Łata niwelacyjna
Z Wikipedii
Łata niwelacyjna (geodezyjna) - przyrząd geodezyjny stosowany w niwelacji.
W zależności od wymaganej dokładności pomiaru wyróżnia się łaty do niwelacji technicznej lub precyzyjnej.
Z uwagi na potrzeby transportowe - przewożenie a przede wszystkim noszenie w terenie łaty były wykonywane z pustych wewnątrz profili drewnianych składanych najczęściej w połowie długości (3 i 4 metrowe). Współcześnie łaty do niwelacji technicznej są wykonywane z profili aluminiowych, wysuwanych teleskopowo co znacznie ułatwia pomiary - dostosowanie długości łaty do potrzeb terenowych. Łaty aluminiowe mają najczęściej długość od 3 do 6 metrów.
Na przedniej stronie łaty jest wykonany, kontrastowych kolorach (białe tło i czerwone / czarne kolejne metry) opis - grafika ułatwiający wykonanie odczytu - pomiaru odległości od stopy łaty do osi celowej niwelatora (kreski poziomej krzyża nitek). Odczyty z łat ustawionych na kolejnych punktach umożliwiają obliczenie różnicy wysokości pomiędzy tymi punktami.
Wykorzystując dwie dodatkowe kreski (dolną i górną) i wykonując przy ich pomocy dodatkowe odczyty z łaty można obliczyć odległość pomiędzy instrumentem a łatą (dalmierz optyczny). Najczęściej należy obliczoną różnicę odczytów pomnożyć przez 100 (na poniższym przykładzie 2405-2345=60 mm stąd odległość 60 mm x 100 = 6 metrów).
Przy pomiarach o większej dokładności wykorzystuje się żabki niwelacyjne - żeliwne podstawki umożliwiające stabilne ustawienie łaty. Do ustawienia łaty w pionie wykorzystuje się libellę okrągłą, zazwyczaj zamontowaną na stałe na korpusie łaty.
W przypadkach konieczności realizacji dużej liczby lub zapewnienia wysokiej dokładności pomiarów coraz częściej stosowane są niwelatory cyfrowe. Łaty niwelacyjne używane przy takich automatycznych pomiarach mają opis wykonany w formie zbliżonej do kodu kreskowego.
Dzięki temu, że niwelatory cyfrowe mają układ optyczny taki jak zwykłe niwelatory, a łaty "cyfrowe" mają naniesiony po drugiej stronie zwykły podział możliwe jest wykonanie niwelacji metodą klasyczną.
[edytuj] Odczyt z łaty niwelacyjnej
Po spoziomowaniu instrumentu, wycelowaniu na łatę, oraz ustawieniu ostrości geodeta odczytuje wartość z łaty.
