Elżbieta Batory
Z Wikipedii
Elżbieta Batory (węg. Báthory Erzsébet) (7 sierpnia? 1560 - 21 sierpnia 1614) - księżna węgierska zwana Krwawą Hrabiną z Čachtic - od nazwy zamku nieopodal Trenczyna (Słowacja), gdzie mieszkała (węg. Csejte); siostrzenica króla polskiego Stefana Batorego. Nazywana jest najsłynniejszą seryjną morderczynią w historii Węgier i Słowacji.
Spis treści |
[edytuj] Rodzina
Elżbieta była członkinią jednego z najbogatszych i najpotężniejszych rodów Siedmiogrodu; więzy pokrewieństwa łączyły ją jednak nie tylko z przyszłym królem Polski, ale też z ludźmi cierpiącymi na epilepsję czy różne choroby psychiczne, co było zapewne skutkiem ciągłych małżeństw pomiędzy członkami nieznacznej liczby tamtejszych możnych rodów. Jej ojciec, Jerzy Batory z linii na Esced, był pastorem. Poślubił on swoją daleką kuzynkę Annę z Batorych na Somlyo (siostrę polskiego króla) i razem z nią zamieszkał w Esced; tam urodziła się i wychowała Elżbieta.
[edytuj] Życie
Była kobietą wielkiej urody, a przy tym pochwalić się mogła wyjątkową inteligencją - nauczyła się płynnie władać węgierskim, łaciną i niemieckim. Od wczesnych lat życia uchodziła za osobę skłonną do napadów gniewu.
Mając sześć lat, była świadkiem wydarzenia, które mogło mieć istotny wpływ na jej psychikę - jeden z Cyganów zapewniających rozrywkę mieszkańcom zamku został oskarżony o sprzedanie dzieci Turkom. Został uznany za winnego i skazany na śmierć; egzekucję wykonano przez zaszycie skazanego mężczyzny w rozciętym brzuchu konia. Podobny wpływ na Elżbietę mogła wywrzeć sytuacja, która miała miejsce około siedmiu lat później - jeden z jej kuzynów, ówczesny książę Siedmiogrodu, nakazał obciąć nosy i uszy 54 zbuntowanym chłopom.
W 1573 odbyły się zaręczyny Elżbiety z Ferencem Nádasdym, za którego wyszła w wieku piętnastu lat, mając już za sobą ciążę, będącą skutkiem związku z miejscowym chłopem; dziecko (córkę) oddano wiejskiej rodzinie. 8 maja 1575 na zamku Varranno odbyła się pełna przepychu ceremonia ślubna Elżbiety z dwudziestosześcioletnim Nádasdym. Małżeństwo zamieszkało na Węgrzech, w zamku Sarvar, rodzinnej posiadłości rodziny Ferenca, który jako żołnierz, większość czasu spędzał na walkach z Turkami. Samodzielnie zarządzając majątkiem, Elżbieta zasłynęła okrucieństwem wobec sług, a także utrzymywaniem kontaktów z licznymi kochankami obojga płci.
Pierwsze dziecko z Ferencem Nádasdym - córka Anna - urodziło się dopiero w 1585. W ciągu następnych dziewięciu lat na świat przyszła jeszcze trójka dzieci: Urszula, Katarzyna oraz jedyny syn, Paweł.
Elżbieta często odwiedzała ciotkę, Karlę Batory, kobietę o skłonnościach homoseksualnych organizującą regularnie wyuzdane orgie. Możliwe, że właśnie w takich okolicznościach poznała Dorotheę Szantes, czarownicę, która podsyciła sadyzm Elżbiety.
Rankiem 4 stycznia 1604 zmarł nagle mąż Elżbiety, Ferenc, prawdopodobnie z powodu otrucia. W czasie życia, przebywając wspólnie z żoną, z ochotą pomagał jej w torturowaniu sług, zwłaszcza przyłapanych na kradzieży albo niewykonaniu polecenia lub tylko o to podejrzewanych; jego śmierć okazała się początkiem wielkich okrucieństw Elżbiety Batory.
Będąc wdową od zaledwie czterech tygodni, Elżbieta Batory porzuciła żałobę i zaczęła bywać na cesarskim dworze w Wiedniu. Większość czasu spędzała jednak w Čachticach.
W 1604 Elżbieta nie tylko straciła męża, ale też poznała niejaką Annę Darvulię, tajemniczą kobietę, która - korzystając ze strachu Elżbiety przed nadchodzącą starością - stała się najprawdopodobniej główną inspiratorką zbrodni dokonywanych przez hrabinę. Pewnego dnia Elżbieta w złości uderzyła służkę tak mocno, że krew z nosa jej ofiary padła na twarz hrabiny; Elżbieta, spojrzawszy w lustro, zauważyła, że zmarszczki - które gdzieniegdzie zaczęły się już pojawiać - zniknęły z jej oblicza. Darvulia wykorzystała złudzenie, jakiemu uległa jej pani i przekazała jej "starożytną mądrość": przez odebranie komuś krwi można przejąć fizyczne i duchowe cechy tej osoby.
Od tej pory krwawe tortury stały się niemalże codziennością na čachtickim zamku. Maltretowano służące nawet wtedy, gdy Elżbieta - chora i osłabiona - nie była w stanie zejść z łóżka. Według zeznań z późniejszego procesu, jedną z kobiet przyprowadzono do łoża Elżbiety, a ta zaczęła pożerać służkę żywcem.
[edytuj] Proces i śmierć
Elżbieta Batory pojmana została przez swego kuzyna, hrabiego Thurzo, palatyna Węgier. Jej proces rozpoczął się kilka tygodni później, 2 stycznia 1611. Stał się wielką publiczną sensacją; na salę sądową ściągały tłumy, by śledzić jego przebieg. Dzięki wstawiennictwu hrabiego Thurzo Elżbietę sądzono jedynie za wielokrotne przestępstwa o naturze kryminalnej, o wampiryzm zaś i czarnoksięstwo oskarżono jedynie jej sługi.
Czworo wspólników Elżbiety w zeznaniach podało liczbę ofiar od trzydziestu do sześćdziesięciu, ale piąty świadek ujawnił znaleziony w komodzie hrabiny rejestr zbrodni, wedle którego śmierć z rąk Elżbiety i jej sług poniosło sześćset pięćdziesiąt osób.
Współzbrodniarzy skazano na karę śmierci (wyroki wykonano 7 stycznia 1611), samą Elżbietę zaś - cały czas zaprzeczającą swej winie - na zamurowanie żywcem w jednej z komnat jej zamku, z otworem jedynie do podawania pożywienia; miała tam przebywać do śmierci.
31 lipca 1614 podyktowała testament, w którym cały majątek zapisała dzieciom. Miesiąc później znaleziono ją w celi martwą.
[edytuj] Hipotezy, legendy
- Pojawiały się pogłoski, jakoby Elżbieta Batory była biseksualna. Argumentem to potwierdzającym miałby być fakt, iż zabijała jedynie kobiety. Nie jest to jednak pewne, tak jak i nie jest pewne, czy jej zbrodnie faktycznie miały podtekst seksualny.
- Po jej śmierci mówiono, że zmarła z powodu braku dziewiczej krwi.
[edytuj] Elżbieta Batory we współczesnej kulturze masowej
Elżbieta Batory jest bohaterką jednej z nowel filmowych składających się na film Waleriana Borowczyka Opowieści niemoralne (1974); powstała także książka pt. Pani na Czachticach autorstwa Słowaka, Jozo Niznanskiego, na podstawie której nakręcono film pod tym samym tytułem.
Wzmianka o Elżbiecie Batory pojawia się w komiksie z serii Hellboy - ukazana zostaje "Straszliwa Dziewica z Joo", czyli żelazna dziewica, rzekome narzędzie, za pomocą którego hrabina zdobywała krew swych ofiar.
W 2006 roku powstał film Stay Alive, w którym fabuła tytułowej gry nawiązuje do legendy o księżnej Elżbiecie. Nawiązanie do jej postaci pojawia się również w filmach Piła III (Saw III) oraz Eternal (Éternelle), a także w Metamorphosis, który zawiera nawiązanie do jej legendy, lecz koncentruje się na córce hrabiny o tym samym imieniu.
Elżbieta Batory występuje również w grze komputerowej Diablo II. Jest określana jako Hrabina, ale informacja o tym, że kąpała się we krwi i została zamknięta w wieży, jednoznacznie wskazuje na Elżbietę.
[edytuj] W muzyce
Temat tajemniczego i mrocznego życia Elżbiety Batory był wielokrotnie wykorzystywany przez wiele zespołów, głównie nurtu metalowego i rocka gotyckiego. Wśród nich są:
- Bathory - nazwa zespołu
- Cradle of Filth: album koncepcyjny Cruelty and the Beast
- Venom: utwór "Countess Bathory"
- Dissection: utwór Elizabeth Bathori
- XIII Stoleti: utwór "Elizabeth"
- Kamelot: utwóry "Elizabeth I. Mirror Mirror", "Elizabeth II. Requiem For The Innocent", "Elizabeth III. Fall From Grace"
- Tormentor: utwór "Elisabeth Bathory"
- Electric Wizard: utwór "Torquemada 71"
[edytuj] Bibliografia
- Miranda Twiss, Najwięksi zbrodniarze w historii, Warszawa 2005 ISBN 83-7319-269-7
- Jozo Niznański, Pani na Czachticach ISBN 83-7132-862-1
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Historia Krwawej Damy z Čachtic (en) (sk)
