Dom Opatów Pelplińskich

Z Wikipedii

Dom Opatów Pelplińskich, kamienica w Gdańsku, jeden z nielicznych zachowanych zabytków Starego Miasta. Zbudowany przez nieznanego architekta (przypuszcza się, że autorem projektu mógł być Abraham van den Blocke) w stylu niderlandzkiego manieryzmu w 1612. Od 1684 należał do opactwa cysterskiego w Pelplinie (aby ominąć przepisy zakazujące zakonnikom posiadania domów w mieście, formalnie kamienicę kupił wojewoda pomorski Władysław Stanisław Łoś). Aż do kasaty opactwa pelplińskiego w 1823 r. cystersi wykorzystywali kamieniczkę jako zajazd. W 1912 popadający w ruinę dom został wykupiony z rąk prywatnych przez władze miasta. Przeprowadzono wówczas gruntowny remont, m. in. zastępując zniszczone siedemnastowieczne elementy dekoracji kamieniarskiej ich wiernymi kopiami. Szczęśliwie kamieniczka jako jedna z niewielu przetrwała działania wojenne w 1945.

Boczna elewacja, wznosząca się nad kanałem Raduni, posiada skromny wystrój. Bogaciej dekorowana jest natomiast fasada, w której wykorzystano kontrast między elementami kamiennymi a ceglanym licem muru. Szczyt zdobi typowa dla niderlandzkiego manieryzmu siatka kamiennych taśm imitujących metalowe okucia (ornament okuciowy), a jego kontury tworzą esownice wzbogacone obeliskami i szyszkami. Całość wieńczy, dodany w 1912, wzlatujący orzeł. W dolnej części szczytu znajduje się rzeźba popiersia kobiecego. Gzymsy międzykondygnacyjne oparte są na rzeźbionych popiersiach ludzkich. Godny uwagi jest również kamienny tzw. bezporządkowy portal z nadświetlem. Częściowo oryginalne jest wnętrze domu, przede wszystkim piękna balustrada drewnianych schodów z przedstawieniem Zuzanny i starców.

Obecnie w Domu Opatów Pelplińskich mieści się Zakład Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego. Budynek połączony jest z dwoma innymi, wybudowanymi w latach 70. XX-wieku. Mieści się tam m.in. Instytut Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Gdańskiego