Dolina Tomanowa

Z Wikipedii

Dolina Tomanowa – dolina znajdująca się w polskiej części Tatr i stanowiąca górne, wschodnie odgałęzienie Doliny Kościeliskiej. Jej dnem spływa z gór Tomanowy Potok, będący dopływem Kościeliskiego Potoku. Otaczają ją: Smreczyński Żar, Tomanowy Grzbiet, Ciemniak, Suchy Wierch Tomanowy,Tomanowy Wierch Polski i Smreczyński Wierch.

Niegdyś większa część doliny była wykarczowana i wypasana. Już w 1615 r. górale od króla Zygmunta III Wazy otrzymali zezwolenie na wykarczowanie i wypasanie tej doliny. Były tu 3 hale: Hala Tomanowa, leżąca po wschodniej stronie Tomanowego Potoku, Hala Smreczyny, leżąca po jego zachodniej stronie oraz część Hali Smytniej. Wypasu owiec i bydła zaprzestano w 1957 r., po utworzeniu tutaj ścisłego rezerwatu przyrody. Po halach pozostały obecnie dwie nieduże i stopniowo zarastające lasem polany: Niżnia Polana Tomanowa i Wyżnia Polana Tomanowa.

Dolina Tomanowa, z racji swojego położenia, stosunkowo łagodnych podejść, oraz faktu, że ponad nią znajduje się jedna z najniższych w głównym grzbiecie Tatr Tomanowa Przełęcz, była od dawna głównym szlakiem wiodącym na drugą stronę Tatr. Wędrowali nią kupcy, zbójnicy, górnicy, pasterze, przemytnicy, dolina leży również na głównym szlaku wędrówek dzikich zwierząt. Wiosną często na topniejącym śniegu spotyka się tropy niedźwiedzia, odbywają się tutaj rykowiska jeleni. W 1899 r. nawet projektowano wybudowanie tędy szosy łączącej Podhale z Liptowem. Na Dolinie Tomanowej wydobywano kiedyś rudy metali, wspominają o tym już dokumenty z 1736 r. Później od górali halę wykupił hrabia Władysław Zamoyski. W 1927 r. wybudowano tutaj wzorcową bacówkę i urządzono pokazowy ośrodek szkolenia baców. W czasie II wojny światowej w budynku tej bacówki ukrywali się radzieccy partyzanci. W 2004 r. znaleziono w Czerwonym Żlebie trzy tropy dinozaurów pochodzące z górnego triasu (znajdują się w muzeum Tatrzańskiego Parku Narodowego). W górnej części doliny, po jej północno-wschodniej stronie wznoszą się ponad lasem poszarpane wapienne turnie, tzw. Tomanowe Stoły

[edytuj] Szlaki turystyczne

– zielony z głównej drogi biegnącej Doliną Kościeliską, tuż poniżej Schroniska PTTK na Hali Ornak przez rozdroże w Tomanowej i Czerwony Żleb na Chudą Przełączkę

– z rozdroża w Tomanowej na Tomanową Przełęcz Kamienistym Żlebem.

[edytuj] Bibliografia