Baltasar Gracián

Z Wikipedii

Baltasar Gracián

Baltasar Gracián y Morales (ur. 8 stycznia 1601 - zm. 6 grudnia 1658) był hiszpańskim prozaikiem i pisarzem politycznym. Urodził się w Belmonte (Saragossa), niedaleko Calatayud (Aragonia).

Spis treści

1 Biografia
2 myśl polityczna
3 Criticón
4 Dzieła
5 Bibliografia
6 Linki zewnętrzne

[edytuj] Biografia

Syn lekarza, Gracián przeżył dzieciństwo o wuja, który był księdzem. Gracián studiował następnie w kolegium jezuickim w Saragossie (1616-1619) i w wieku lat 18 otrzymał nowicjat. Studiował filozofię w Kolegium w Calatayud w roku 1621, a w 1623 teologię w Saragossie. W roku 1627 został jezuitą, a ostatnie sluby przyjął w 1635.

Uczył w wielu szkołach jezuickich, min. w Huesca, gdzie lokalny profesor Vincencio Juan de Lastanosa, zaprzyjaźnił się z nim i wspomógł wieloma merytorycznymi radami. Gracián stał sie znany jako kaznodzieja. Mianowano go rektorem kolegium w Tarragonie.

Gdy Hiszpania walczyła (od 1641 roku) z Katalończykami i Francuzami, był kapelanem wojsk wyzwalających Lleidę w 1646.

W 1651, opublikował pierwsza część swego dzieła: Criticón ("Krytyk") bez pozwolenia zwierzchników. Niezrażony ich gniewem wydał drugą (1653) i trzecią (1657) część Criticón, za co został poddany karze, która polegała min. na wygnaniu do Graus. Próbował bezskutecznie opuścić zakon. Zmarł w 1658 w Tarrazonie (Aragonia).

Gracián znany jest jako jeden z głównych przedstawicieli hiszpańskiego baroku w literaturze. Jego dewizą literacką była: Agudeza y arte de ingenio ("Dowcip i sztuka odkrywania"), na której zasadzał się konceptyzm.

Aragońska wieś Belmonte de Calatayud, zmieniła swą nazwę na Gracian.

[edytuj] myśl polityczna

Gracián był autorem wielu traktatów politycznych takich jak: El héroe ("Bohater", 1637), El político ("Polityk", 1640), czy El discreto ("Dyskretny", 1646). W dwóch pierwszych zastanawiał sie jak pogodzić wymagania moralne chcześcijaństwa ze skutecznością polityczną.

[edytuj] Criticón

Trzyczęsciowy Criticón osiągnął sławę w Europie, zwłaszcza w krajach niemieckojęzycznych. Była to powieść pikarejska, której motywem była wędrówka dwóch bohaterów: Critilo - "człowiek krytyczny" reprezentował racjonalne wyzbywanie się iluzji, Andrenio zaś niewinność i kierowanie się impulsami. Pesymiści XIX wieku jak Nietzsche i Arthur Schopenhauer identyfikowali się z dziełem.

[edytuj] Dzieła

El héroe (1637, The Hero), krytyka poglądów na władzę, jakie reprezentował Machiavelli.
El político Don Fernando el Católico (1640, "Polityk" - wzór chrześcijańskiego księcia.
Arte de ingenio (1642, (potem wydana jako: Agudeza y arte de ingenio w 1648),esej o literaturze i estetyce.
El discreto (1646) - charakterystyka zalet jakimi powinien odznaczać się człowiek światowy.
Oráculo manual y arte de prudencia ("Wyrocznia podręczna i sztuka roztropności", 1647), zbiór 300 aforyzmów i komentarzy do nich. Na język polski przetłumaczona dokładnie 300 lat potem, w 1947 roku.
El Criticón (1651-1657) - przetłumaczył ją na język angielski jako (The Critic) Sir Paul Rycaut w roku 1681.
El Comulgatorio (1655) - jedyne dzieło podpisane własnym nazwiskiem, inne wydawał jako Lorenzo Gracián (tak nazywał się jego brat) lub jako Gracía de Marlones (pseudonim).

[edytuj] Bibliografia

Monroe Z. Hafter, Gracián and Perfection, 1966.
Virginia R. Foster, Baltasar Gracián, 1975.
Theodore L. Kassier, The Truth Disguised, 1976.
Karl Borinski, Baltasar Gracián und die Hoflitteratur in Deutschland,Halle, 1894;
Benedetto Croce, I Trattatisti Italiani del Concettismo e Baltasar Gracián, Napoli, 1899; *Narciso José Lin y Heredia, Baltasar Gracián, Madrid, 1902.
Cezary Taracha, Szpiedzy i dyplomaci