eveneens te volgen. De richtlijn die hierbij in de regel als uitgangspunt wordt genomen is de Woordenlijst Nederlandse taal, beter bekend als het Groene Boekje.
De spelling wordt globaal iedere tien jaar herzien. Dit is volgens de Nederlandse overheid nodig omdat taal voortdurend verandert: er komen nieuwe woorden bij en verouderde woorden kunnen worden geschrapt.
Inhoud |
[bewerk] Wettelijke basis
[bewerk] Nederland
In Nederland is de spelling geregeld op basis van de Wet voorschriften schrijfwijze Nederlandsche taal van 14 februari 1947 en het Spellingbesluit van 19 juni 1996. In de wet van 1947 legt de overheid de spelling op aan zichzelf (artikel 2) en aan het openbaar en bijzonder onderwijs (artikel 3). Sancties kunnen er worden opgelegd aan onderwijsinstellingen: als het examenreglement niet garandeert dat de officiële spelling wordt gevolgd, komen de examens niet in aanmerking voor erkenning door de overheid (artikel 4). Het Spellingbesluit werd van kracht op 1 augustus 1995.
[bewerk] Vlaanderen
In Vlaanderen wordt de wettelijke basis voor de spelling gevormd door het Spellingbesluit van de Prins-Regent van 9 maart 1946 en het Besluit van de Vlaamse regering tot vaststelling van bepaalde regels van de officiële spelling en van de spraakkunst van de Nederlandse taal van 30 mei 1996. Het Spellingbesluit bepaalt dat de officiële spelling geldt voor de overheid en voor het onderwijs (artikel 1). Het laatstgenoemde besluit trad in werking op 1 september 1996. Aan het niet-volgen van de officiële spelling zijn geen sancties verbonden.
[bewerk] Officiële status
Volgens het Nederlandse en het Vlaamse besluit uit 1996 hebben de volgende documenten wettelijke status:
- De Leidraad Nederlandse spelling, opgenomen als bijlage 1 bij beide besluiten.
- Een woordenlijst van circa 16.000 woorden, opgenomen als bijlage 2 bij beide besluiten.
De Woordenlijst Nederlandse taal (het Groene Boekje) is een uitwerking van deze bijlagen. Dit betekent dat niet alle woorden in het Groene Boekje officiële status genieten: deze ontbreekt als een woord niet is opgenomen in bijlage 2 en niet onder een van de regels uit de Leidraad valt.
[bewerk] Afwijkende spellingen
In een aantal woordenboeken en andere spellingnaslagwerken week na 1995 de spelling op enkele punten af van die van het Groene Boekje. Het betrof hier vooral de woordenboeken van Van Dale Lexicografie, Het Spectrum (Prisma) en de Spellingwijzer Onze Taal. Met ingang van 2005 volgen vrijwel alle woordenboeken de officiële spelling. Het Genootschap Onze Taal heeft een spellinggids samengesteld waarin bewust wordt afgeweken van de officiële spelling: het Witte Boekje.
[bewerk] Tegenstanders
Elke spellinghervorming wekt verzet op, omdat mensen bezwaar hebben tegen het veranderende woordbeeld.
[bewerk] Spellingverandering 1996
De spellingverandering van 1996 riep veel verzet op, vooral vanwege veranderingen in de spelling van de tussen-n. Zo werd pannekoek gewijzigd in pannenkoek. Het woord paardebloem bleeft echter gelijk. Veel mensen vonden de logica hiervan moeilijk te doorgronden. Daarnaast verviel het begrip voorkeurspelling. Veel woorden hadden namelijk een alternatief dat ook gebruikt mocht worden, maar één van beide had de voorkeur. Een andere omvangrijke wijziging was dat er een liggend streepje in de plaats kwam van het trema als in een samenstelling een aantal klinkers op elkaar volgen die tot verwarring kunnen leiden. Het werd dus zee-eend in plaats van zeeëend.
[bewerk] Spellingverandering 2005/2006
De uitgave van 2005 betekent geen echte spellingwijziging. Sommige regels uit 1995 die in de praktijk problemen opleverden, zijn aangepast. Die gaan onder meer over de tussen-n, hoofdletters en kleine letters, afkortingen en accenten. Ook staan er nieuwe regels in, bijvoorbeeld voor vervoegingen van woorden uit het Engels. In totaal bevat het Groene boekje 102.000 trefwoorden. Daarvan zijn ongeveer duizend woorden veranderd. Ook staan er nieuwe woorden in, zoals i-bankieren en tsunami.
Toch lieten in verband met de spellinghervorming van 2006 in december 2005 een aantal Nederlandse media weten de nieuwe spellingwijzigingen te zullen boycotten. Onder hen bevonden zich de Volkskrant, NRC Handelsblad, Trouw, Elsevier, Vrij Nederland, HP/De Tijd, De Groene Amsterdammer, de NOS en Planet Internet. Ook schrijvers als Connie Palmen, Maarten 't Hart ('Ik ben tegen de doodstraf, maar hier en daar een kleine onthoofding van die lui van de Taalunie, daar zou ik geen bezwaar tegen hebben', Vrij Nederland), A.F.Th. van der Heijden, Tom Lanoye, René Appel en Nicolaas Matsier sloten zich bij de boycot, vastgelegd in het Witte boekje, aan.
De grote Vlaamse media hebben zich niet bij de boycot aangesloten, enkele kleinere echter wel.
[bewerk] Zie ook
Zie ook de artikelen over de Nederlandse spelling
- Geschiedenis van de Nederlandse spelling
- Tussen-n
- Tussen-s
- D en T (werkwoorden)
- Plaatsnamen
- Dieren- en plantennamen
- Achternamen
- Afbreekteken
- Hoofdletter
- Liggend streepje
- Trema
- Apostrof
- Accenttekens
- Woorden van vreemde herkomst
- Werkwoorden van Engelse herkomst
- Alternatieve spelling
- Spelfout
[bewerk] Externe links
- Woordenlijst Taalunie
- Wet voorschriften schrijfwijze Nederlandsche taal (1947; Nederland)
- Spellingbesluit (1996; Nederland)
- Besluit van de Vlaamse regering tot vaststelling van bepaalde regels van de officiële spelling en van de spraakkunst van de Nederlandse taal (1996; Vlaanderen)
- Nieuws en discussie over spelling
- Taalgenootschap Onze Taal
| Bron(nen): |
|
