Słowacja

Z Wikipedii

Slovenská republika Republika Słowacji
Flaga Słowacji Godło Słowacji
Dewiza: Afferant Montes Pacem Populo (Niech góry przynoszą ludziom pokój)
Hymn: Nad Tatrou sa blýska (Nad Tatrami się błyska)
Język urzędowy	słowacki
Język używany	słowacki, rusiński
Stolica	Bratysława
Ustrój polityczny	demokracja parlamentarna
Głowa państwa	prezydent Ivan Gašparovič
Szef rządu	premier Robert Fico
Powierzchnia  • całkowita  • wody śródlądowe	126. na świecie 49 035 km² 0%
Liczba ludności (2008)  • całkowita   • gęstość zaludnienia  • narodowości	110. na świecie 5 455 0001▲ 111 osób/km² Słowacy: 85,8%2 Węgrzy: 9,7%
PKB (2008)  • całkowite   • na osobę	88,9 mld. USD3▲ 16 436▲
PKB (PPP) (2008)  • całkowite   • na osobę	119,2 mld. USD▲ 22 024 USD▲
Jednostka monetarna	korona słowacka[1] (SKK)
Niepodległość	rozpad Czechosłowacji 1 stycznia 1993
Strefa czasowa	UTC +1 – zima UTC +2 – lato
Kod ISO 3166	SK
Domena internetowa	.sk
Kod samochodowy	SK
Kod telefoniczny	+421
1  Dane szacunkowe na lipiec 2008 roku, podane za CIA The World Factbook [1] 2  Dane na podstawie spisu powszechnego z 2001 roku 3  Dane dotyczące PKB na podstawie szacunków Międzynarodowego Funduszu Walutowego na rok 2008 (źródło: IMF)

Słowacja, Republika Słowacka (sł. Slovensko, Slovenská republika) – państwo śródlądowe w Europie Środkowej. Graniczy z Austrią (127 km), Polską (597 km), Czechami (240 km), Ukrainą (98 km) oraz Węgrami (678 km). Łączna długość granicy lądowej wynosi 1740 km. Słowacja nie posiada dostępu do morza. Do 1993 wchodziła w skład Czechosłowacji. Stolicą kraju jest Bratysława, położona nad Dunajem przy granicy z Austrią i Węgrami. Od 2004 roku należy do Unii Europejskiej.

Spis treści 1 Geografia 1.1 Parki narodowe 1.1.1 Zobacz też 2 Historia 3 Ustrój polityczny i dzieje najnowsze 3.1 1998-2002 3.2 2002-2006 3.3 Od 2006 roku 3.3.1 Zobacz też 4 Podział administracyjny 5 Gospodarka 5.1 Przemysł 6 Demografia 6.1 Największe miasta 7 Kultura 7.1 Zobacz też 8 Przypisy 9 Źródła 10 Linki zewnętrzne

[edytuj] Geografia

Słowacja leży w Europie Środkowej, po południowej stronie wododziałowego łuku Karpat i – w niewielkiej części – na nizinach naddunajskich. Jest krajem górskim: 61% jej powierzchni zajmują liczne pasma Karpat Zachodnich (Tatry, Białe Karpaty, Małe Karpaty, Niżne Tatry, Rudawy Słowackie, Wielka Fatra, Mała Fatra) i Karpat Wschodnich (Bieszczady, Wyhorlat). Najwyższy punkt Słowacji stanowi tatrzański szczyt górski Gerlach (2655 m n.p.m.). Góry obfitują w rozległe kotliny śródgórskie, z których największe to Kotlina Koszycka i Kotlina Liptowska. Tereny nizinne zajmują stosunkowo niewielką część powierzchni kraju. Stanowią je trzy niziny: najmniejsza Nizina Zahorska na południowo-zachodnim skraju państwa, największa Nizina Naddunajska nad Dunajem na południu i na południowym wschodzie Nizina Wschodniosłowacka z najniższym punktem powierzchni państwa przy przecięciu rzeki Bodrog z granicą państwa: 94,7 m n.p.m.

Klimat Słowacji jest górski, piętrowy, na obszarach położonych niżej – umiarkowany ciepły (przeciętnie 6-10°C, od 16-20°C w lipcu do 0 – –6°C w styczniu). Ilość opadów jest dostateczna (400-1200 mm rocznie), ale na nizinach zdarzają się susze i stosuje się sztuczne nawadnianie.

Lasy, głównie iglaste i mieszane, zajmują około 40% powierzchni kraju, z największymi kompleksami leśnymi w środkowej Słowacji. Na Nizinie Naddunajskiej i na Nizinie Wschodniosłowackiej pierwotnie dominował step i lasostep, ale tereny te już dawno zostały zajęte pod intensywne rolnictwo.

Słowacja ma gęstą sieć rzeczną, w 96% należącą do zlewni Dunaju, a tym samym do zlewiska Morza Czarnego (pozostałe 4% stanowi zlewnia Wisły w zlewisku Morza Bałtyckiego). Największe rzeki Słowacji to (poza Dunajem i Cisą) Wag (403 km), Hron (289 km), Ipola (232,5 km), Bodrog (88 km; z rozległym systemem rzecznym), Slaná (229,4 km) i Hornád (286 km). Jeziora są niewielkie i leżą głównie w wysokich górach, natomiast liczne i duże są sztuczne zbiorniki wodne.

[edytuj] Parki narodowe

• Tatrzański Park Narodowy (TANAP, Tatranský národný park)
• Pieniński Park Narodowy (PIENAP, Pieninský národný park)
• Park Narodowy "Niżne Tatry" (NAPANT, Národný park Nízke Tatry)
• Park Narodowy "Mała Fatra" (Národný park Malá Fatra)
• Park Narodowy "Wielka Fatra" (Národný park Veľká Fatra)
• Park Narodowy "Słowacki Raj" (Národný park Slovenský Raj)
• Park Narodowy "Połoniny" (Národný park Poloniny)
• Park Narodowy "Murańska Płanina" (Národný park Muránska Planina)
• Park Narodowy "Słowacki Kras" (Národný park Slovenský Kras)

[edytuj] Zobacz też

• Mapka parków narodowych i terenów chronionych na Słowacji

[edytuj] Historia

W VIII wieku na terenach dzisiejszej Słowacji powstało Księstwo Nitrzańskie. W 833 r. zostało podbite przez Mojmira I i odtąd aż do roku 906 obszar ten wraz z Czechami i Morawami tworzył Państwo wielkomorawskie. W państwie tym działali m.in. św. Cyryl i Metody. Był to, oprócz XX wieku, jedyny okres w historii kraju, gdy był on związany administracyjnie z Czechami. Od 1001 lub 1003 r. tereny Słowacji należały do Polski, po czym została podbita przez Królestwo Św. Stefana^[2]. Od tego czasu stanowiły integralną część Węgier, tworząc jego północne komitaty (Węgry Górne). Północ kraju zamieszkana była przez ludność pochodzenia słowiańskiego, południe zaś stanowiło obszar intensywnej kolonizacji szlachty węgierskiej. W 1526, wraz z przejściem Węgier pod władanie dynastii Habsburgów Słowacja stała się częścią monarchii habsburskiej.

Status Słowacji w obrębie monarchii habsburskiej pozostawał niezmieniony nawet po reformie konstytucyjnej z 1867 roku, nadal stanowiła część Węgier i nie posiadała autonomii. Idée fixe ówczesnych panslawistów słowackich i czeskich było utworzenie w ramach państwa Habsburgów federacji ludów słowiańskich obejmującej Czechów, Słowaków, Rusinów oraz Słoweńców, mającej być przeciwwagą dla wpływów niemiecko-węgierskich w CK Monarchii (choć wielu Słowaków uważało się za "słowiański szczep węgierski" i ich celem było jedynie uzyskanie szerszej autonomii w węgierskiej części Austro-Węgier). Pomysły te nie zostały jednak zrealizowane z powodu niechęci Węgrów do dzielenia się władzą aż do czasu rozkładu wspólnego państwa w 1918.

Słowacja połączyła się wówczas – niezupełnie dobrowolnie i świadomie – z Czechami tworząc Czechosłowację. Do terytoriów zamieszkanych przez większość słowacką włączono też sporo terenów, gdzie Węgrzy byli większością lub jedyną narodowością – praktycznie cały południowy pas państwa był etnicznie węgierski, również stolica – Bratysława – zamieszkana była przez wielonarodowościową społeczność, wśród której Słowacy stanowili mniejszość. Było to złamanie zasady samostanowienia narodów głoszonej na konferencji w Wersalu – realnym powodem był fakt, że etnicznie słowackie ziemie były w większości mało urodzajne i górzyste, natomiast pas naddunajski obfitował w urodzajne gleby. Węgrzy nigdy się nie pogodzili z utratą ziem zamieszkanych przez rodaków, co było przyczyną napiętych stosunków czechosłowacko-węgierskich w okresie międzywojennym.
Po układzie monachijskim z jesieni 1938 uzyskała szeroką autonomię w ramach Czecho-Słowacji (własny rząd cieszący się szerokimi kompetencjami). W latach 1939-1945 formalnie pozostawała niepodległym państwem (Pierwsza Republika Słowacka na czele z księdzem Jozefem Tiso i Vojtechem Tuką), w rzeczywistości uzależniona była jednak od III Rzeszy. Musiała się jednak zrzec na korzyść Węgier swych terytoriów na południu – z Koszycami włącznie (były to ziemie zamieszkane w większości przez Węgrów oraz Rusinów – Ruś Zakarpacka). Brała udział w agresji na Polskę w 1939 (w nagrodę odzyskała kilkanaście wsi (polskich w latach 1921-1939) na Spiszu i na Orawie) oraz wojnie niemiecko-sowieckiej 1941-1945. 29 sierpnia 1944 wybuchło Słowackie Powstanie Narodowe, które trwało kilka miesięcy. Po jego stłumieniu przez wojska niemieckie dalsze partyzanckie walki trwały do końca wojny.

W 1945 roku tereny Słowacji wróciły do federacji z Czechami na tych samych zasadach co przed 1938. W 1968 w wyniku reform "praskiej wiosny" rozszerzono autonomię Słowacji (duży wpływ na to miał przywódca państwa Alexander Dubček, sam z pochodzenia Słowak). Pokojowy podział Czechosłowacji na dwa suwerenne państwa nastąpił 1 stycznia 1993.

[edytuj] Ustrój polityczny i dzieje najnowsze

Słowacja jest republiką demokratyczną o systemie rządów parlamentarno-gabinetowych. Na czele państwa stoi prezydent, wybierany w wyborach powszechnych (od 1999) na kadencję pięcioletnią. Ratyfikuje on umowy międzynarodowe, wysyła i przyjmuje ambasadorów, jest zwierzchnikiem sił zbrojnych. Jego kompetencje w polityce wewnętrznej są ograniczone: nominowanie premiera i rządu, prawo weta oraz inicjatywy ustawodawczej, możliwość rozwiązania parlamentu przed terminem w określonych konstytucyjnie sytuacjach. Prezydent dzieli się władzą wykonawczą z premierem, który stoi na czele gabinetu posiadającego poparcie większości jednoizbowego parlamentu – 150-osobowej Rady Narodowej Republiki Słowacji. Zarówno rząd, jak i prezydent w drodze specjalnej procedury referendalnej mogą zostać odwołani przez społeczeństwo, co jak na Europę Środkową jest rozwiązaniem nader oryginalnym.

[edytuj] 1998-2002

Na czele rządu Słowacji stał od 1998 roku Mikuláš Dzurinda – chrześcijański demokrata. W latach 1998-2002 przewodniczył szerokiej antymecziarowskiej koalicji socjalistów, chadeków i mniejszości węgierskiej. Głównym celem ówczesnego rządu było poprawienie fatalnego wizerunku Słowacji po kilkuletnich rządach Mečiara oraz integracja z UE i NATO. Funkcję prezydenta pełnił w latach 1999-2004 Rudolf Schuster, w kwietniu 2004 Słowacy zdecydowali się powierzyć ten urząd Ivanowi Gašparovičowi, byłemu współpracownikowi (do 2000) Mečiara, przewodniczącemu Rady Narodowej w latach (1992-1998).

[edytuj] 2002-2006

W 2002 Dzurinda stanął na czele bardziej jednorodnej ideowo koalicji centroprawicowej (centroprawicowa Słowacka Unia Chrześcijańska i Demokratyczna (SDKÚ), konserwatywny Ruch Chrześcijańsko-Demokratyczny (KDH), Partia Węgierskiej Koalicji (SMK) i (do 2005) liberalny Sojusz Nowego Obywatela (ANO)). Opozycję stanowiły populistyczno-lewicowy Smer (Kierunek) z byłym działaczem komunistycznym Robertem Fico na czele, Ruch Na Rzecz Demokratycznej Słowacji (HZDS) Vladimíra Mečiara, Słowacka Partia Narodowa (SNS) kierowana przez Jána Slotę oraz Słowacka Partia Komunistyczna (KSS).

Za drugiej jego kadencji udało się m.in. wejść do NATO i UE oraz przeprowadzić śmiałe reformy gospodarcze (m.in. podatek liniowy CIT, PIT i VAT na poziomie 19%, niskie koszty zatrudnienia pracowników, ograniczenie wydatków socjalnych, prywatyzacja większości państwowych przedsiębiorstw, komercjalizacja służby zdrowia i państwowego szkolnictwa), mimo obstrukcyjnych działań populistycznego prezydenta Rudolfa Schustera. Rząd Dzurindy jest pierwszym rządem w Europie Środkowej, który wybrano na ponowną kadencję.

[edytuj] Od 2006 roku

Obecnie funkcję premiera pełni Robert Fico popierany przez koalicję Partii Ludowej – Ruchu dla Demokratycznej Słowacji, Słowacką Partię Narodową oraz zwycięski Smer, którego jest przewodniczącym.

Podstawy prawne funkcjonowania systemu partyjnego Słowacji – podstawy prawne tworzenia i działalności partii politycznych zawarte są w art.. 29 Konstytucji Republiki Słowackiej, w ustawie o zrzeszaniu się w partiach i ruchach politycznych, a także w wybranych postanowieniach ustawy o wyborach do Słowackiej Rady Narodowej. Finansowanie partii uregulowane jest w ustawie o ograniczeniu wydatków partii i ruchów politycznych na propagandę przed wyborami do Rady Narodowej. Partie i ruchy polityczne na Słowacji są jedynymi podmiotami politycznymi, które umożliwiają obywatelom tego państwa zdobycie mandatów parlamentarnych.

[edytuj] Zobacz też

• partie polityczne Słowacji
• wybory parlamentarne na Słowacji, 2002
• wybory prezydenckie na Słowacji, 2004
• Wybory parlamentarne na Słowacji w 2006 roku

[edytuj] Podział administracyjny

Słowacja jest państwem unitarnym. Dzieli się na 8 krajów i 79 powiatów (okresów). Kraje dzielą się na powiaty (słow. okres), a te na gminy (słow. obec) miejskie lub wiejskie. Jednostki administracyjne szczebla krajowego i gminnego są również jednostkami samorządu terytorialnego.

#	nazwa polska	nazwa słowacka	stolica	powierzchnia (w tys. km²)	ludność w tys. (2001)
1	Kraj bratysławski	Bratislavský kraj	Bratysława	2,03	599
2	Kraj trnawski	Trnavský kraj	Trnawa	4,15	551
3	Kraj trenczyński	Trenčiansky kraj	Trenczyn	4,5	606
4	Kraj nitrzański	Nitriansky kraj	Nitra	6,34	713
5	Kraj żyliński	Žilinský kraj	Żylina	6,79	692
6	Kraj bańskobystrzycki	Banskobystrický kraj	Bańska Bystrzyca	9,46	662
7	Kraj preszowski	Prešovský kraj	Preszów	8,99	790
8	Kraj koszycki	Košický kraj	Koszyce	6,75	766
mapa podziału administracyjnego

[edytuj] Gospodarka

Ekonomiczne dane statystyczne na rok 2005
– PKB (PSN) – tys. na 1 mieszkańca – PKB – tys. na 1 mieszkańca – wzrost PKB	96,35 mld $ 17,7 $ 30,7 mld $ 7,9 $ 5,5%
waluta:	Korona słowacka = 100 halerzy SKK
struktura zatrudnienia:	– rolnictwo 5,8% – przemysł 29,3% – usługi 64,9%
udział % w PKB	– rolnictwo 5,5% – przemysł 28,4% – usługi 65,9% – budownictwo 9,0%
budżet: – dochody – wydatki	22,7 mld $ 23,2 mld $
inflacja:	4,4%
dług publiczny:	36,1% PKB
dług zagraniczny:	26,54 mld $
rezerwy złota i dewizy:	15,5 mld $
siła robocza:	2,629 mln ludzi
bezrobocie:	10,2%
inwestycje	27,6% PKB
tempo wzrostu produkcji przemysłowej	7,8%
źródła energii:	– paliwa kopalne bd – energia wodna bd – energia atomowa bd
elektryczność: – produkcja – konsumpcja	30,57 mld kWh 24,8 mld kWh
ropa naftowa: – produkcja – konsumpcja	3 808 bar/d 71 400 bar/d
gaz ziemny: – produkcja – konsumpcja	165 mln m3 6,72 mld m3
import:	41,84 mld $
import (najważniejsi partnerzy)	Niemcy: 25,1% Czechy: 19,3% Rosja: 10,5% Austria: 6,1% Polska: 4,7% Węgry: 4,6 Włochy: 4,5%
eksport:	39,64 mld $
eksport (najważniejsi partnerzy)	Niemcy: 26,2% Czechy: 14,1% Austria: 7,1% Włochy: 6,7% Polska: 6,3% Węgry: 5,7

Słowacja jest rozwiniętym krajem rolniczo-przemysłowym. Produkt krajowy brutto wynosi 17700 dolarów amerykańskich na 1 mieszkańca (2006). Następuje powolna kontynuacja reform zapoczątkowanych 1990 w ramach federacji Czech i Słowacji. Podział na Czechy i Słowację pogłębił trudności gospodarcze Słowacji, związane m.in. z niekorzystną dla szybkich przemian rynkowych strukturą przemysłu kraju. Na obszarze Słowacji zlokalizowano w ramach podziału pracy w federacji liczne zakłady przemysłu przetwórczego wytwarzające półprodukty (tworzywa sztuczne, żelazo, stal, miedź) oraz fabryki zbrojeniowe (produkcja broni stanowiła 6,3% ogólnej produkcji przemysłowej republiki – 1999). Wprowadzenie zasad gospodarki rynkowej, rozpad RWPG i utrata tradycyjnych rynków zbytu spowodowały gwałtowny spadek produkcji (1994 o ok. 15%), zwłaszcza w zakładach energo- i surowcochłonnych (np. produkcja zbrojeniowa spadła o 50%) oraz towarzyszący mu duży wzrost bezrobocia (14,4%, w Czechach 3,5% – 1993). Sytuację pogorszył rozpad federacji i znaczne rozluźnienie więzi kooperacyjnych między słowackimi zakładami produkującymi półprodukty a firmami czeskimi. Ponadto nastąpiło zahamowanie napływu do Słowacji kapitału zagranicznego (wartość inwestycji zagranicznych do 1994 – 580 mln dolarów amerykańskich, w Czechach – 3,7 mld USD), a trudności gospodarcze i mało konsekwentna polityka rządu opóźniają proces prywatyzacji (udział sektora prywatnego w tworzeniu produktu krajowego brutto wynosił 1994 – 58%, w Czechach – ok. 70%). Nastąpił również spadek produktu krajowego brutto (1992 o 7%, 1993 ok. 4%). Obecnie większość lasów na terenie Słowacji jest prywatna. Hoduje się trzodę chlewną, bydło i owce.

[edytuj] Przemysł

Słowacja jest krajem ubogim w surowce mineralne. Wydobywa się węgiel brunatny w okolicach miasta Prievidza (3,5 mln t rocznie), rudy manganu na Spiszu, niewielkie ilości rud żelaza, miedzi, rtęci (Spisz, Rudawy Słowackie), antymonu oraz magnezytu (Rudawy Słowackie), kamienie budownicze, ropę naftową. Produkcja energii elektrycznej na 1 mieszkańca wynosi ok. 4200 kWh rocznie. 2 elektrownie jądrowe – Mochovce, Jaslovské Bohunice. Rozwinięte hutnictwo żelaza i stali (3,9 mln t stali, 1992. Koszyce) oraz metali nieżelaznych (Bańska Bystrzyca, Krompachy – miedź, Żar nad Hronem – aluminium, Sered' – nikiel) i przemysł zbrojeniowy (czołgi, ciężkie pojazdy opancerzone, działa, amunicja). Przemysł rafineryjny i petrochemiczny przerabiają rocznie 6,5 mln t ropy naftowej (Bratysława, Nováky). Liczne zakłady chemiczne (nawozy sztuczne, włókna syntetyczne, lekarstwa, wyroby gumowe), obuwnicze (Partizánske, Bardejov), drzewne (Zvolen, Vranov n. Topľou, Nowa Wieś Spiska, Rużomberk), papiernicze. Ponadto przemysł elektromaszynowy (6,0 tys. sztuk samochodów, 2000. 0,6 mln – lodówek i zamrażarek, 1992; 216 tys. – telewizorów, wagony kolejowe, maszyny obuwnicze i rolnicze, konstrukcje stalowe), odzieżowe, spożywcze, główne piwowarski (Poprad, Topol'čany), tytoniowy, cukierniczy. Największe ośrodki przemysłu: Bratysława, Koszyce, Żylina, Bańska Bystrzyca, Martin, Nitra.

[edytuj] Demografia

Zmiana liczby ludności Słowacji w latach 1993-2003 (w tysiącach)

• Liczba mieszkańców: 5,4 mln (2005)
• Średnia gęstość zaludnienia: 110 os./km²
• Przyrost naturalny: 0,15% (2005)
• Skład etniczny:
  • Słowacy: 85,8%
  • Węgrzy: 9,5%
  • Czesi: 0,8%
• Religia:
  • katolicy: 60,4%
  • protestanci: 8,0%
  • ateiści: 13,0%
• Średnia długość życia:
  • mężczyźni: 71 lat (2005)
  • kobiety: 79 lat (2005)

[edytuj] Największe miasta

#	Miasto	Ludność	Kraj	Bratysława Koszyce
1	Bratysława	430 000	Kraj bratysławski
2	Koszyce	235 000	Kraj koszycki
3	Preszów	95 000	Kraj preszowski
4	Nitra	90 000	Kraj nitrzański
5	Żylina	85 000	Kraj żyliński
6	Bańska Bystrzyca	85 000	Kraj bańskobystrzycki
7	Trnawa	70 000	Kraj trnawski
8	Martin	60 000	Kraj żyliński
9	Trenczyn	60 000	Kraj trenczyński
10	Poprad	60 000	Kraj preszowski
11	Prievidza	55 000	Kraj trenczyński
12	Zvolen	45 000	Kraj bańskobystrzycki

Zobacz też: miasta Słowacji.

[edytuj] Kultura

Obiekty wpisane na listę światowego dziedzictwa kulturalnego UNESCO:

• Bańska Szczawnica – średniowieczne miasto górnicze
• Wilkoliniec – skansen architektury ludowej
• Zamek Spiski i okoliczne zabytki
• Bardiów – średniowieczne miasto obronne we wschodniej Słowacji, dobrze zachowany zespół miejski z dzielnicą żydowską (synagoga z XVIII wieku)

Obiekty wpisane na listę światowego dziedzictwa przyrody UNESCO:

• Jaskinie w Słowackim Krasie
• Dobszyńska Jaskinia Lodowa w Słowackim Raju

[edytuj] Zobacz też

• Słowackie uczelnie wyższe

Przypisy

[edytuj] Źródła

• Antoni Wrzosek Czechosłowacja, w: Antoni Wrzosek (red.) Geografia Powszechna. Tom III. Europa (bez ZSRR), Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1965
• Henryk Batowski Rozpad Austro-Węgier 1914-1918. Sprawy narodowościowe i działania dyplomatyczne, wydanie II poprawione i uzupełnione, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1982, ISBN 83-08-00581-0
• Michał Parczewski, Sylwester Czopek (red.) Początki sąsiedztwa. Pogranicze etniczne polsko-rusko-słowackie w średniowieczu. Materiały z konferencji – Rzeszów 9-11 V 1995, Muzeum Okręgowe w Rzeszowie, Instytut Archeologii UJ w Krakowie, Rzeszów 1996, ISBN 83-905798-1-2
• Michał Jagiełło Słowacy w polskich oczach. Obraz Słowaków w piśmiennictwie polskim, tom 1 i 2, Biblioteka Narodowa, Podhalańska Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Targu, Warszawa 2005, ISBN 83-7009-451-1
• Jerzy Skowronek, Mieczysław Tanty, Tadeusz Wasilewski Słowianie południowi i zachodni VI-XX wiek, Książka i Wiedza, Warszawa 2005, ISBN 83-05-13401-6
• Jerzy Tomaszewski Czechy i Słowacja, Wydawnictwo "Trio", Warszawa 2006, ISSN 1734-1939, ISBN 978-83-7436-040-1
• Wiesława Rusin, Barbara Zygmańska Słowacja. Przewodnik Pascala, Wydawnictwo "Pascal", Bielsko-Biała 2006, ISBN 83-7304-679-8

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona internetowa Narodowego Centrum Turystyki Słowacji
• mapy
  • Mapa Słowacji
  • Mapy Słowacji
  • Interaktywna mapa Słowacji