Prinsbisdom Luik
| Vlag | Wapen |
|---|---|
 |
 |
| Kaart | |
|
|
|
| Hoofdstad | Luik (stad) |
| Regeringsvorm | monarchie |
| Staatshoofd | |
| Dynastie | n.v.t. (prins-bisschoppen) |
| Bestaan | 980-1795 |
| Ontstaan uit | Heilige Roomse Rijk |
| Opgegaan in | Frankrijk |
| Oppervlakte | +/- 8000 km2 |
| Inwoners | |
| Taal | Frans, Nederlands |
| Religie | rooms-katholiek |
| Munteenheid | |
Het prinsbisdom Luik was oorspronkelijk een bisdom waarover bisschop Notger in 980 van de Duitse keizer Otto II de heerlijke rechten kreeg en dus naast de geestelijke macht ook de wereldlijke macht kon uitoefenen. Vanaf dat ogenblik werd een deel van het bisdom Luik een prinsbisdom en genoot het immuniteit, onder bescherming van de keizer. Het was de facto een semi-zelfstandig land geworden.
De stad Luik werd in bloed gesticht. De bisschop van Maastricht, Lambertus bezat een landhuis in het kleine plaatsje Luik, hoogstwaarschijnlijk een verbouwde Romeinse villa. Op 17 september van een onbekend jaar (696, 700 of 705), werd hij vermoord door de mannen van een zekere Dodon, leden van een rivaliserende familie. Zijn lichaam werd naar Maastricht overgebracht.
Al snel werden wonderen toegeschreven aan het huis, en het werd een bedevaartsoord. In 714 haalde zijn opvolger Hubertus de relikwieën van Lambert terug naar Luik en wijdde een kerk aan hem. Een stad groeide eromheen. In 722 besloot Sint-Hubertus zich in Luik te vestigen. Maar niets gaf aan dat hij dit de nieuwe bisdomszetel wilde maken. Toch zal dit er de consequentie van zijn geweest.
In 742 werd Karel de Grote in de omgeving van Luik geboren. (Op 2 april 748 bij Aken). In 817 liet de kaart van Walcand en de Lijst van prins-bisschoppen van Luik zien dat het bisdom al Tongeren, Maastricht, Hoei, Dinant, Ciney en de abdij van Saint-Hubert in bezit had. De Noormannen verwoesten het gebied in 820 voor de eerste keer. Met het verdrag van Verdun van 843 werd Luik deel van Lotharingen. Het werd 985 door keizer Otto II uitgebreid met het graafschap Hoei. Het domein van Theux werd in 898 door Zwentibold, koning van Lotharingen, aan de bisschop van Luik geschonken. In de 12e eeuw werd deze heerlijkheid het markizaat Franchimont. Het hertogdom Bouillon werd in 1096 gekocht van Godfried V en bleef (een apart) deel van het prinsdom tot 1678.
In 1366 annexeerde Engelbert van der Marck het graafschap Loon na de dood van Lodewijk IV van Loon, maar toch behield het graafschap een grote autonomie. Zo kon de prins-bisschop niet zo maar belastingen innen of verhogen, en moest hij bij zijn aantreden de oude privileges van Loon erkennen.
De Bourgondiërs slaagden er niet in om Luik toe te voegen aan hun bezittingen, maar wel om prins-bisschoppen te installeren die hun goed gezind waren (zie Lodewijk van Bourbon). Het conflict leidde er wel toe dat Karel de Stoute de stad Luik in 1468 platbrandde en een groot deel van de bevolking werd uitgemoord.
Het graafschap Horn kwam in 1568, na de onthoofding van Filips van Montmorency, aan de prins-bisschop van Luik, maar het bleef een zelfstandig leen.
Luik maakte dus geen deel uit van de Zeventien Provinciën en bleef min of meer onafhankelijk tot de Franse annexatie in 1795, alhoewel het deel uitmaakte van het Heilige Roomse Rijk; de prinsbisschop was er als rijksvorst lid van de Rijksdag.
In 1789 kwamen de Luikenaars, in de maalstroom van de Franse Revolutie, in opstand tegen hun prins-bisschop. De Luikse revolutie eiste gelijkaardige hervormingen als in Frankrijk. Tegelijk kwamen de Zuidelijke Nederlanden in opstand tegen de Oostenrijkse heerser en stichten de Verenigde Nederlandse Staten, waarmee de Luikse republiek een verbond sloot. Maar de nieuwe keizer herstelde niet alleen het gezag in zijn Zuidelijke Nederlanden; hij zette ook de prins-bisschop terug op zijn post.
In 1795 was het uit met het prinsbisdom. De Franse Nationale Conventie (Frankrijk) annexeerde op 1 oktober het gebied, en herschikten het in een aantal departementen: Nedermaas (Loon), Ourthe (Luik en het prinsdom Stavelot-Malmedy), en Samber en Maas (Dinant en omgeving).
Het prinsbisdom werd terug het gewone bisdom Luik.
Zie ook:
- De prins-bisschoppen van Luik
- De 23 Goede Steden van Luik
