Archaik
Z Wikipedii
Archaik (ang. Archean)
Eon poprzedzający |
Eon omawiany | Eon następny |
hadeik | archaik | proterozoik |
tabela stratygraficzna |
- w sensie geochronologicznym: najstarszy eon w dziejach Ziemi, trwający około dwóch miliardów lat (od około 4,6 do 2,5 mld lat temu). Archaik dzieli się na cztery ery: eoarchaik, paleoarchaik, mezoarchaik i neoarchaik.
- w sensie chronostratygraficznym: najniższy eonotem, niższy od proterozoiku. Archaik dzieli sie na cztery eratemy: eoarchaik, paleoarchaik, mezoarchaik i neoarchaik.
Archaik stanowi najstarszy etap dziejów litosfery. Bardzo często jest łączony z proterozoikiem i określany wspólną nazwą prekambru. Temperatura powierzchni Ziemi we wczesnym archaiku wynosiła mniej niż 100 °C. Stygnąca lawa utworzyła cienką, pękającą skorupę ziemską, powstały pierwsze skały magmowe i metamorficzne, a później skały osadowe, a Ziemię otoczyła atmosfera, która składała się głównie z wodoru, metanu, amoniaku i pary wodnej. Występowały nieustanne procesy górotwórcze i wybuchy wulkanów. Skały archaiczne występują w najstarszych fragmentach skorupy kontynentalnej - tarczach. Rozpoznano w nich ślady deformacji - orogenez: saamijskiej, białomorskiej, kenorańskiej, a na pograniczu z proterozoikiem - algomijskiej. Następowały wtedy wielkie intruzje skał magmowych. W archaiku powstało życie na Ziemi. Pojawiły się archeany (archeobakterie) i bakterie (w tym sinice).