Człowiek, którego nie było
Z Wikipedii
Człowiek, którego nie było (The man, who never was), książka Ewena Montagu, znana również jako "Operacja Heartbreak" (wyd. 1954 r.; także oparty na niej film z 1956 r.), dotycząca II wojny światowej. Jej przedmiotem jest operacja wywiadu brytyjskiego pod nazwą "Operacja Mincemeat" (mięso siekane, siekanina) – plan mający na celu wprowadzenie w błąd państw Osi Berlin-Rzym-Tokio i skłonienie ich, by uważały, że "operacja Husky" (inwazja na Sycylię) odbędzie się w rejonie południowej Grecji (w rzeczywistości był to podwójny kamuflaż, jako że atak na Sycylię był faktycznym celem aliantów).
Książka miała kilka wydań w języku angielskim, była też tłumaczona na języki obce. W Polsce została wydana dwukrotnie: w 1958 r. (Wydawnictwo MON, tłum. Lucjan Wolanowski) i w 2006 roku, w jednym tomie z opowiadaniem Duffa Coopera pt. "Operacja Złamane serce", poświęconym temu samemu wydarzeniu (wyd. Bellona, tłum. Monika Wyrwas-Wiśniewska).
W filmie (prod. 1956 r.), w reżyserii Ronalda Neame, zagrali m.in.: Clifton Webb (jako Ewen Montagu), Gloria Grahame (Lucy Sherwood), Robert Flemyng (George Acres), Josephine Griffin (Pam), Stephen Boyd (Patrick O’Reilly), Laurence Naismith (adm. Cross), Geoffrey Ken (gen. Nye), André Morell (sir Bernard Spilsbury), Michael Hordern (gen. Coburn), William Square (dowódca łodzi podwodnej, Bil Jewell) i Peter Sellers (podkładający głos Winstona Churchilla).
Głównym elementem "Operacji Mincemeat", pod dowództwem komandora porucznika Ewena Montagu, późniejszego autora książki, było wykorzystanie zwłok ludzkich, przebranych w mundur majora Williama Martina, żołnierza Królewskiej Piechoty Morskiej i zrzucenie ich w kwietniu 1943 r. z pokładu brytyjskiego okrętu podwodnego do morza, niedaleko hiszpańskiego miasta Huelva. Do ciała przymocowano walizeczkę, zawierającą fałszywe dokumenty i listy sugerujące, że atak aliantów będzie skierowany na Sardynię i Grecję. Po znalezieniu ciała, zanim Hiszpanie oddali je Brytyjczykom, wywiad hitlerowski przestudiował przekazane mu dokumenty. Plan był tak udany, że Niemcy wierzyli w to, iż Sardynia i Grecja były zamierzonymi obiektami ataku, jeszcze wiele tygodni po tym, jak rozpoczął się desant aliantów na Sycylię. Wprowadzono więc w błąd pomagających Niemcom Hiszpanów, wywiad niemiecki (zarówno w Hiszpanii jak i w Berlinie), niemiecki sztab operacyjny i naczelne dowództwo, wreszcie Wilhelma Keitla i samego Adolfa Hitlera, który wierzył w pozorny plan aż do końca lipca 1943 r.
Dzięki "Operacji Mincemat" Niemcy, kosztem ogromnego wysiłku wzmocnili obronność Grecji, umieszczając tam pola minowe, baterie nabrzeżne i koncentrując swe wojska pod dowództwem Rommla (m.in. sprowadzona z Francji dywizję pancerną ). Z punktu widzenia Niemców był to więc całkowicie zmarnowany wysiłek, osłabiający ich możliwości obronne na Sycylii i we Włoszech.
Prawdziwe nazwisko nieboszczyka pozostawało przez wiele lat nieznane. W 1997 r. twierdzono, że był to bezdomny Walijczyk Glyndwr Michael, alkoholik, który popełnił samobójstwo, połykając trutkę na szczury. Doniesienie to uważano jednak za niewiarygodne, ponieważ rodzina, która przed laty dostarczyła ciało zmarłego, czyniła to pod warunkiem, że jego tożsamość nigdy nie zostanie ujawniona. Wiadomo też, że Thomas John Michael, ojciec Glyndwra Michaela, zmarł przed 1943 r. Spekuluje się więc, że zdradzenie prawdziwej tożsamości "człowieka, którego nie było", samo w sobie było trickiem.
Ciało pogrzebano na cmentarzu w Huelva (Hiszpania), na nagrobku widnieje obecnie napis: Glyndwr Michael, który służył jako major Królewskiej Piechoty Morskiej, William Martin.
Po stwierdzeniu, że "Operacja Mincemeat" (mięso siekane, siekanina) okazała się sukcesem, do Winstona Churchilla wysłano telegram (kablogram), złożony jedynie z trzech słów: Siekane zostało połknięte.
