Brygada Dyspozycyjno-Zmotoryzowana Koło

Z Wikipedii

Brygada Dyspozycyjno-Zmotoryzowana NSZ "Koło", zwana też Grupą "Koło" – oddział bojowy Narodowych Sił Zbrojnych, działający w Warszawie.

Brygada uczestniczyła w powstaniu warszawskim na Starym Mieście w następującej obsadzie:

Dowódca – ppłk Zygmunt Reliszko ps. "Bolesław Kołodziejski", były komendant Kwatery Głównej KG NSZ,
zastępca dowódcy – ppłk Jan Moraczewski ps. "Król",
kwatermistrz – kpt. Feliks Zbieranowski ps. "Pac",
1. pułk rozpoznawczy (w składzie trzech dywizjonów) – dowódca mjr Ferdynand Silny ps. "Grad", "Baczyński", zastępca – mjr Józef Blajer ps. "Reda",
I Dywizjon zmotoryzowany – brak danych,
II Dywizjon zmotoryzowany – kpt. NN ps. "Smok",
III Dywizjon zmotoryzowany – por. Witold Sapiecha ps. "Lis",
Dywizjon artylerii zmotoryzowanej "Młot" – mjr Bolesław Woźniak ps. "Walczyński", zastępca – kpt. Władysław Sroczyński ps. Karpiński,
Grupa techniczna (rusznikarnia i wytwórnia butelek zapalających) – ppor. Stefan Hlibowicki ps. "Nowosielski",
Pluton łączności,
Pluton sanitarny,
Pluton żandarmerii,
Pluton saperów.

Brygada w sile ok. 700 ludzi była podporządkowana Grupie "Północ" AK pod dowództwem płk. Karola Ziemskiego ps. "Wachnowski". W skład Zgrupowania "Róg" obsadzającego Odcinek Wschodni wchodził Dywizjon artylerii zmotoryzowanej "Młot", a w skład Zgrupowania "Kuba-Sosna" obsadzającego Odcinek Południowo-Zachodni – II Dywizjon zmot. Były to prawdopodobnie jedyne uzbrojone pododdziały Brygady, pozostała zaś ich część – pozostająca w odwodzie Grupy "Północ" – była wykorzystywana przy różnych działaniach pomocniczych, takich jak gaszenie pożarów, odkopywanie zasypanych osób, prace sapersko-minerskie, transportowe. Ponadto pluton z Brygady walczył też w ramach Oddziału "Barry" Państwowego Korpusu Bezpieczeństwa. Na Starym Mieście pododdziały Brygady walczyły na redutach Ratusza, Banku Polskiego, ul. Świętojańskiej, Piwnej i Miodowej oraz Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych. Po ewakuacji Starówki oddziały szturmowe Brygady wzięły bezpośredni udział w walkach w Śródmieściu. Ogółem zginęło ponad 200 jej żołnierzy, a ponad 400 zostało rannych.