Franciszek Grucza (pisarz)
Z Wikipedii
Franciszek Grucza, (ur. 19 listopada 1911 w Pomieczyńskiej Hucie, zm. 23 kwietnia 1993 w Sopocie), ksiądz, działacz i pisarz kaszubski, tłumacz czterech Ewangelii na język kaszubski.
[edytuj] Biografia:
Franciszek Grucza urodził się 19 listopada 1911 roku w Pomieczyńskiej Hucie. Miał dziesięcioro rodzeństwa. Został ochrzcony w Sianowie, a potem rodzina przeprowadziła się do Gowidlina. W l. 1918-1925 Franciszek uczył się w szkole podstawowej w Gowidlinie. W domu wychowywano go w atmosferze pobożności, szacunku dla starszych i patriotyzmu. Od 1925 r. Franciszek Grucza uczęszczał do Gimnazjum i Liceum im. Króla Jana III Sobieskiego w Wejherowie. Tam zainteresował się kaszubszczyzną i teatrem, wystąpił m.in. w sztuce ks. Bernarda Sychty "Gwiôzdka ze Gduńska". Maturę zdał w 1933, po czym poszedł do wojska, do Łodzi. Pozostałe lata przed wojną uczył się w Seminarium Duchownym w Pelplinie. Był czołowym działaczem Koła Kaszubologów, współpracował z pismem "Zrzesz Kaszëbskô", pomagał wydawać powieść Aleksandra Majkowskiego "Żëcé i przigodë Remusa" i "Kaszebskji pjesnjôk" Jana Trepczyka. Wiele podróżował po Szwajcarii Kaszubskiej, organizował też kaszubskie przedstawienia teatralne, m.in. w Gowidlinie, gdzie w 1935 r. wystawił sztukę na podstawie poematu "Wo Panu Czorlińskim, co do Pucka po séce jachôł" H. Derdowskiego. Później napisał też i wystawił własną sztukę pt. "Cholera", która zaginęła. W 1937 r. wystawił w Kartuzach sławną sztukę ks. B. Sychty "Hanka sę żeni". 4 czerwca 1939 r. F. Grucza otrzymał święcenia kapłańskie, zaś 6 czerwca 1939 r. odbył uroczystą prymicję w swej rodzinnej parafii w Gowidlinie. Przybyli na nią liczni działacze kaszubscy, ukazało się też okolicznościowe wydawnictwo Do Pamjętnika. Przed wojną pracował jeszcze w parafiach Lignowy i Piece. Potem wyjechał do Gowidlina, ale został aresztowany i przebywał w więzieniu w Starogardzie. Jego ojciec Jan Grucza wydostał go stamtąd dzięki starym pruskim dokumentom. Niemiecki biskup gdański C.M. Splett mianował go proboszczem w Gowidlinie i okolicznych parafiach. Ksiądz Franciszek zaczął współpracę z "Gryfem Pomorskim", dbał też o zachowanie kaszubskiej kultury wśród wiernych. Równocześnie został zmuszony do podpisania volkslisty w 1942 roku. W 1943 r. wyjechał do Niemiec, by przeczekać zagrożenie. Wrócił i 21 czerwca 1944 r. aresztowano go i posłano do obozu koncentracyjnego Stutthof. Przebywał tam w grupie księży i pełnił konspiracyjne praktyki religijne. W styczniu został wysłany wraz z innymi więźniami na marsz śmierci. Uciekł z niego w Kczewie k. Przodkowa i ukrywał się w rodzinnych okolicach. W lipcu 1945 r. został wikariuszem w katedrze w Oliwie, nauczał też religii w szkole i prowadził chór. Pod koniec roku 1946 został proboszczem nowej parafii w Sopocie pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa przy ul. Malczewskiego. Wyremontował jej kościół, zbudował też plebanię. W parafii prowadził ożywioną działalność duszpasterską, organizował też pielgrzymki m.in. od 1946 r. do Wejherowa. Pisał o nich w prasie. Był też wizytatorem w szkołach. W 1946 r. wziął też czynny udział w Kongresie Kaszubskim w tymże Wejherowie. W 1959 r. został szefem kościelnej komisji ds. muzyki i śpiewu. Organizował chóry i uczył organistów. W 1960 r. został dziekanem gdańskim i był nim do 1978 r. Bardzo aktywnie działał w pracy duszpasterskiej i organizacyjnej Kościoła na Pomorzu. Udzielał się m.in. podczas nabożeństw ku czci zamordowanych więźniów Stutthofu. Wiele osób pamięta jego niepozorny wygląd i drobną sylwetkę, ale donośny i zdecydowany głos oraz twarde przekonania. Pod koniec 1961 r. F. Grucza został szambelanem papieża Jana XXIII. Później otrzymał też godność prałata. W 1966 r. doprowadził do koronacji figury Matki Boskiej Sianowskiej. Napisał na jej cześć kilka wierszy. Już przed wojną Franciszek Grucza zaczął tworzyć nowele po kaszubsku. Pisał je od 1935 r. i publikował głównie w piśmie Zrzesz Kaszëbskô. Używał pseudonimów Barnim, Gowit, Klenjocz i Woltóvk. Od sierpnia 1983 r. ks. Grucza przebywał na emeryturze i mieszkał w swej sopockiej parafii. 26 października 1985 r. odprawił pierwszą Mszę św. w języku kaszubskim w miejscowości Wygoda. Rok później napisał książkę do nabożeństwa "Mszô Swjętô w jęzëku kaszëbsczim". Potem zajął się tłumaczeniem Biblii na język kaszubski. Wydał ją w l. 1991-1992 jako "Kaszëbskô Biblëjô. Nowi Testament. IV Ewanjelje". Tłumaczenie to spotkało się z krytyką gdańskich językoznawców na łamach miesięcznika Pomerania. Autor przedstawił książkę na II Kongresie Kaszubskim w Gdańsku, w którym wziął udział w czerwcu 1992 r. Zmarł w Sopocie 23 kwietnia 1993 r. Trzy lata później w jego parafii wmurowano pamiątkową tablicę ku jego czci.
