Góry Słonne
Z Wikipedii
Góry Słonne – niewielkie pasmo górskie o długości ok. 20 km, należące do Gór Sanocko-Turczańskich, w Karpatach Wschodnich. Przebiega z północnego zachodu na południowy wschód.
Nazwa gór pochodzi od słonych źródeł, które występują na tym terenie, i z których od średniowiecza pozyskiwano sól metodą warzenia. Ostatnie słone regularne żupy solne zostały prawdopodobnie zlikwidowane przez Austriaków po pierwszym zaborze w ochronie własnego monopolu solnego, choć istnieją relacje o uzyskiwaniu soli w celach zarobkowych przez miejscowych chłopów jeszcze w latach II wojny światowej. Współczesne analizy wody pochodzącej z jednej ze starych kopanek w okolicach Tyrawy nomen omen Solnej wskazują na zawartość soli do 11%.
Góry od południa ograniczone Kotliną Sanocką i Zagórską, od zachodu przełomowym odcinkiem Sanu pomiędzy Trepczą a Mrzygłodem; od północy wyraźnym obniżeniem doliny Tyrawskiego Potoku i Borsukowca oddziela się od Pogórza Przemyskiego, wreszcie od wschodu przełomowym odcinkiem Olszanickiego Potoku oddziela się od "Czarnego Działu".
Góry gęsto porośnięte są naturalną dla tego rejonu buczyną karpacką z domieszką jodły czy grabu, niewielkie tylko obszary zajmują antropogenne lasy modrzewiowe, sosnowe czy świerkowe.
Na obszarze Gór Słonnych ustanowiono Park Krajobrazowy Gór Słonnych, znajduje się tu kilka rezerwatów: Polanki, Dyrbek, Buczyna w Wańkowej, Góra Sobień.
Morfologicznie można podzielić je na dwie części. Północna, wyższa ("grzbiet główny"), ciągnąca się długim prostym, nieprzerwanym, praktycznie płaskim wałem od doliny Sanu w okolicach Dębnej po przełomowy odcinek Olszanki między Wańkową a Olszanicą, w tej części znajdują się najwyższe, słabo wyodrębnione kulminacje kolejno od zachodu: Moczarki (572 m n.p.m.), Słonny (668 m n.p.m.), Słonna (639 m n.p.m.), Przysłup (658 m n.p.m.), Kamionka (631 m n.p.m.). Południowa cześć (na nowszych mapach nazywana "Pasmem Olchowieckim", nazwy tej nigdy w naturze nie spotkałem) o zupełnie innym charakterze, składająca się z kilku wyraźnie oddzielonych masywów, silnie rozczłonkowanych, składających się z plątaniny pasm bocznych i dolinek: od zachodu "Orli Kamień" (518 m n.p.m.), Granicka (575 m n.p.m.), Paproć (503 m n.p.m.). Poszczególne grupy oddzielone od siebie dolinami potoków Liszniańskiego, Olchowieckiego i Wujskiego. W szczytowych partiach Grupy Orlego Kamienia i Granickiej piaskowcowe skałki ostańcowe.
Główne miejscowości: Sanok (a właściwie jego przedmieścia), Załuż, Manasterzec, Bezmiechowa na południowych stokach, Liszna, Wujskie w centrum, Tyrawa Solna, Siemuszowa, Hołuczków, Tyrawa Wołoska, Paszowa na stokach północnych.
Zabytki: Zamek "Sobień" pomiędzy Manastercem a Załużem. Cerkwie drewniane w Hołuczkowie i Tyrawie Solnej.
Wczesnośredniowieczne (do ok. XII w.) grodzisko na "Białej Górze" w Grupie Orlego Kamienia, małe, ale w bardzo niedostępnym miejscu i zwracające uwagę silnymi fortyfikacjami ziemnymi.
Na południowych stokach, przy samym dnie doliny Sanu liczne bunkry Linii Mołotowa, zbudowane w latach 1939-41 przez Związek Radziecki, większość obiektów została zniszczona w walce lub wysadzona przez Niemców.
Na południowych stokach grupy Orlego Kamienia zlokalizowane jest Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku, wykorzystujące ukształtowanie terenu do odtworzenia wyglądu naturalnego otoczenia budownictwa Łemków i Bojków.
[edytuj] Ciekawostki
- W pobliżu szczytu Kamionka znajduje się lotnisko szybowcowe, nazywane od nazwy wsi leżącej poniżej – Bezmiechowa.
- Droga krajowa nr 28 Sanok – Przemyśl przekracza Góry Słonne przez wysoką przełęcz (620 m n.p.m.) w postaci jednych z najdłuższych w Polsce serpentyn.
