1 Polskie Skrzydło Myśliwskie

Z Wikipedii

Orzeł Polskich Sił Powietrznych

1 Polskie Skrzydło Myśliwskie - związek taktyczny Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii.

Jedno ze skrzydeł lotnictwa myśliwskiego PSP. Stanowiło ono siłę zdolną do wykonywania samodzielnych zadań nad terenem przeciwnika lub do skutecznej osłony własnych eskadr bombowych i jednostek morskich.

Dowództwo skrzydła spełniało funkcje operacyjne i podlegało pod tym względem dowódcy brytyjskiej grupy taktycznej. Natomiast pod względem administracyjnym podlegało dowódcy stacji (bazy) lotniczej, na której stacjonowało.^[1]

8 sierpnia 1945 w Varrelbusch (Niemcy) rozwiązano 131 Polskie Skrzydło Myśliwskie.

[edytuj] Formowanie

Skrzydło sformowano w dniach 15 marca do 1 kwietnia 1941 na lotnisku w Northolt pod Londynem. W jego skład włączono wcześniej już utworzone dywizjony myśliwskie.

W 1943, w ramach przygotowań do inwazji na kontynent, wprowadzono pewne zmiany w strukturze organizacyjnej. Przewidywano użycie skrzydła w walkach na froncie. Nowe zadania operacyjne wymagały przystosowania do działań ruchowych i częstych zmian lotnisk w ślad za przesuwaniem się linii frontu. 4 października 1943 skrzydło otrzymało polowy numer 131.

Do jego obsługi przydzielono 131 Polowy Port Lotniczy. Początkowo spełniał on funkcję ruchomej bazy zaopatrzenia, posiadając przy tym odrębny status organizacyjny.

15 lipca 1944 obie jednostki połączono tworząc 131 Polskie Skrzydło

[edytuj] Skład

Hurricane- takimi samolotami latali piloci w 1941

Od 15 kwietnia 1941:

dywizjon 303 - im. T. Kościuszki
dywizjon 306 - Toruński
dywizjon 601 - brytyjski

W czerwcu 1941 w zamian za 601 dywizjon brytyjski doszedł

dywizjon 308 - Krakowski

Spitfire- takimi samolotami latali piloci w 1943

W następnych miesiącach skład skrzydła ulegał częstym zmianom. Organizacja skrzydła ustabilizowała się w końcu 1943. Jego skład stanowiły wówczas dywizjony myśliwskie:

dywizjon 302 - Poznański
dywizjon 308 - Krakowski
dywizjon 317 - Lwowskich Puchaczy

[edytuj] Dowódcy

kpt pil. Witold Urbanowicz
mjr pil. Piotr Łaguna
mjr pil. Tadeusz Rolski
mjr pil. Marian Pisarek
mjr pil. Stefan Janus
mjr pil. Wojciech Kołaczkowski
mjr pil. Aleksander Gabszewicz
mjr pil. Stanisław Skalski
mjr pil. Julian Kowalski
ppłk pil. Aleksander Gabszewicz

[edytuj] Działania bojowe

Skrzydło podporządkowane było operacyjnie dowódcy 11 Brytyjskiej Grupy Myśliwskiej. Początkowo broniło południowo-wschodniej Anglii. W 1941 rozpoczęto zadania ofensywne przeciwko hitlerowskiej Luftwaffe w zachodniej Francji i Belgii. Obszar ten rozszerzał się stopniowo.

Osłaniano wyprawy lekkich bombowców typu "Blenheim" bombardujące lotniska koło Berck-sur-Mer na wybrzeżu kanału La Manche.

Me-109E- z takimi samolotami walczyli piloci skrzydła

FW-190- w walce z takim samolotem zginął dca skrzydła

26 czerwca 1941 w czasie atakowania niemieckiego lotniska w St. Omer w północnej Francji został zestrzelony dowódca skrzydła mjr Piotr Łaguna.

17 lipca 1941 doszło do walki w czasie nalotu na obiekty na północ od Lille ze 120 samolotami niemieckimi Me-109 E. Skrzydło polskie zestrzeliło wówczas 5 samolotów przeciwnika. W tym okresie dywizjony skrzydła wykonały również loty na tzw. wymiatanie samolotów przeciwnika. Zadania te polegały na wyciąganiu samolotów niemieckich w powietrze i atakowaniu ich.

29 kwietnia 1942 podczas walk skrzydła z grupą 15 myśliwskich samolotów FW-190 nad brzegami Francji w okolicy Le Tréport polegli: dowódca skrzydła mjr Marian Pisarek i dowódca 317 dywizjonu kpt. Piotr Ozyra.

19 sierpnia 1942 1 Skrzydło Myśliwskie (dowódca mjr S. Janus) w składzie pięciu dywizjonów: 302, 303, 306, 308 i 317, wspierając desant wojsk angielskich pod Dieppe, wykonało 224 loty strącając 15 samolotów przeciwnika na pewno i 5 prawdopodobnie. Był to najlepszy wynik osiągnięty w tej operacji w całym RAF-ie.

W 1943 skrzydło zostało włączone do 84 Grupy Myśliwskiej Lotnictwa Taktycznego, a w październiku 1943 zmieniono jego numerację na 131. W czerwcu 1944 bazowało w pobliżu Chichester w hrabstwie Sussex nad brzegiem kanału La Manche naprzeciw wyspy Wight.

W dniu rozpoczęcia inwazji na kontynent, skrzydło w składzie dywizjonów: 302, 308 i 317, ubezpieczało i wspierało lądujących spadochroniarzy w Eastern Beach Area.

Na początku sierpnia 1944 stacjonowało w północnej Francji na lotnisku Piumetot koło Caen, a we wrześniu bazowało na lotniskach Goupilieres i Venderville na południe od Lille. W tym czasie wykonywało loty na kierunku natarcia brytyjskiej 21 Grupy Armii marszałka Montgomery’ego i polskiej 1 Dywizji Pancernej gen. Maczka.

Na początku października przesunięto skrzydło bliżej linii frontu na lotnisko Deurne pod Antwerpią, a następnie do St. Denijs pod Gandawą.

W czasie kontrofensywy w Ardenach w styczniu 1945, około 40 myśliwców Luftwaffe zaatakowało lotnisko polskiego skrzydła pod Gandawą. Zostały jednak one przechwycone przez powracające z zadania dywizjony 308 i 317. W rezultacie boju powietrznego zestrzelono 18 samolotów na pewno, 1 prawdopodobnie i 5 uszkodzono. Własne straty wyniosły: 23 rannych, w tym 2 pilotów.

Na terenie Niemiec skrzydło stacjonowało m.in. na lotnisku Nordhorn.

Działając w ramach brytyjskiego lotnictwa taktycznego (2 TAF) w okresie od 6 czerwca 1944 do 8 maja 1945 skrzydło zniszczyło lub uszkodziło 37 samolotów niemieckich oraz 3078 wszelkiego rodzaju pojazdów mechanicznych i innych środków transportowych przeciwnika.

[edytuj] Bibliografia

Izydor Koliński: Wojsko Polskie : krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. 9, Regularne jednostki Wojska Polskiego (lotnictwo), formowanie, działania bojowe, organizacja, uzbrojenie, metryki jednostek lotniczych. Warszawa : Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1978.