Bazylika kolegiacka Zwiastowania NMP w Pułtusku
Z Wikipedii
Bazylika kolegiacka Zwiastowania NMP w Pułtusku została ufundowana przez biskupa płockiego Pawła Giżyckiego w 1449. 0d tego czasu jest drugą w hierarchii - po katedrze płockiej - świątynią w diecezji płockiej.
Początkowo świątynia była jednonawowa, obecnie trzynawowa. Największe zmiany w kościele zaszły w XVI wieku za sprawą Jana Baptysty z Wenecji, który zbudował m.in. sklepienie zdobione freskami, kaplicę grobową fundatora przebudowy biskupa Andrzeja Noskowskiego (obecnie kaplica Najświętszego Sakramentu). Odkryte w 1994 renesansowe polichromie na sklepieniu podniosły rangę bazyliki jako zabytku, a hasło "sklepienie pułtuskie" weszło do historii sztuki.
W bazylice znajduje się ołtarz główny pw.Zwiastowania NMP z XVII wieku, 14 ołtarzy bocznych, ołtarz soborowy. W kaplicy Najświętszego Sakramentu znajduje się cenny obraz "Opłakiwanie" z 1559 wg Piety Michała Anioła.
Do najstarszych zabytków złotnictwa znajdujących się w kolegiacie można zaliczyć: monstrancję wieżyczkową i relikwiarz Krzyża Świętego z ok. 1450, kielichy gotyckie, z których najstarszy datowany jest na 1470–1480.
Ponadto obejrzeć tam można renesansowy nagrobek biskupa Noskowskiego z 1561 zapewne projektu Jana Marii Padovano, oraz płyty nagrobne innych biskupów z XV i XVI wieku, m.in. fundatora kolegiaty Pawła Giżyckiego z 1463.
W 1975 papież Paweł VI nadał kolegiacie tytuł bazyliki mniejszej.
