Bukwałd

Z Wikipedii

Współrzędne: 53°53' N 20°21' E53.8833333 20.35 (Bukwałd)


Bukwałd
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	olsztyński
Gmina	Dywity
Położenie	53° 53' N 20° 21' E
Liczba mieszkańców (2006) • liczba ludności	710
Strefa numeracyjna (do 2005)	89
Tablice rejestracyjne	NOL
Położenie na mapie Polski Bukwałd

Bukwałd (dawniej niem. Gross Buchwalde) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Dywity. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.

Wieś warmińska położona w pagórkowatym krajobrazie polodowcowym nad Jeziorem Bukwałdzkim. Od północnego wschodu miejscowość otaczają lasy, a w odległości ok. 3 km znajduje się osada leśna Bukowina, zwana też Bukami.

W Bukwałdzie znajduje się szkoła podstawowa, przedszkole oraz świetlica. Na boisku szkolnym oraz teren nad jeziorem i przy remizie strażackiej organizowane są spotkania towarzyskie i dyskoteki. Dawniej organizowano koncerty symfoniczne, konkursy recytatorskie, kursy i warsztaty rękodzieła, przygotowywano przedstawienia w ramach zespołu teatralnego, w szkole znajdowała się izba pamięci, we wsi działało młodzieżowe schronisko turystyczne.

[edytuj] Historia

Wieś lokowano w dniu 16 września 1344 na terenie leśnym, na ternie wczesniejszego osadnictwa plemion pruskich. W ponownym przywileju z 1352 r. wieś lokowano na 40 włókach. W dokumentach wieś zapisowano jako Buchwalt (1338), Buchawld (1615), Buchwalde (1656), a w drugiej połowie XIX w. zarówno Buchwalde, jak i nazwę polską Bukwałd. W roku 1789 Bukwałd okeślono jako wieś królewską z 34 dymami. Z kolei w 1910 r. była to gmina wiejska, obejmująca wieś, jak i stację kolejową. Łacznie gmina obejmowała 864 ha, 94 zamieszkałe budynki z 141 gospodarstwami, w której zamieszkiwało 655 osób.

Szkoła elementarna we wsi powstała przed 1820 rokiem. Pierwszym nauczycielem był Ignacy Trzciński, syn nauczyciela z Redykajn. W plebiscycie w 1920 r. za przynaleznoscia do Polski w Bukwałdzie oddano 50 głosów. W tym okresie działało tu Towarzystwo Młodzieży, koło Związku Polaków w Niemczech (należeli do niego Jan Andrzejkiewicz i Antoni Kołodziejski). Z Bukwałdu pochodził Franciszek Kellmann (1898-1945), działacz warmiński, uczestnik akcji plebiscytowej, w latach 1920-1936 pracownik polskich konsulatów w Olsztynie i Ełku, współzałożyciel Związku Towarzystw Młodzieży w Prusach Wschodnich i Hufca Wschodniopruskiego ZHP w Niemczech, pracownik Bibliotek Czytelni Ludowych. Później został uwięziony w Hohenbruch, zwolniony za względu na ciężkie inwalidztwo z I wojny światowej. Zginął tragicznie pod koniec II wojny światowej.

W 1925 r. obszar uprawny wsi powiększono do 1741 ha. W tym czasie w Bukwałdzie zamieszkiwało tutaj 695 osób (632 katolików i 63 ewangelików).

[edytuj] Zabytki i atrakcje

Kaplica pw. św. Józefa, położona na pagórku w środku wsi. Jest to kilkakrotnie rozbudowywana kapliczka z XIX wieku. Zbudowana została jako wotum za uratowanie życia córki leśniczego, ugryzionej przez żmiję. Wystawił ją narzeczony, spełniając śluby złożone Bogu, gdy dziewczyna walczyła ze śmiercią. Pierwsza, oryginalna kapliczka po ponad wieku została rozbudowana przez mieszkańców wsi w 1858 r. Inicjatorem odnowienia i rozbudowy byli: Jan Biernatowski i Jakuba Pamsa. Kaplica ta przetrwała do 1930 r. W tym roku, ze wzgłędu na potrzeby, dobudowano drugą część w celu powiększenia. Pracami kierował miejscowy rolnik Franciszek Bogdański. Ołtarz, umiejscowiony w kaplicy, jest z obrazem św. Józefa z Jezusem i św. Augustyna i pochodzi z ok. połowy XVII w. Przy kaplicy co roku przy odpuście św. Józefa uroczyście spotykano pielgrzymkę (warmińska łosiera).
Krzyż wystawiony przez ojca wyżej wspomniajej dziewczyny, w miejscu, gdzie spotkało została ukąszona przez żmiję. Pierwszy drewniany krzyż stał aż do 1932 r., W tym czasie był on zmurszały i spróchniały. W 1932 krzyż ten został odnowiony i poświęcony przez proboszcza z Brąswałdu, ks. Alojzego Moritza.
Duży krzyż, wystawiony prawdopodobnie w 1930 r., obok kaplicy.