Gruzja

Z Wikipedii

საქართველო Gruzja
Flaga Gruzji Herb Gruzji
Dewiza: (gruz.) ძალა ერთობაშია [Dzala ertobaszia] (Siła jest w jedności)
Hymn: Tavisupleba
Język urzędowy	gruziński, na terenie Abchaskiej Republiki Autonomicznej również język abchaski.
Stolica	Tbilisi
Ustrój polityczny	republika
Głowa państwa	prezydent Micheil Saakaszwili
Przewodnicząca parlamentu	Nino Burdżanadze
Szef rządu	premier Lado Gurgenidze
Powierzchnia  • całkowita  • wody śródlądowe	118. na świecie 69 700 km² ~0%
Liczba ludności (2007)  • całkowita   • gęstość zaludnienia	112. na świecie 4 646 000▲ 67 osób/km²
Jednostka monetarna	lari (GEL)
Niepodległość	od ZSRR 9 kwietnia 1991
Strefa czasowa	UTC +4
Kod ISO 3166	GE
Domena internetowa	.ge
Kod samochodowy	GE
Kod telefoniczny	+995
Terytoria autonomiczne	Adżaria, Abchazja

Gruzja (gruz. საქართველო Sakartvelo) – państwo na Kaukazie Południowym (Zakaukaziu). Obszar 69,7 tys. km². Graniczy na północy i wschodzie z Rosją, na południu z Azerbejdżanem, Armenią, Turcją, na zachodzie granice kraju wyznacza wybrzeże Morza Czarnego. Stolicą Gruzji jest Tbilisi. Patronem Gruzji jest św. Jerzy.

Spis treści 1 Geografia 2 Historia 3 Gospodarka 4 Ludność 5 Podział administracyjny 6 Prasa 7 Zobacz też 8 Przypisy 9 Linki zewnętrzne

[edytuj] Geografia

Teren w większej części górzysty. Północna granica państwa przebiega wzdłuż Pasma Głównego (Wododziałowego) Wielkiego Kaukazu – najwyższy szczyt to Szchara (wierzchołek wschodni) – 5068 m n.p.m.. Z kolei najbardziej znanym szczytem Gruzji jest Kazbek (5047 m n.p.m.), leżący w pobliżu Gruzińskiej Drogi Wojennej. Od Pasma Głównego odchodzą na południe (wymienione w kolejności od zachodu na wschód): Góry Gagrińskie, Góry Bzypijskie, Góry Abchaskie, Góry Kodorskie, Góry Swaneckie, Góry Leczchumskie, Góry Raczyńskie, Góry Suramskie, Góry Kartlijskie, Góry Kacheckie, Góry Gomborskie. Góry Suramskie (Lichskie) dzielą państwo na dwie części: wschodnią i zachodnią. Na południu znajdują się pasma Małego Kaukazu: Góry Adżarsko-Imeretyńskie (do 2850 m n.p.m. – Mepisckaro), Góry Szawszeckie (na granicy z Turcją), Góry Samsarskie (Didi Abuli 3300 m n.p.m.) i Góry Dżawanacheckie. Między Wielkim Kaukazem a Małym Kaukazem rozciągają się obniżenia, z Niziną Kolchidzką na czele. Zachodnią granicę stanowi wschodni brzeg Morza Czarnego; linia brzegowa słabo rozwinięta, brzegi na północy i południu urwiste, w środkowej części niskie.

Na terytorium Gruzji panuje klimat podzwrotnikowy, wybitnie wilgotny w zachodnich regionach i kontynentalny na wschód od Gór Suramskich. Ze względu na górzystość kraju klimat odznacza się silną piętrowością. Najwięcej opadów notuje się na stokach gór Mescheckich, w pobliżu Batumi (nawet 4000 mm rocznie), zaś wyjątkowo suche są południowo-wschodnie krańce Gruzji (ok. 200 mm rocznie). Wyraźną granicą klimatyczną w Gruzji są Góry Suramskie. Południkowy przebieg tego pasma dzieli kraj na dwie niemal równe części: zachodnią o klimacie podzwrotnikowym morskim i wschodnią o klimacie podzwrotnikowym suchym.

Na zachodzie rosną figi, palmy, laury, oliwki i inne rośliny śródziemnomorskie, wpływ na hodowlę tych roślin ma Morze Czarne. W Gruzji środkowej, w mniejszych miejscowościach, można napotkać też uprawę takich egzotycznych owoców jak kiwi czy banany. Cytrusy, granaty i tzw. hurmy (słodkie owoce pomarańczowe, rosnące na drzewach, podobne do pomidorów) rosną nawet na ulicach Tbilisi. W dalszej części kraju wzdłuż Kaukazu rosną rośliny typowo górskie, potocznie zwane alpejskimi. W całej Gruzji bardzo rozpowszechniona jest uprawa winorośli. Wina gruzińskie, takie jak "Saperawi", "Kwanczkara", "Kindzmarauli", "Cinandali" czy "Mukuzani", znane są na całym świecie.

[edytuj] Historia

Historia terenów na których leży Gruzja sięga II tysiąclecia p.n.e., gdy wybrzeże Gruzji znane była starożytnym Grekom pod nazwą Kolchida, zaś na wschodnie górzyste obszary – Iberia. W 66 p.n.e. obszar ten został podbity przez Pompejusza i włączony do Imperium Rzymskiego. Około 317 król Mirian II przyjął chrześcijaństwo jako religię państwową. Przez kolejne tysiąc lat Gruzja była w stanie zachować niezależność pomimo najazdów ze strony Arabów, Mongołów, Persów i Turków i osiągnęła szczyt potęgi pomiędzy XI i XIII wiekiem, za panowania króla Dawida Budowniczego (1089-1125) i królowej Tamar (1184-1213). Później została podbita przez Persję i imperium osmańskie. W połowie XVIII wieku Gruzja wyzwoliła się spod władzy muzułmanów, była jednak zmuszona przyjąć w 1783 protektorat Imperium Rosyjskiego. Rosjanie nie udzielili Gruzji wsparcia militarnego w walce z Persami w 1795, zamiast tego w latach 1801-1810 wzięli w obronę jej terytorium włączając je do Imperium Rosyjskiego. W XIX wieku na terenie Gruzji zaczął rozwijać się powoli ruch rewolucyjny, którego wybuch nastąpił w krytycznym dla Rosji roku 1905.

Po rewolucji październikowej w 1917 Gruzini, podobnie jak inne narody niewolone przez Rosję, ogłosili niepodległość, tworząc 26 maja 1918 Demokratyczną Republikę Gruzji, która została podbita przez bolszewików w 1921. Utworzono wówczas Gruzińską SRR, która 12 marca 1922 weszła w skład Zakaukaskiej Republiki Radzieckiej i pozostała w niej do 5 grudnia 1939. W latach 1921-1924 gruzińscy partyzanci stawiali opór krwawo stłumiony przez Rosjan. Po chruszczowowskiej odwilży, na terenie Gruzińskiej SRR rozwinął się czarny rynek, czyniąc gruzińską gospodarkę jedną z najwydajniejszych na terenie ZSRR lecz zarazem powodując ogromną korupcję. W latach 80., na skutek gorbaczowskiej pieriestrojki powtórnie ujawniły się gruzińskie aspiracje niepodległościowe. 31 marca 1991 98,91% Gruzinów opowiedziało się w referendum za niepodległością, która została ogłoszona 9 kwietnia. 26 maja prezydentem Gruzji wybrany został Zwiad Gamsachurdia, który został później obalony 22 grudnia przez pucz, przygotowany i przeprowadzony przez rosyjski Specnaz GRU. W marcu 1992 kolejnym prezydentem Gruzji został były radziecki minister spraw zagranicznych Eduard Szewardnadze. Gruzję ogarnęła wojna domowa, która zakończyła się zwycięstwem Szewardnadze kosztem przystąpienia do Wspólnoty Niepodległych Państw. 2 listopada 2003 w wyborach parlamentarnych zwyciężyła koalicja reformatorów przewodzona przez Nino Burdżanadze, Micheila Saakaszwili i Zuraba Żwanii, jednak rząd Szewardnadze sfałszował ich wynik, co doprowadziło do masowych protestów, nazwanych przez dziennikarzy rewolucją róż i zmusiło go do ustąpienia 23 listopada. 4 stycznia 2004 na prezydenta wybrany został Micheil Saakaszwili otrzymując 96% głosów.

Obecnie Gruzja jest nadal krajem biednym jak na standardy europejskie, rząd jednak usiłuje wyplenić korupcję i przeprowadza reformy gospodarcze przy wsparciu MFW i Banku Światowego. Rząd zdołał przywrócić kontrolę nad zbuntowaną prowincją Adżarii oraz Wąwozem Kodorskim, jednak Abchazja i Południowa Osetia nadal znajdują się de facto pod kontrolą Rosji i separatystów a 230 tysięcy uchodźców nie może powrócić do swoich domów.

W październiku 2007 r., były minister obrony, Irakli Okruaszwili, oskarżył prezydenta o korupcję i niekompetencje, planowanie zabójstwa Badri Patarkaciszwilego, bogatego biznesmena, a także ukrywanie prawdziwego powodu śmierci Zuraba Żwanii. Zarzuty te doprowadziły do jego aresztowania, lecz po wpłaceniu 6 milionów dolarów amerykańskich, został zwolniony i wyjechał do Niemiec. Wycofał jednocześnie zarzuty wobec prezydenta. Na początku listopada 2007 roku opozycja rozpoczęła protesty przeciwko rządom prezydenta Saakaszwilego, oskarżając go o wprowadzenie rządów autorytarnych i domagając się jego ustąpienia i rozpisania nowych wyborów. 7 listopada 2007 roku prezydent wprowadził stan wyjątkowy na terenie całej Gruzji na okres 15 dni^[1], a następnego dnia rozpisał przedterminowe wybory prezydenckie na 5 stycznia 2008 roku. W wystąpieniu telewizyjnym uzasadnił jego wprowadzenie tym, że "istnieje niebezpieczeństwo niepokojów". Saakaszwili oskarżył też Rosję o podsycanie niepokojów, zapowiadając jednocześnie wyrzucenie kilku rosyjskich dyplomatów. 13 listopada 2007 Rosja poinformowała, iż formalnie zakończyła swoją obecność wojskową w Gruzji,^[2] zamykając ostatnią bazę wojskową w tym kraju (dotyczy to baz założonych w latach 90. XX w., po obaleniu prezydenta Zwiada Gamsachurdii). Nie zakończyło to jednak ponad 200-letniej^[2] obecności wojskowej Rosji na terytorium Gruzji. W dalszym ciągu wojska rosyjskie kontrolują regiony Abchazji i Osetii Południowej działając pod przykrywką sił pokojowych Wspólnoty Niepodległych Państw. W 2008 roku Gruzja wraz z Ukrainą rozpoczęła stanowcze działania mające na celu dołączenie do NATO. Zwolennikami rozszerzenia paktu o te państwa są między innymi USA i Polska. Przeciwna jest zaś Rosja (argumentuje to zwiększeniem zagrożenia dla swoich granic), sceptyczne pozostają państwa "Starej Europy", takie jak Francja i Niemcy. Na szczycie NATO w Bukareszcie 3 kwietnia 2008 roku, Gruzja otrzymała zapewnienie, że na pewno w przyszłości przystąpi do paktu po spełnieniu wymaganych warunków.

[edytuj] Gospodarka

• PNB: 5019 mln (2004)
• PKB: 6398 mln USD
• PKB/1 miesz.: 1493 USD (2005)
• PKB według działów: rolnictwo 17,8%, przemysł 25,4%, usługi 56,8% (2004)
• PKB przyrost roczny: 8,8% (2006)
• Inflacja: 8,3% (2005)
• Wskaźnik produkcji rolnej (1999-2001=100): 102 (2005)
• Zdolność przetwórcza rafinerii: 5 308 529 t (2004)
• Rafinerie: 1 (2004)
• Ludność aktywna zawodowo: 2 281 770 (2004), K 43,9%
• Zatrudnienie: rolnictwo 56,5%, przemysł 4%, usługi 39,5% (2004)
• Bezrobocie: 13,8% (2005), K 44,4% (2004)
• Budżet państwa: (mln waluty lokalnej, 2005) dochody 2607,5; wydatki 2616,5
• Zadłużenie zagraniczne: 2082 mln USD (2004)
• Pomoc zagraniczna: 315 mln USD; 6,3% PKB (2004)
• Bilans handlowy: -1624 mln USD (2005)

Rząd przyjął agresywną politykę prywatyzacji i wdrożył radykalny program zwalczania korupcji. Liberalizacja gospodarki i zachęty dla inwestorów przyniosły wyraźnie zwiększenie napływu zagranicznych inwestycji bezpośrednich i pomocy finansowej z organizacji międzynarodowych. W rankingu konkurencyjności WEF w 2005 Gruzja znalazła się na 86. miejscu (2004 była na 94.). Do bardziej upowszechnionych upraw należą zboża, cytrusy, herbata. Głównym bogactwem naturalnym kraju są złoża manganu (Cziatura). Złoża ropy naftowej i gazu ziemnego są skromne, jednak duże znaczenie mają rurociągi przebiegające przez Gruzję, niosące na zachód ropę z Morza Kaspijskiego i Azji Środkowej. Są to: ropociąg z Baku (nad Morzem Kaspijskim) do Supsy (nad Morzem Czarnym), będący w budowie gazociąg Szach Deniz z Azerbejdżanu do Turcji oraz rurociąg z Baku do Ceyhan (Turcja), przechodzący przez Tbilisi, otwarty 25 maja 2005. Przemysł Gruzji to przede wszystkim zakłady hutnicze i chemiczne (Rustawi), maszynowe (samochody, Kutaisi), rolno-spożywcze i włókiennicze.

[edytuj] Ludność

Około 5 milionów mieszkańców: 84% Gruzinów, 6% Ormian, 2% Abchazów, 1% Osetyjczyków, 1% Rosjan, poza tym Grecy, Ukraińcy, Kurdowie. 82% deklaruje przynależność do Gruzińskiego Kościoła Prawosławnego, 4% do Ormiańskiego Kościoła Apostolskiego, 2% Rosyjska Cerkiew Prawosławna około 9% muzułmanów (głównie w Abchazji i Adżarii). Poza granicami kraju mieszka 1,5 mln Gruzinów w Turcji, 1 mln w Rosji, 600 tys. w Iranie, 1 tys. w Afganistanie, 2 tys. w Azerbejdżanie.

[edytuj] Podział administracyjny

Gruzja dzieli się na dwie republiki autonomiczne: Abchazję i Adżarię, 9 regionów administracyjncych i miasto wydzielone Tbilisi. Obie republiki autonomiczne Gruzji, czyli Abchazja i Adżaria zostały utworzone przez sowietów w latach 20. XX wieku. Gruzińskie regiony możemy porównać do polskich województw. Ich zwierzchnikami są przedstawiciele prezydenta, potocznie nazywani gubernatorami. Mianuje i odwołuje ich sam prezydent Gruzji. Te regiony to:

Dolna Kartlia Guria Imeretia

Kachetia Kartlia Wewnętrzna Mccheta-Mtianetia

Megrelia i Górna Swanetia Racza-Leczchumi i Dolna Swanetia Samcche-Dżawachetia

Regiony dzielą się na 61 prowincji (gruz. რაიონი raioni).

[edytuj] Prasa

Wśród dzienników gruzińskich najwyższy nakład osiąga "Sakartwelos Republika" (360 tys.), organ Rady Najwyższej wydawany w Tbilisi w języku gruzińskim.
Wśród czasopism najwyższy nakład ma dwutygodnik "Mamuli" wydawany w języku gruzińskim w Tbilisi (65 tys.).
Oficjalną informacyjną agencją prasową jest Sakinform z siedzibą w Tbilisi.

[edytuj] Zobacz też

• Uniwersytety w Gruzji
• Aczma

[edytuj] Przypisy

1. ↑ tvn24.pl
2. ↑ ^{2,0 2,1} Rosja: nasze wojska wychodzą z Gruzji. 13.11.2007. 

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Gruzja (Kaukaz.pl) – najnowsze wydarzenia, informacje turystyczne, biznes i gospodarka, kuchnia, zdjęcia, mapy
• Gruzja - reportaż z podróży
• Zdjęcia z Gruzji