Cmentarz choleryczny na warszawskiej Pradze
Z Wikipedii
Współrzędne: 52°16'04" N 21°01'45" E
Cmentarz choleryczny na warszawskiej Pradze – cmentarz pierwotnie powstał po zarazie cholery jaka nawiedziła Pragę w latach 1872-1873, a umiejscowiony był na obrzeżach dzielnicy, za terenami wojskowymi.
Cmentarz projektu inż. Henryka Sumińskiego otwarto 16 listopada 1872 roku na esplanadzie Fortu Śliwickiego. Opiekę nad cmentarzem sprawował Cezary Skoryna, właściciel fabryki kamieni i maszyn młyńskich przy ul. Olszowej na Pradze. 19 stycznia 1874 cmentarz przejęło miasto, lecz poczuwający sie do opieki Skoryna sam zatrudnił stróża, który pilnował nagrobków i dbał o zieleń. W 1876 było tu 55 nagrobków, a ostatni pochówek choleryczny miał miejsce 8 stycznia 1883 roku. W latach 1876-1882 z rozkazu władz wojskowych pochowano tu 7 żołnierzy - "bałwochwalców". Ogółem pochowano tu 484 zmarłych na cholerę i 7 żołnierzy.
W 1908 r. zupełnie zapomniany cmentarz skasowano podczas budowy węzła kolejowego linii Drogi Żelaznej Nadwiślańskiej, a szczątki zmarłych przeniesiono do zbiorowej mogiły wysuniętej trochę na północ od pierwotnego położenia cmentarza.
Miejsce spoczynku szczątków upamiętniono pomnikiem z inskrypcją o treści: Tu spoczywają szczątki 478 ofiar zarazy cholerycznej z lat 1872-1873 zebrane pod wspólną mogiłą po zniszczeniu cmentarza cholerycznego podczas budowy węzła kolejowego w 1908 r.
W 1909 wzniesiono pomnik projektu inż. Lubickiego w nowym miejscu na koszt władz kolejowych. Jednak jeszcze w 1910 kolej nie mogła uzgodnić z zarządem cmentarza bródnowskiego dozoru nad mogiłą. Pomnik zwieńczony krzyżem wykonanym z piaskowca otoczono ceglanym murem o wymiarach 10 na 10 metrów i wysokości około 1,3 metra z motywem krzyża, który z biegiem lat rozsypał się a sam pomnik uległ przewróceniu. Ostatni raz cmentarzyk poddano oficjalnie renowacji w okresie poprzedzającym drugą wojnę światową i generalnie nie widnieje on na aktualnych planach Warszawy.
Obecnie cmentarz znajduje się za nasypami torów kolejowych biegnących między Rondem Starzyńskiego a ulicą Odrowąża na wysokości basenów przy ulicy Namysłowskiej. Teren cmentarz został oczyszczony przez grupę zapaleńców, a sama mogiła wybetonowana.
[edytuj] Źródła
- Michał Pilch, Ulice Nowej Pragi, Fundacja Wspierania Kultury, Wydawnictwo Veda, Warszawa 2003, ISBN 83-85584-81-1
