Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie

Z Wikipedii

Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie – zorganizowane formacje wojskowe będące w składzie Sił Zbrojnych RP, utworzone na jesieni 1939 poza granicami Polski, na podstawie międzysojuszniczych umów podpisanych przez Wielką Brytanię i Francję. Polskimi Siłami Zbrojnymi dowodził Naczelny Wódz.

Spis treści 1 Historia 1.1 Wojsko Polskie we Francji 1.2 Polskie Siły Zbrojne w Wielkiej Brytanii 1.3 Polskie Siły Zbrojne w ZSRR 1.4 Armia Polska na Bliskim i Środkowym Wschodzie 1.5 Armia Polska na Wschodzie 1.6 PSZ w ramach kampanii apenińskiej i w składzie drugiego frontu 1.7 Rozformowanie PSZ 2 Przypisy 3 Bibliografia 4 Linki zewnętrzne 5 Zobacz też

[edytuj] Historia

[edytuj] Wojsko Polskie we Francji

Pierwsze oddziały Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie wówczas pod nazwą Armia Polska we Francji zaczęto tworzyć już we wrześniu 1939 roku na terytorium francuskim spośród Polaków przebywających we Francji, Belgii, Holandii i Wielkiej Brytanii.

Podstawę formowania polskich wojsk stanowiła polsko-francuska umowa z 9 września 1939 w sprawie utworzenia dywizji polskiej we Francji, a następnie umowa z 4 stycznia 1940 o tworzeniu tam Wojska Polskiego. Na mocy tejże umowy, od stycznia 1940 roku ze zmobilizowanych ochotników zaczęto formować jednostki wojsk lądowych, lotnictwa i marynarki wojennej, działającej w składzie armii francuskiej. Łącznie Armia Polska we Francji liczyła w 1940 ok. 85 000^[1] żołnierzy. Podczas formowania jednostek odtwarzanego Wojska Polskiego brano pod uwagę doświadczenia z przegranej kampanii w Polsce. Dotyczyło to m.in. silniejszego wyposażenia oddziałów w broń przeciwpancerną.

W okresie od listopada 1939 roku rozpoczęto formowanie 4 dywizji piechoty (1 Dywizja Grenadierów, 2 Dywizja Strzelców Pieszych, 3 Dywizja Piechoty, 4 Dywizja Piechoty) oraz 1 brygady pancerno-motorowej (10 Brygada Kawalerii Pancernej). Ze sformowanych oddziałów wydzielono część sił i utworzono Samodzielną Brygadę Strzelców Podhalańskich.

Ponadto formowano szereg oddziałów lotnictwa oraz wsparcia. Organizacja oddziałów była utrudniona wskutek braku uzbrojenia i sprzętu. W efekcie w obronie Francji w 1940 wzięło udział ok. 50 000^[2] polskich żołnierzy z tych oddziałów. Straty podczas tych działań wyniosły 1 400 (inne żródła 4 000) poległych, a ponad 4 500 (ok. 5000)rannych. W czasie walk na froncie francuskim polscy piloci myśliwców zestrzelili ok. 50 samolotów niemieckich, a 5 prawdopodobnie.

W walkach o Norwegię (bitwa o Narwik, maj 1940) uczestniczyła Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich oraz okręty Polskiej Marynarki Wojennej. W kampanii francuskiej (czerwiec 1940) brały udział nastepujące zwiazki taktyczne 1 Dywizja Grenadierów, 2 Dywizja Strzelców Pieszych i 10 Brygada Kawalerii Pancernej. W Syrii formowano Samodzielną Brygadę Strzelców Karpackich (dowódca płk później gen. Stanisław Kopański).

Po klęsce Francji udało się ewakuować około 27 000^[1] żołnierzy i oficerów PSZ do Palestyny i Wielkiej Brytanii.

[edytuj] Polskie Siły Zbrojne w Wielkiej Brytanii

W Wielkiej Brytanii powstał I Korpus Polski. Polacy otrzymali tam zadanie zorganizowania obrony wschodniego wybrzeża Szkocji.

Od lipca do października 1940 polscy piloci, w liczbie 2226 lotników, w tym 243 oficerów, uczestniczyli w powietrznej obronie Wielkiej Brytanii.

Polskie Siły Powietrzne podlegały operacyjnie Royal Air Force zaś Polska Marynarka Wojenna Royal Navy. Cały sprzęt PSZ oprócz kilku należących przed wojną do Polski okrętów wojennych został wydzierżawiony od Brytyjczyków i za wyjątkiem zniszczonego w czasie działań bojowych podlegał zwrotowi po zakończeniu wojny. Rozwój liczebny i organizacyjny PSZ skupiających w czerwcu 1941 roku 22,5 tysięcy żołnierzy i oficerów niemal całkowicie pozbawionych wówczas możliwości uzyskania uzupełnień nastąpił po agresji Niemiec na ZSRR i zawarciu układu Sikorski-Majski.

W 1942 generał Stanisław Maczek został dowódcą nowosformowanej 1 Dywizji Pancernej, wchodzącej w skład 1 Korpusu.

Polscy piloci brali też udział w bombardowaniu Niemiec oraz niemieckich obiektów wojskowych w krajach okupowanych. Polskie dywizjony 300 i 301 w dniu 22 grudnia 1940 dokonały nalotu na rafinerię nafty w Antwerpii, a 1 stycznia 1940 zbombardowały miasto Bremę. Także 23 marca 1941 polskie jednostki lotnicze wzięły udział w nalotach bombowych na Berlin, oraz kolejno na Mannheim, Kolonię, oraz inne miasta niemieckie, porty francuskie Brest i Le Havre, gdzie marynarka niemiecka otworzyła bazy morskie. Od czerwca 1944 całe lotnictwo polskie w skłądzie RAF wspierało inwazję wojsk alianckich w Europie Zachodniej. Polska Marynarka Wojenna uczestniczyła w 787 konwojach, w walkach o Atlantyk oraz operacjach na Morzu Śródziemnym.

W latach 1943-1945 podstawowym zródłem uzupełnień dla PSZ na zachodzie stali się jeńcy wojenni oraz 89 600^[3] żołnierzy narodowości polskiej którym udało się zdezerterować z Wehrmachtu (spośród 250 087 osób narodowości polskiej wcielonych przymusowo do Wehrmachtu^[3], jako zakwalifikowanych przymusowo do III i IV kategorii niemieckiej listy narodowościowej), przekazani przez Anglosasów z obozów jenieckich. W mniejszym stopniu mobilizacja Polonii francuskiej natomiast nikłe rezultaty (kilkusetosobowe grupy ochotników zamiast spodziewanych dziesiątków tysięcy) przyniósł zaciąg do PSZ prowadzony wśród Polonii w USA, Kanadzie i Ameryce Południowej.

[edytuj] Polskie Siły Zbrojne w ZSRR

Na podstawie po umowy o pomocy w wojnie przeciw Niemcom hitlerowskim z 1941 oraz polsko-radzieckiej umowy wojskowej z 14 sierpnia 1941 utworzono Armię Polską w ZSRR (dowódca gen. Władysław Anders), której stan osiągnął w marcu 1942 ok. 7 tys. żołnierzy. W marcu i kwietniu oraz i od czerwca do sierpnia 1942 w porozumieniu z władzami radzieckimi ewakuowano tę armię do Iraku (ogółem ok. 78 tys. żołnierzy i ok. 35 tys. osób cywilnych)

[edytuj] Armia Polska na Bliskim i Środkowym Wschodzie

Polska jednostka wojskowa walczyła także na Bliskim Wschodzie. Brygada Strzelców Karpackich brała udział w walkach w Syrii, Palestynie i w Egipcie. Od lipca 1941 uczestniczyła w operacjach na obszarze Libii, m.in. wsławiła się w obronie Tobruku będąc w latach 1941-1942 jedyną jednostką wojsk lądowych PSZ zaangażowaną w działania bojowe.

[edytuj] Armia Polska na Wschodzie

Utworzona została na podstawie rozkazu Naczelnego Wodza PSZ, gen. broni Władysława Sikorskiego z dnia 12 września 1942 r., w Iraku, Iranie i Palestynie z połączenia Wojska Polskiego na Środkowym Wschodzie i Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR.

W 1943 w Iraku powstał 2 Korpus Polski.

[edytuj] PSZ w ramach kampanii apenińskiej i w składzie drugiego frontu

W latach 1944-1945 jednostki Polskich Sił Zbrojnych walczyły na terenie Francji, Belgii, Włoch i Niemiec. W działaniach bojowych wzięły udział następujące jednostki PSZ:2 Korpus Polski w składzie 8 armii brytyjskiej walczący we Włoszech liczący w maju 1945 roku 78 tysięcy żołnierzy, formacja ta m.in. brała udział w przełamaniu niemieckich fortyfikacji Linii Gustawa, odgrywając istotną rolę w bitwie pod Monte Cassino.

Licząca 16 tysięcy żołnierzy 1 Dywizja Pancerna w składzie I armii kanadyjskiej walcząca we Francji, Belgii, Holandii, Niemczech. Jedną z największych walk tej formacji była bitwa pod Falaise i dalsze starcia z siłami niemieckimi pod Chambois.

Licząca 2 200 żołnierzy 1 Samodzielna Brygada Spadochronowa walcząca w operacji Market Garden w składzie 1 armii spadochronowej oraz kilka tysięcy polskich lotników i marynarzy walczących składzie RAF i Royal Navy. Pod koniec maja 1945 ich liczebność wynosiła od 200 000^[1] do 210 000^[4] żołnierzy zaś wiosną 1946 roku do ponad 240 tysięcy.

[edytuj] Rozformowanie PSZ

Po zakończeniu wojny w latach 1946-1947 żołnierze polscy pełnili służbę w okupowanych Niemczech i we Włoszech, aż do rozbrojenia a następnie rozwiązania PSZ przez Brytyjczyków w 1947. Specjalnie dla Polaków, którzy nie chcieli wracać do komunistycznej Polski alianci utworzyli Polski Korpus Przysposobienia i Rozmieszczenia. Część z żołnierzy powróciła do kraju, często padając ofiarami terroru stalinowskiego, część pozostała na emigracji. Ogółem do Polski repatriowało się 105 000 żołnierzy i oficerów, większość pozostała na emigracji (w tym 90% składu 2. Korpusu). Spośród kadry dowódczej za granicą pozostało 106 generałów, a 20 zdecydowało się na powrót do kraju.

Przypisy

[edytuj] Bibliografia

• Stanisław Kopański, Wspomnienie wojenne 1939-1945, Londyn 1961.

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Polskie Siły Powietrzne w II Wojnie Światowej

[edytuj] Zobacz też

• Historia wojska polskiego
• Stowarzyszenie Polskich Kombatantów
• Polskie Siły Zbrojne w ZSRR