Egzamin maturalny
Z Wikipedii
 |
Artykuł prawdopodobnie uwzględnia nieaktualny stan prawny. Jeśli możesz zweryfikować stan prawny, naciśnij przycisk edytuj. Przy edycji usuń ten szablon, ale na dole hasła wstaw szablon {{ppraw}} nie zapominając o wpisaniu aktualnej daty: np. {{ppraw|data=23 kwietnia 2007}} |
 |
|
Egzamin maturalny - egzamin państwowy przeprowadzany w Polsce od 2005 roku wśród absolwentów szkół średnich, wprowadzony w ramach reformy edukacji zapoczątkowanej w 1999 roku. Egzamin ten zastąpił dotychczasowy egzamin dojrzałości (tzw. "starą maturę").
Pierwotnie wprowadzenie egzaminu maturalnego planowane było na rok 2002, jednakże ówczesna minister edukacji narodowej i sportu Krystyna Łybacka zdecydowała o przesunięciu go na rok 2005. Ostatecznie, w drodze wyjątku, w roku 2002 uczniowie mogli wybierać pomiędzy "starą" a "nową" maturą.
Założeniem "nowej matury" jest zastąpienie egzaminów wstępnych na uczelnie wyższe. Egzamin zdaje się z przedmiotów obowiązkowych: języka polskiego, wybranego języka obcego i jednego z pozostałych przedmiotów, a także dodatkowych (maksymalnie trzy). Wszystkie egzaminy przeprowadzane są w formie pisemnej, a język polski, języki mniejszości narodowych oraz języki obce nowożytne dodatkowo ustnie.
Spis treści |
[edytuj] Informacje o maturze
[edytuj] Procedury
Egzamin maturalny przeprowadzany jest przez okręgowe komisje egzaminacyjne w jednej sesji, trwającej od maja do września (od roku szkolnego 2006/2007 zrezygnowano z drugiej sesji - zimowej). Harmonogram przeprowadzania egzaminu maturalnego ustala dyrektor Centralnej Komisji Egzaminacyjnej i ogłasza go na stronie internetowej CKE, nie później niż 4 miesiące przed terminem egzaminu.
Zdający przystępują do egzaminu maturalnego w szkole, którą ukończyli. W sytuacjach szczególnych, na przykład w sytuacji braku w wyposażeniu pracowni informatycznych lub też braku wykwalifikowanych egzaminatorów, egzamin maturalny może być przeprowadzony w innej placówce, wskazanej przez właściwą okręgową komisję egzaminacyjną. Za zorganizowanie i przebieg egzaminu maturalnego w danej szkole odpowiada przewodniczący szkolnego zespołu egzaminacyjnego, którym jest dyrektor szkoły.
Część ustną egzaminu maturalnego z poszczególnych przedmiotów przeprowadzają przedmiotowe zespoły egzaminacyjne. W skład przedmiotowego zespołu egzaminacyjnego wchodzą dwie (do sesji 2006 trzy) osoby:
- przewodniczący, będący egzaminatorem okręgowej komisji egzaminacyjnej, wpisany do ewidencji,
- nauczyciel danego przedmiotu zatrudniony w innej szkole lub placówce, który nie musi być egzaminatorem OKE.
Żaden z egzaminatorów w przeciągu ostatniego roku szkolnego nie mógł być nauczycielem zdającego.
Do przeprowadzenia części pisemnej egzaminu maturalnego przewodniczący szkolnego zespołu egzaminacyjnego powołuje zespoły nadzorujące przebieg egzaminu maturalnego w poszczególnych salach oraz przewodniczących tych zespołów. Co najmniej jeden nauczyciel w tym zespole powinien być zatrudniony w innej szkole lub w placówce, wskazanej przez dyrektora komisji okręgowej. W skład zespołu nadzorującego nie mogą wchodzić nauczyciele danego przedmiotu oraz wychowawcy zdających.
[edytuj] Podstawy prawne matury
- Ustawa z dnia 7 września 1991r. o systemie oświaty (DzU z 2004 r. nr 256, poz. 2572 z późniejszymi zmianami).
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 30 kwietnia 2007r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania egzaminów i sprawdzianów w szkołach publicznych (DzU z 2007r. Nr 83, poz. 562).
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 10 kwietnia 2003r. zmieniające rozporządzenie w sprawie standardów wymagań egzaminacyjnych będących podstawą przeprowadzenia sprawdzianów i egzaminów (DzU z 2003 r. Nr 90, poz.846).
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 30 listopada 2006r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (DzU z 2006r. Nr 228, poz. 1669).
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 5 marca 2004 r. w sprawie ramowego programu szkolenia kandydatów na egzaminatorów, sposobu prowadzenia ewidencji egzaminatorów oraz trybu wpisywania i skreślania egzaminatorów z ewidencji. (DzU z 2004 r. Nr 47, poz. 453).
- Zarządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 31 marca 1999 r. w sprawie nadania statutów okręgowym komisjom egzaminacyjnym. (MP nr 12, poz. 169 i nr 16, poz. 226 oraz z 2003 r. nr 50, poz. 777)
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 lutego 1999 r. w sprawie utworzenia okręgowych komisji egzaminacyjnych oraz określenia ich zasięgu terytorialnego. (DzU nr 14, poz. 134 i Nr 41, poz. 417)
- Zarządzenie MEN z dnia 15 marca 1999 r. w sprawie nadania statutów Centralnej Komisji Egzaminacyjnej (MP DzUrz RP z 1999 r., Nr 11, poz. 159 ze zmianami)
[edytuj] Przedmioty maturalne
Egzaminy pisemne z każdego przedmiotu dzielą się na część podstawową oraz rozszerzoną. Aby egzamin maturalny był zaliczony, zdający musi uzyskać co najmniej 30% punktów z części podstawowych wszystkich przedmiotów obowiązkowych; część rozszerzona nie jest wymagana do zaliczenia egzaminu. Ponadto zdający musi uzyskać powyżej 30% możliwej liczby punktów z dwóch obowiązkowych egzaminów ustnych – z języka polskiego oraz języka obcego nowożytnego. Zdający maturę dobiera zestaw zdawanych przedmiotów według poniższego schematu:
| CZĘŚĆ USTNA | |
|
przedmioty obowiązkowe |
przedmioty dodatkowe |
|
|
| CZĘŚĆ PISEMNA | |
|
przedmioty obowiązkowe |
przedmioty dodatkowe |
|
zdawane na poziomie podstawowym lub rozszerzonym |
zdawane na poziomie rozszerzonym |
|
|
Od sesji wiosennej 2007/2008 dodatkowo planuje się wprowadzenie możliwości wyboru filozofii jako przedmiot obowiązkowy lub dodatkowy.
[edytuj] Charakterystyka egzaminów ustnych
[edytuj] Język polski
Ustnie język polski jest zdawany na jednym poziomie - nie wyróżnia się części podstawowej ani rozszerzonej. Istotą matury ustnej z języka polskiego jest prezentacja zagadnienia literacko-naukowego, będącego wynikiem pracy i badań przez poprzedzający okres ponad 6 miesięcy. We wrześniu, uczniowie szkoły, którzy zadeklarowali chęć zdawania matury, otrzymują listę tematów obowiązujących na matury ustne. Tematów jest zazwyczaj więcej, aniżeli uczniów w szkole. Do końca września przyszły maturzysta powinien zadeklarować zagadnienie, którym się zajmie. Jeden temat może być wybrany przez kilku uczniów, ale zaleca się, by tego nie robić. W terminie około miesiąca przed egzaminem (a zatem mniej więcej w połowie kwietnia) uczeń musi dostarczyć nauczycielowi języka polskiego kompletną bibliografię, na której posiłkował się pisząc pracę. Bibliografia powinna być podzielona na cztery sekcje: literaturę przedmiotu, podmiotu, ramowy plan prezentacji, oraz niekiedy - wykaz niezbędnych środków audiowizualnych i pomocy naukowych. Kopie oddanego przez ucznia dokumentu trafią do każdego członka komisji, który w czasie miesiąca powinien zapoznać się z bibliografią uczniowską, a także tematyką jego zagadnienia. Nie oddaje się pełnej treści pracy.
Po trwającej około 15 minut prezentacji, zdający musi obronić swoją pracę w trwającej do 10 minut rozmowie z komisją. Pytania zespołu egzaminującego dotyczą zazwyczaj bibliografii (uczeń powinien być przygotowany na pytanie dotyczące każdej pozycji którą w niej zawarł, dlatego najczęściej uczniowie ograniczają listę do 3-4 lektur z literatury przedmiotu i 2-3 z literatury podmiotu). Komisja może również odwołać się do zagadnień poruszanych w prezentacji, lub ściśle z nią związanych. Czasem członek zespołu może również zapytać ucznia o powód wybrania pracy, o jego opinię na pewien powiązany temat, co sprawdza jego umiejętności językowe w spontanicznej wypowiedzi.
W czasie 15-minutowej prezentacji, zdający jest oceniany za treść merytoryczną, język i styl którym się posługuje, a także subiektywne wrażenie umiejętności przekazu i zainteresowania słuchającego. Za treści merytoryczne pracy można uzyskać do 8 punktów - do tego maksymalnie 4 za pełne i poprawne odpowiedzi na pytania komisji, oraz do 8 za język i styl - zarówno w czasie prezentacji jak i rozmowy z komisją. Łącznie do zdobycia w części ustnej jest więc 20 punktów. Aby egzamin był zdany, należy uzyskać powyżej 5 punktów.
[edytuj] Język obcy
Język obcy jako przedmiot obowiązkowy można zdawać na poziomie podstawowym lub rozszerzonym (można wybrać różne poziomy w części pisemnej i ustnej). Jeśli język obcy zostanie wybrany jako przedmiot dodatkowy, konieczne jest również zdawanie egzaminu ustnego na poziomie rozszerzonym.
Ustna matura z języków obcych sprawdza umiejętności komunikacyjne, praktyczną znajomość struktur gramatycznych i słownictwa, przedstawianie i uzasadnianie opinii.
Egzamin na poziomie podstawowym trwa 15 minut, po opuszczeniu sali przez zdającego komisja ustala wynik. W sali przebywa jedna osoba zdająca - losuje ona na początku zestaw pytań, po czym ma czas do pięciu minut na przygotowanie się. Zadania podzielone są na dwie części - pierwsza z nich to trzy rozmowy sterowane, odgrywane w interakcji z egzaminatorem. Zdający zapoznaje się z opisem sytuacji po polsku dla każdej ze scenek. Sprawdzają one trzy umiejętności komunikacyjne - uzyskiwanie i udzielanie informacji, relacjonowanie i negocjowanie. Do każdej sytuacji dołączone są po trzy podpunkty, informujące o przebiegu rozmowy (np. o co zdający powinien się dowiedzieć, co powinien negocjować itp.). Druga część polega na opisaniu wylosowanego obrazka i odpowiedzi na dwa pytania zadane przez egzaminatora, związane z tematyką obrazka. Oceniane są: przekaz informacji (a zatem przede wszystkim komunikatywność) w każdej części zestawu (maks. 15 punktów) oraz umiejętności językowe zaprezentowane podczas całego egzaminu, a więc poprawność gramatyczna, słownictwo, wymowa (maks. 5 punktów). Łącznie można uzyskać do 20 punktów. Aby zdać maturę, należy uzyskać co najmniej 6 punktów.
Egzamin na poziomie rozszerzonym trwa 30 minut. W sali mogą przebywać równocześnie dwie osoby - jedna przygotowuje się w czasie gdy druga zdaje. Komisja ustala wyniki po odbyciu egzaminu przez każdą trójkę zdających. Zdający ma 15 minut na przygotowanie wylosowanego zestawu zadań. Pierwszym zadaniem jest odpowiedź na 5 pytań zadanych przez egzaminatora, związanych z materiałem stymulującym (kolażem z powiązanych tematycznie zdjęć/obrazków, nagłówków gazetowych, tabel, wykresów, cytatów itp.). Drugie zadanie polega na zaprezentowaniu jednego z dwóch tematów, sformułowanych w języku obcym, i dyskusji z egzaminatorem, który podczas prezentacji przygotowuje 4-5 pytań, a następnie zadaje je, sprawdzając umiejętność obrony własnych opinii zdającego. Oceniane są: umiejętność przekazu i argumentacji (maks. 13 punktów) oraz umiejętności językowe - słownictwo, poprawność gramatyczna, wymowa (maks. 7 punktów) - kryteria są znacznie bardziej zaostrzone aniżeli w przypadku poziomu podstawowego. Łącznie można uzyskać do 20 punktów. Aby zdać maturę, należy uzyskać co najmniej 6 punktów.
[edytuj] Charakterystyka egzaminów pisemnych
[edytuj] Język polski
Maturę z języka polskiego można zdawać na poziomie podstawowym lub rozszerzonym. Wybór poziomu w roku szkolnym 2004/2005 następuje w trakcie pisania egzaminu, docelowo w następnych latach uczeń będzie musiał zadeklarować go wcześniej. Arkusz podstawowy składa się z dwóch części - testu z czytania ze zrozumieniem i wypracowania. Długość tekstu, w oparciu o który uczeń musi odpowiedzieć na ok. 15 pytań wynosi zwykle koło 1200 słów. Za tą część można zdobyć maksymalnie 20 punktów. 50 punktów można zdobyć za napisanie wypracowania. Do wyboru są dwa tematy, dotyczą one literatury i polegają najczęściej na interpretacji i analizie lub porównaniu dwóch utworów. Temat wypracowania może się odnosić do wiedzy ucznia na temat innego utworu (jego fabuły, kontekstów, wiedzy o bohaterach, ich charakterystyki, filozofii itp.). W zależności od pisma, wypracowanie powinno być dłuższe niż na dwie strony - w przeciwnym wypadku egzaminator nie sprawdzi poprawności językowej, nie przyznając za nią punktów. Wypracowania nie na temat nie są oceniane.
Z części rozszerzonej zdający może zdobyć 40 punktów. Poziom ten polega wyłącznie na wyborze jednego z dwóch tematów i napisaniu spójnego wypracowania na więcej niż 2 strony arkusza. Wypowiedzi nie na temat nie są sprawdzane. Tematy z części rozszerzonej są budowane na podobnej zasadzie jak te w podstawowej, wyższy jest jednak ich stopień trudności, a model punktowania jest bardziej szczegółowy.
Tak jak z każdego przedmiotu, aby zdać maturę z języka polskiego, zdający musi uzyskać ponad 30% możliwej do zdobycia liczby punktów z części podstawowej (30% z 70pkt to 21pkt). Jeśli uczeń nie pobrał arkuszy rozszerzonych, na świadectwie maturalnym wpisywana jest jedynie zdobyta ilość z poziomu podstawowego. Jeśli je pobrał, to wpisywana jest liczba zdobytych punktów także z poziomu rozszerzonego (nawet gdy zdobędzie 0 punktów). Wyniki z obu części podaje się osobno.
Na egzaminie z języka polskiego można korzystać ze słowników poprawnej polszczyzny i ortograficznych, które szkoła musi zapewnić w ilości co najmniej po jednym z każdego typu na 25 osób zdających.
[edytuj] Język obcy
Pisemną maturę z języka obcego nowożytnego jako przedmiotu obowiązkowego można zdawać na poziomie podstawowym lub rozszerzonym. Jeśli język obcy zostanie wybrany jako przedmiot dodatkowy, musi być zdawany na poziomie rozszerzonym (konieczne jest także wtedy zdawanie egzaminu ustnego, również na poziomie rozszerzonym). Uczeń, który zdecydował się na zdawanie w części pisemnej poziomu rozszerzonego, od roku 2007 nie przystępuje najpierw do poziomu podstawowego.
Matura z języka obcego na poziomie podstawowym to jeden arkusz zadań, składający się z trzech części: rozumienie ze słuchu, czytanie ze zrozumieniem i wypowiedź pisemna. Pierwsza część to trwające mniej więcej 20 minut nagranie odtwarzane przez komisję z płyty CD (w skład tego czasu wchodzą dwa lub trzy odtwarzane dwukrotnie teksty oraz przerwy na zapoznanie się z poleceniami i zapisanie odpowiedzi). Do każdego tekstu odnosi się zadanie, polegające na wyborze odpowiedzi A, B, C (lub D), zaznaczeniu, czy zdanie jest w stosunku do tekstu prawdziwe czy fałszywe, dopasowaniu mówiących do podsumowań ich wypowiedzi itp. Za tę część arkusza można otrzymać do 15 punktów. Część dotycząca czytania ze zrozumieniem zawiera trzy teksty z zadaniami polegającymi na wyborze odpowiedzi A, B, C (lub D), określeniu, czy dane zdania są prawdziwe czy fałszywe w stosunku do tekstu, dopasowaniu nagłówków do akapitów, porządkowaniu kolejności akapitów itp. W tej części zdający otrzymać może do 20 punktów. Ostatnią częścią arkusza jest stworzenie dwóch własnych tekstów w oparciu o podane polecenia. Pierwszy to tzw. "krótki tekst użytkowy" (np. pocztówka, ogłoszenie, zaproszenie, ankieta, e-mail, notatka) - istotny jest tu przekaz czterech informacji oraz język poprawny na tyle, aby komunikat był czytelny. Za ten tekst można otrzymać do 5 punktów. Drugi, "dłuższy tekst użytkowy", to list prywatny lub formalny, w którym zdający musi przekazać cztery dwuczłonowe informacje, lecz już z zachowaniem odpowiedniej formy, z większym naciskiem na poprawność językową oraz bogactwo językowe. Za list można otrzymać do 10 punktów. Za cały arkusz podstawowy można zdobyć 50 punktów. Czas na pracę z nim wynosi 120 minut.
Część rozszerzona składa się z arkuszy I i II, pomiędzy którymi jest półgodzinna przerwa.
Arkusz I zawiera zadania otwarte - część gramatyczno-leksykalną, za którą zdający może otrzymać do 5 punktów (po 0,5 punktu za każdy element) oraz wypowiedź pisemną na jeden z trzech wybranych tematów, maksymalnie za 18 punktów. Zadania gramatyczno-leksykalne to np. parafrazy, wstawianie odpowiedniej formy podanego czasownika, uzupełnianie luk odpowiednim słowem, słowotwórstwo, częściowe tłumaczenie zdań. Tematy wypowiedzi pisemnej mają zawsze przypisaną do siebie formę - może to być rozprawka, opis, opowiadanie lub recenzja na 200 do 250 słów. Czas przeznaczony na rozwiązanie arkusza I to 120 minut.
Arkusz II zawiera zadania zamknięte i sprawdza umiejętność rozumienia ze słuchu, tekstu czytanego oraz rozpoznawania struktur leksykalno-gramatycznych. W części pierwszej odtworzone zostaje ok. 20-minutowe nagranie, zawierające dwa dwukrotnie odtworzone teksty oraz przerwy na zapoznanie się z poleceniami i czas na zapisanie odpowiedzi. Za tę część można otrzymać do 15 punktów. Następna część to praca z tekstami - rozwiązywanie zadań typu "prawda/fałsz", test wielokrotnego wyboru, dopasowywanie nagłówków do akapitów, wstawianie wyrwanych fragmentów tekstu w odpowiednie miejsca itp. Ostatnim zadaniem jest zawsze tekst z lukami, w które należy wstawić jedną z czterech podanych opcji (za każdą cząstkę tego zadania otrzymać można 0,5 punktu). Za arkusz II można otrzymać maksymalnie 27 punktów. Czas na jego rozwiązanie to 70 minut.
Na egzaminie z języka obcego na żadnym poziomie nie wolno korzystać ze słowników.
[edytuj] Inne przedmioty
|
przedmiot |
limit czasu na arkusz, maksymalna ilość punktów do zdobycia |
dozwolone pomoce naukowe 2 |
||
|
arkusz I (poziom podstawowy) |
arkusz II (poziom rozszerzony) |
arkusz w języku obcym 1 |
||
|
biologia |
120 minut |
150 minut |
80 minut |
przybory do rysowania |
|
chemia |
120 minut |
150 minut |
80 minut |
|
|
fizyka i astronomia |
120 minut |
150 minut |
80 minut |
|
|
geografia |
120 minut |
150 minut |
80 minut |
|
|
historia |
120 minut |
180 minut |
80 minut |
– |
|
historia muzyki |
120 minut |
180 minut |
80 minut |
każdy zdający powinien posiadać odtwarzacz do płyt CD z kompletem zapasowych baterii i słuchawkami |
|
historia sztuki |
120 minut |
180 minut |
80 minut |
– |
|
informatyka (tylko rozszerzony) |
Część I 90 minut 3 |
Część II 150 minut 3 |
– |
|
|
język kaszubski (tylko rozszerzony) |
180 minut |
– |
|
|
|
języki klasyczne |
90 minut |
150 minut |
– |
|
|
języki obce dla klas dwujęzycznych |
90 minut |
150 minut |
– |
– |
|
120 minut |
180 minut |
80 minut |
|
|
|
wiedza o społeczeństwie |
120 minut |
180 minut |
80 minut |
– |
|
wiedza o tańcu |
120 minut |
180 minut |
80 minut |
– |
(1) dotyczy szkół z oddziałami dwujęzycznymi. Wynik z arkusza III nie ma wpływu na zdanie matury.
(2) zdający z każdego przedmiotu ma obowiązek posiadania czarnego długopisu, dozwolony jest także ołówek z gumką.
(3) w przypadku informatyki nie obowiązuje podział na poziom podstawowy i rozszerzony, a jedynie na arkusz I i arkusz II. Informatykę można zdawać wyłącznie na poziomie rozszerzonym.
[edytuj] Przeliczanie punktów
Od Matury 2007 przedmioty są zdawane tylko na jednym poziomie - podstawowym lub rozszerzonym. Aby zapewnić kompatybilność z poprzednimi maturami, wprowadzono specjalny przelicznik, dzięki któremu oblicza się ilość punktów z egzaminu podstawowego dla maturzystów, którzy zdawali tylko poziom rozszerzony (tzw. "ministerialna tabelka"):
gdzie:
Pp - ilość punktów procentowych z poziomu podstawowego
Pr - ilość punktów procentowych z poziomu rozszerzonego
[edytuj] Świadectwo maturalne
Świadectwa maturalne są wypełniane i drukowane poza szkołą (przez właściwą okręgową komisję egzaminacyjną), co stanowi istotną różnicę w stosunku do tych z egzaminu dojrzałości przed rokiem 2005. Na świadectwie maturalnym zawarta jest informacja o procentowym wyniku z każdego zdawanego przez ucznia przedmiotu, w tym z egzaminów ustnych z języka polskiego i języka obcego, obowiązkowego przedmiotu oraz ewentualnie przedmiotów dodatkowych. Przy liczbie punktów zaznaczony jest zdawany poziom, procentowe wyniki z arkuszów podstawowych i rozszerzonych są wyszczególnione osobno. Przykładowe wzory świadectw maturalnych (po lewej - świadectwo niewypełnione, po prawej - wypełnione przykładowymi danymi):
 |
|
[edytuj] Przebieg egzaminu pisemnego
Wszystkie matury zaczynają się o godzinie 9.00 lub 14.00 (harmonogram ustala dyrektor Centralnej Komisji Egzaminacyjnej). Zdający, który spóźni się nie jest dopuszczany do egzaminu. W obecności wszystkich uczniów zostają zaprezentowane zapakowane i zapieczętowane arkusze, które komisyjnie się otwiera. Następnie po rozdaniu, a przed rozpoczęciem pracy odbywa się etap kodowania. Wcześniej zostają zerwane plomby, które uniemożliwiają podejrzenie treści bez zerwania którejś z nalepek plombujących. Jeśli okaże się, że ploby zostały naruszone wcześniej, lub też koperta z arkuszami jest naruszona przewodniczący unieważnia cały egzamin.
Egzamin rozpoczyna się w momencie, gdy wszyscy zakodują swoje arkusze. Członek zespołu egzaminacyjnego powinien w widocznym miejscu (np. dużymi literami na tablicy) zapisać godzinę rozpoczęcia i godzinę zakończenia egzaminu. Szkoła jest również zobowiązana do umieszczenia na sali zegara. Od momentu zakodowania arkuszy zabronione są wszelkie kontakty werbalne, uzasadnione podejrzenie o próbie ściągania kończy się zakończeniem egzaminu dla ściągającego (równoznacznym z jego niezdaniem), a stosowny fakt odnotowuje się w dokumentacji.
Czas trwania poszczególnych części egzaminu nie przekracza 150 minut z części podstawowej i tyle samo z części rozszerzonej. Pomiędzy egzaminami jest przerwa, trwająca ok. 30-40 minut. W czasie egzaminu na ławce zdającego mogą znajdować się jedynie przybory, dopuszczone przez Ministerstwo (czarny długopis, oraz te z listy dopuszczonych pomocy) oraz materiały służące do kodowania (rozdane naklejki, paski z kodami itp.). Zabronione jest posiadanie na ławce maskotek, pożywienia i napojów. Dozwolone są specyficzne leki, zalecone przez lekarza, bez których zdający nie może obyć się na czas trwania egzaminu. Zdający nie może w czasie egzaminu korzystać z toalety, w nagłych przypadkach i sytuacjach ekstremalnych może on zgłosić ten fakt komisji, która pozwala mu na wyjście z sali pod eskortą jednego z członków zespołu egzaminacyjnego.
Jeśli zdający ukończy pisanie i wyrazi chęć opuszczenia sali, zgłasza ten fakt komisji, której jeden z członków sprawdzi poprawność kodowania i zabierze arkusz. Uczeń który ukończył pisanie egzaminu i oddał swoją pracę może opuścić salę. Inaczej ma się sprawa, gdy minie czas przeznaczony na dany arkusz - uczniowie zamykają go i odkładają na bok, odkładają również przybory do pisania. Komisja zbiera arkusza, i kiedy już wszystkie zostały oddane uczniowie mogą opuścić salę.
Uczeń zdaje przedmioty na takim poziomie, jaki zadeklarował pod koniec września. Nie ma możliwości zmiany pisanego poziomu w trakcie trwania egzaminu maturalnego (zezwalały na to przepisy przejściowe w 2005 roku).
Po zakończonym egzaminie, arkusze są zbierane i zabezpieczane. Pod koniec dnia odbiera je kurier. Nie są jawne ani dane egzaminatora, ani miejscowość w której sprawdzane będą arkusze danej szkoły. Wyniki są wysyłane do szkół dopiero pod koniec czerwca.
[edytuj] Kodowanie arkuszy
Prace uczniów z każdego przedmiotu części pisemnej są kodowane. Zwieksza to obiektywność sprawdzania pracy, gdyż egzaminator nie może zasugerować się ani nazwiskiem, ani miejscowością, z której arkusz pochodzi. Zdający mają zakaz podpisywania się w wypracowaniach (szczególnie z języka angielskiego, gdzie zamiast swojego imienia/nazwiska w tekstach użytkowych należy wstawić XYZ). Dane ucznia zakodowane są na trzy sposoby:
- zamiast imienia i nazwiska, zdający musi podać swój numer PESEL w dwóch miejscach - na początku arkusza, oraz przy karcie oceny. Jest ona sprawdzana komputerowo, więc zapis numer identyfikacyjnego polega na zaczernieniu pól przy odpowiednich cyfrach.
- uczeń otrzymuje komplet dwóch naklejek z kodem paskowym danej placówki, które nakleja w odpowiednich miejscach - na pierwszej i ostatniej stronie arkusza. Zabronione jest podawanie danych szkoły.
- w niektórych komisjach egzaminacyjnych obowiązuje również numer zdającego, ułatwiający wewnętrzną identyfikację w szkole.
[edytuj] Dostosowanie
- Absolwenci ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się, chorzy lub niesprawni czasowo oraz niepełnosprawni lub niedostosowani społecznie mają prawo przystąpić do egzaminu maturalnego w warunkach i formie dostosowanych do indywidualnych potrzeb psychofizycznych, odpowiednio na podstawie opinii lub zaświadczenia lekarskiego wydanego przez lekarza specjalistę lub orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego.
- Za dostosowanie warunków i formy przeprowadzania egzaminu maturalnego odpowiada przewodniczący szkolnego zespołu egzaminacyjnego.
- Wniosek o dostosowanie egzaminu należy złożyć do 15 października roku szkolnego, w którym odbywa się egzamin (nie dotyczy wypadków losowych). Do wniosku należy dołączyć dokumenty potwierdzające dysfunkcję zdającego.
Osoby niesłyszące mają prawo do:
- arkuszy egzaminacyjnych dla poziomu podstawowego z: języka polskiego, języka obcego nowożytnego, historii i wiedzy o społeczeństwie, dostosowanych dla osób niesłyszących.
- zwolnienia z części ustnej oraz w części pisemnej ze sprawdzania umiejętności rozumienia ze słuchu egzaminu maturalnego z języka obcego nowożytnego.
- wydłużenia czasu trwania części pisemnej egzaminu w przypadku arkuszy standardowych do 30 minut, za wyjątkiem arkusza egzaminacyjnego II z języka obcego nowożytnego.
- obecności w zespole egzaminacyjnym surdopedagoga lub tłumacza języka migowego.
- zdawania części ustnej egzaminu z języka polskiego w języku migowym lub przygotowania prezentacji na piśmie.
Osoby słabo słyszące mają prawo do:
- korzystania z urządzeń technicznych odpowiednich do wady słuchu.
Osoby z niepełnosprawnością ruchową (z powodu urazu kręgosłupa, porażenia mózgowego, postępującego zaniku mięśni, wrodzonej łamliwości kości, amputacji kończyn lub niewykształconych kończyn i in.) mają prawo do:
- zdawania egzaminu maturalnego w domu lub szpitalu, jeśli wymaga tego stan zdrowia zdającego.
Niepełnosprawni ruchowo w zakresie kończyn górnych mają prawo do:
- wydłużenia czasu trwania części pisemnej egzaminu w przypadku każdego arkusza o 30 minut.
- pisania pracy na komputerze lub maszynie do pisania, w zależności od opanowanej techniki, zgodnie ze szczegółową instrukcją dyrektora komisji okręgowej.
- dyktowania pracy członkowi zespołu egzaminacyjnego, który zapisuje treść pracy odręcznie lub za pomocą komputera przy jednoczesnym zapisie wypowiedzi zdającego na kasecie audio, w przypadku gdy zdający nie potrafi, bądź też nie może pisać na komputerze lub maszynie do pisania. Kaseta audio stanowi integralną część arkusza egzaminacyjnego i podlega ocenianiu przez egzaminatora.
Niepełnosprawni ruchowo w zakresie kończyn dolnych mają prawo do:
- organizacji transportu, jeśli istnieje taka konieczność.
- miejsca pracy dostosowanego do jego potrzeb, w przypadku kiedy porusza się na wózku inwalidzkim.
- dostępu do przystosowanych urządzeń sanitarnych.
Osoby z chorobami przewlekłymi mają prawo do:
- wydłużenia czasu egzaminu o dodatkowe przerwy, o łącznym czasie do 30 minut, w przypadku zdawania egzaminu w szkole.
- dostosowania warunków zdawania egzaminu odpowiednio do specyfiki jego choroby w przypadku zdawania egzaminu w domu lub placówce, w której jest leczony.
Osoby z zaburzeniami psychicznymi i nerwicowymi (schizofrenia, psychozy afektywne, ciężkie postacie nerwic, ciężkie zaburzenia psychosomatyczne płynące ze strony układu pokarmowego, krążenia i oddechowego) mają prawo do:
- dostosowania warunków zdawania egzaminu odpowiednio do specyfiki jego choroby.
Osoby z zaburzeniami w komunikacji językowej (jąkanie się) mają prawo do:
- wydłużenia czasu trwania części ustnej egzaminu o 15 minut.
- uzupełnienia wypowiedzi, w części ustnej egzaminu, zapisem sporządzonym przez zdającego, w przypadku niemożności udzielenia płynnej odpowiedzi, ze względów emocjonalnych lub logopedycznych.
Osoby ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się (dysleksja rozwojowa) mają prawo do:
- pisania pracy na komputerze lub maszynie do pisania, w zależności od opanowanej techniki, zgodnie ze szczegółową instrukcją dyrektora komisji okręgowej, gdy głębokość zaburzenia grafii uniemożliwia odczytanie i prawidłowe ocenienie pracy.
- odpowiednio dostosowanych kryteriów oceniania pracy.
[edytuj] Kontrowersje i krytyka
Nowa formuła egzaminu maturalnego wzbudza wiele kontrowersji. Głosy sprzeciwu i wątpliwości pojawiają się zarówno wśród uczniów, jak i nauczycieli i dyrektorów szkół.
[edytuj] Krytyka ze strony uczniów
Uczniowie są najliczniejszą grupą, którą dotykają wątpliwości odnośnie nowej formuły przeprowadzania egzaminu maturalnego. Najczęściej krytykowane są bardzo szczegółowe i jednostronne modele punktowania - według uczniów zabijają one indywidualne interpretacje utworu. Co prawda, w pulę punktów wliczona jest ich pewna ilość za walory specjalne pracy. Jest ona jednak relatywnie niska (4 punkty), nie pozwalając tym samym oryginalnej, poprawnej merytorycznie pracy ucznia na uzyskanie wysokiej liczby punktów.
Często poddawana krytyce jest ustna prezentacja z języka polskiego. Według uczniów nie jest ona obiektywna – formuła nowej matury nie zapobiega oszustwom i naciągnięciom (zamawianie prac na zlecenie), jest za to bardziej stresująca i promuje uczniów o lepszym statusie materialnym (dostęp do większej ilości publikacji, rekwizytów czy środków wizualnych). Zwraca się również uwagę na to, że osobom, mającym odpowiednie koneksje rodzinne (nauczyciel języka polskiego w rodzinie, rodzeństwo studiujące humanistykę itp.) łatwiej napisać lepszą prezentację i dostać wyższą notę punktową. Część uczniów jest sfrustrowana nie do końca jawnym systemem punktowania treści i języka prezentacji ustnej, jak również brakiem informacji o przyczynie ewentualnego odjęcia ilości punktów.
Bardzo często zwraca się również uwagę na niedopatrzenia i uchybienia twórców pytań – na przykład poprawne rozwiązanie zadania maturalnego z informatyki w roku 2005 nie mieściło się na wynikowej dyskietce, a zdarzające się pomniejsze błędy w poleceniach były czasem dezinformujące. Uczniowie oceniają poziom matury generalnie za średnio trudny, lecz żalą się przeważnie na brak odpowiedniej ilości czasu na analizę i rozwiązanie zadania (dotyczy do zwłaszcza dziedzin ścisłych, takich jak matematyka czy informatyka). Znaczna część osób, zdających maturę w 2005 roku, zarzuca Ministerstwu Edukacji złe stopniowanie poziomów trudności matury próbnej i tej prawdziwej. Matura próbna była – według ich oceny – względnie prosta i mało wymagająca, podczas gdy prawdziwa okazała się wielokrotnie trudniejsza. Zdarzają się również nierzadko głosy, że arkusz podstawowy z niektórych przedmiotów zawiera trudniejsze zadania, aniżeli rozszerzony (najczęściej wymienia się jako przykłady arkusze z języka polskiego, historii i matematyki).
Spotyka się również głosy, że szansa na zdanie matury w dużej mierze zależała od wybranego przedmiotu obowiązkowego - znaczna część uczniów dostrzega dysproporcje pomiędzy stopniem złożoności zadań - i tak większość uważa, że w 2005 roku najłatwiej było zdać stosunkowo prostą biologię, podczas gdy najtrudniej - złożoną i szczegółową historię. Inna rzecz, na którą narzekają uczniowie to brak jakiegokolwiek wyboru – na przykład na starej maturze z matematyki wybierało się 3 z 5 zadań, podczas gdy na nowej takiego wyboru nie ma. Podobnie ma się sprawa odnośnie historii - stara matura umożliwiała wybór zdawanej epoki - nowa takiej możliwości nie daje.
[edytuj] Krytyka ze strony nauczycieli
Bulwersującym stanem rzeczy dla środowiska nauczycieli jest sztywne stanowisko władz oświatowych odnośnie wynagradzania za pracę przy sprawdzaniu matur. Ich zdaniem wynagrodzenie rzędu 8-10 zł za arkusz nie jest wystarczającym ekwiwalentem pracy, polegającej na ciągłym sprawdzaniu prac w specjalnych, izolowanych warunkach przez wiele godzin dziennie. Nauczyciele mają również wiele zastrzeżeń co do kluczy i schematów punktowania - zdarzają się określenia i sytuacje niejednoznaczne, a sztywny model prawidłowych odpowiedzi nie pozwala na jakąkolwiek elastyczność w sprawdzaniu. Naukowcy i nauczyciele krytykują sposób oceny pisemnego egzaminu z polskiego na poziomie podstawowym. Dokonuje się go mechanicznie, a to dyskryminuje oryginalne odpowiedzi i interpretacje.
Ostatnio bardzo głośno jest na temat prezentacji ustnej z języka polskiego. Okazuje się, że pracę, którą uczeń powinien opracować w ciągu 6 miesięcy można bez trudu kupić za kwotę 100-300 złotych. Niektórzy nauczyciele domagają się zrezygnowania z ustnej prezentacji samodzielnie wybranych przez abiturienta zagadnień. Ze szkół napływają bowiem sygnały, że specyfika nowej matury ustnej sprzyja nadużyciom. 22 stycznia 2005 w Krakowie naukowcy z Polskiej Akademii Umiejętności i Inicjatywy Małopolskiej im. Władysława Łokietka dyskutowali o błędach nowej matury. Na specjalnie zorganizowanej konferencji prasowej udowadniali, że próbna matura jest słabo przygotowana. Arkusze z wielu przedmiotów zawierały błędy i nieścisłości, sporządzono je niedbale i bez wcześniejszego sprawdzenia. Nie wiadomo jednak, kto ponosi za taki stan rzeczy odpowiedzialność, gdyż autorzy pytań są anonimowi.
[edytuj] Krytyka ze strony dyrektorów szkół
Dyrektorzy szkół wskazują jako wady głównie absurdalne niekiedy wymogi techniczne i nadmierną biurokrację. Przykładem jest konieczność wyposażenia pracowni informatycznych w odpowiednie, wybrane przez zdających licencjonowane oprogramowanie, zapewnienie bezpiecznego przechowania arkuszy, protokołowanie większości czynności, szczegółowe przepisy odnośnie zachowania się członków komisji podczas egzaminu itp. Większość też narzeka na specyficzny sposób odbioru czystych i przekazu napisanych arkuszy maturalnych - wymogiem jest osobisty odbiór paczki kurierskiej między godziną 4.00 a 7.00, oraz przekazanie kurierowi wypełnionych arkuszy między godziną 20.00 a 23.00. Wydłuża to znacznie dzień pracy dyrektora danej placówki.
Osobną kwestią pozostaje długotrwałość egzaminów co, powoduje, że zakłócony zostaje szkolny porządek, pojawiają się problemy z koniecznymi zastępstwami nauczycieli, będących członkami komisji itp. Tym faktem zaniepokojeni są również rodzice uczniów klas I-II, w których przez ponad miesięczny okres matur nie odbywa się część lekcji.
[edytuj] Krytyka ze strony rodziców
Pomijając subiektywne odczucia i ambicje rodziców wobec swoich córek i synów, coraz częściej na plan pierwszy wychodzi inna niedogodność nowej matury - rodzice uczniów z klas niematuralnych są zniesmaczeni faktem, że poprzez długotrwały okres matur uczniom młodszych klas przepada wiele lekcji, szczególnie języka polskiego. Jest to wynik tego, iż na czas matur ustnych w szkole musi działać jednocześnie kilka komisji, które na czas zdołałyby przeprowadzić egzaminy dla wszystkich uczniów. W roku szkolnym 2005/2006 przerwa taka występowała dwa razy przez dodatkową styczniową sesję dla maturzystów. W roku szkolnym 2006/2007 powrócono do jednego terminu zdawania matur.
[edytuj] Zalety nowej matury
Obecnie obowiązujący model matury poza swoimi wadami posiada również zalety. Przede wszystkim wyeliminowano egzaminy wstępne z procesu rekrutacji na większość uczelni. Wyniki matury są akceptowane przez prestiżowe uczelnie np. Uniwersytet Jagielloński. Jasno jest też sprecyzowane, co maturzysta powinien umieć aby dostać się na studia. Dzięki temu częściowo ograniczono wcześniejszy stan, w którym uczniowie pobierali korepetycje aby przyswoić wiedzę potrzebną do egzaminów wstępnych, a nie dostępną w szkole. Jednakże wielu nauczycieli jak i uczniów uważa, że w liceum jest za mało czasu aby w pełni zrealizować cały program szkolny. Stąd nadal duża liczba uczniów pobierających prywatne lekcje.
[edytuj] Zobacz też
- Amnestia maturalna
- Egzamin gimnazjalny
- Liceum ogólnokształcące
- Matura
- Olimpiada przedmiotowa
- Matura międzynarodowa
- Oświata polska
- Sprawdzian
