Dawid Garedża
Z Wikipedii
Dawid Garedża (gruz.: დავითგარეჯის სამონასტრო კომპლექსი; azer.: Keshish Dagh) jest to kompleks monastyrów położonych w Kachetii we wschodniej Gruzji, na półpustynnych stokach góry Garedża. Część kompleksu znajduje się w rejonie Agstafa, na terenie Azerbejdżanu. Dlatego też David Garedża jest tematem sporu między władzami gruzińskimi i azerbejdżańskimi.
Spis treści |
[edytuj] Historia
Kompleks kościelny został założony w VI w. przez jednego z trzynastu syryjskich mnichów, którzy przybyli w tamten region. Jeden z mnichów David (St. David Garejeli) osiedlił się w naturalnej jaskini w Górze Garedża, w późniejszym czasie wybudował pierwszy monastyr - Lavra. Uczniowie Dawida: Dodo i Lukiane założyli następne dwa monastyry: Rka i Natlismtsemeli.
Do rozwoju kompleksu przyczynił się Ilarion Kartweli (wpływowa osoba publiczna z IX w. Gruzji). Wtedy wielu znaczących mnichów przeprowadziło się do Dawid Garedża. Jednym z nich był syn króla Gruzji Dawida IV Budowniczego (1089-1125) - Dymitr I, autor słynnej pieśni religijnej Szen Kar Wenakfi, która przetrwała do dziś w niezmienionej formie i uważana jest za jedno z dzieł gruzińskiej sztuki śpiewanej.
W XI w. kompleks został najechany przez Turków Seldżuckich, zahamowało to rozwój klasztoru na pewien czas.
Na wieki XI-XIII przypada największy rozwój gospodarczy i kulturalny. Dawid Garedża osiągnęło wtedy swoją największą świetność. Zostały zbudowane nowe klasztory Udabno, Bertubani i Chichkhituri, stare zostały powiększone i zmodernizowane: wybudowano nowe cele, refektarz oraz kaplicę. W skale wykuto kanały i zbiorniki służące do gromadzenia wody. "Łzy Dawida" - jedyne źródło, dzięki któremu pierwsi pustelnicy gasili pragnienie, stało się relikwią. W klasztorze Udabno założona została szkoła malarska. Osobliwość fresków Dawid Garedża objawia się nowymi interpretacjami tematyki religijnej, w zerwaniu ze schematami szkoły bizantyjskiej. Wysoki poziom artystyczny fresków uczynił z nich ważny składnik światowego dziedzictwa. Freski wykonane były w wielu klasztorach kompleksu i przedstawiają: Dawida Budowniczego w Natlismcemeli, królową Tamarę i jej syna króla Giorgiego Łaszę w Bertubani, a także portrety Dymitriego I oraz obrazy przedstawiające budowniczych klasztoru w Udabno. W XII w. gdy ojcem przełożony monastyru został Onopre Garedżeli, stał się on ważnym centrum kulturowym i edukacyjnym wschodniej Gruzji.
W XIII w. monastyr cierpiał z powodu ataków Mongołów. Kompleks został zrabowany, zniszczony a manuskrypty spalone. Odbudowa Dawid Garedża odbywała się powoli z powodu rozbicia kraju i władzy okupanta. Na przełomie XIV i XV w. wojska Timura najechały kraj siejąc zniszczenie. Inwazja ta miała ogromny wpływ na życie w Garedżi.
W 1615 r. wojska perskie pod dowództwem Abbasa I Wielkiego wybiły zakonników oraz podpaliły unikalne manuskrypty i dzieła sztuki.
Pod koniec XVII w. król Teimuraz oraz król Arczil próbowali ożywić mnisie życie w Garedża. Udało się to osiągnąć jedynie dzięki pomocy Onopre Maczutadze, wyznaczonego na ojca przełożonego kompleksu w 1690 r. Jednak częste ataki najeźdźców oraz powstanie nowych religii i świeckich szkół w XIX w. w wielu gruzińskich miastach, znacznie utrudniło rozwój kompleksu Dawid Garedża. Od 1811 do 1917 r. monastyr został niezamieszkany oraz pozostał pusty od 1921r. do 1991r. Obecnie monastyr zamieszkany jest przez 9 mnichów (stan na sierpień 2007).
Co roku na terenie kompleksu organizowany jest festiwal ludowy "Garedżoba" gromadzący sporą publiczność.
[edytuj] Spór o Dawid Garedża
Ponieważ kompleks monastyrów częściowo znajduje się na terenie Azerbejdżanu, to stał się on tematem sporu granicznego, toczącego się między dwoma państwami od 1991r. [1] Gruzińscy mnisi uważają spór za "radziecką intrygę, mającą na celu skłócenie chrześcijańskich Gruzinów i muzułmańskich Azerów"[2]. Giorgi Manjgaladze, minister spraw zagranicznych Gruzji stwierdził, że Gruzja byłaby skłonna do wymienienia innego terytorium na resztę David Garedża z powodu jego historycznego i kulturowego znaczenia do Gruzinów[2]. Baku jest jest przeciwne tej zamianie, gdyż tereny Dawid Garedża są ważne pod względem militarnym dla Azerbejdżanu.
W ostatnich komentarzach, azerscy urzędnicy potwierdzili, że Azerbejdżan "jest otwarty na rozmowy z Gruzją w sprawie zwrotu kompleksu"[2]. Jednakże, propozycja rządu Azerbejdżanu, w którym kompleks miał być podzielony na strefy turystyczne wywołała oburzenie wśród Gruzinów[1].
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 Ancient monastery starts modern-day feud in Caucasus (en). Middle East Times. [dostęp 3 maj 2007].
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Diana Petriashvili i Rovshan Ismayilov: Georgia, Azerbaijan Debate Control of Ancient Monastery's Territory (en). Eurasia.Net. [dostęp 3 listopada 2006].
