Grota Fingala
Z Wikipedii
Grota Fingala (ang. Fingal's Cave) – morska jaskinia na niezamieszkałej wyspie Staffa należącej do wewnętrznych wysp archipelagu Hebrydy w Szkocji, część Narodowego Rezerwatu Przyrody na terenie National Trust for Scotland[1].
Ściany groty uformowane zostały przez sześciokątne bazaltowe kolumny podobne w swojej strukturze (i będące częścią tej samej prehistorycznej lawy) do Grobli Olbrzyma w Irlandii Północnej i do bazaltowych klifów z wyspy Ulva. W obu przypadkach nagłe ochładzanie się powierzchni gorącej lawy spowodowało jej pękanie według heksagonalnego wzoru, podobnie jak osuszane błoto pęka gdy się kurczy, a pęknięcia te stopniowo powiększają się w głąb jako rezultat chłodzenia i kurczenia lawy do formy kolumn. Procesy erozji powodują dalsze systematyczne ich odsłanianie[2].
Powierzchnia groty i jej łukowate sklepienie[3] sprzyjają powstawaniu niepokojących dźwięków będących echem fal morskich, stwarza to atmosferę naturalnej katedry. Grota ma również gaelicką nazwę, która brzmi Uamh-Binn, co znaczy "grota melodii"[4].
Została odkryta przez XVIII-wiecznego naturalistę Josepha Banksa w 1772 roku[4][5]. Nadano jej nazwę Grota Fingala na cześć bohatera z epickiego poematu XVIII-wiecznego szkockiego poety-historyka Macphersona. Część jego poematu dotycząca cyklu Osjana nawiązuje do starego szkocko-gaelickiego poematu. W irlandzkiej mitologii bohater Fingal znany jest jako Fionn mac Cumhail i wedle sugestii Macphersona przybierał imię Fingala (co znaczy "biały nieznajomy"[6]), jakkolwiek w staro-gaelickim imię to brzmi jako Finn[7]. Legenda o Grobli Olbrzymiej czyni z Fionna czy Finna budowniczego nasypu pomiędzy Irlandią a Szkocją, nazywanym 'drogą gigantów'[2].
Jaskinię na wyspie Staffa odwiedził w 1829 roku kompozytor Felix Mendelssohn, zainspirowany przez dziwne echo wewnątrz groty napisał uwerturę Hebrydy, opus 26, znaną również jako Uwertura Groty Fingala[8][4]. Uwertura Mendelssohna przyczyniła się do popularyzacji groty jako atrakcji turystycznej[4][5]. Jaskinia wzbudziła zainteresowanie XIX-wiecznego pisarza Juliusza Verne'a, poetów Williama Wordswortha, Johna Keatsa i Alfreda Tennysona[1] czy artysty malarza Williama Turnera, który w 1832 namalował "Staffa, Grota Fingala"[9]. Dramatopisarz August Strindberg umieścił scenę ze swojej "A Dream Play" w miejscu nazwanym "Fingal's Grotto. Szkocki powieściopisarz Walter Scott opisał Grotę Fingala jako "jedno z najbardziej nadzwyczajnych miejsc, które kiedykolwiek odwiedziłem"[10]. Również królowa Wiktoria zwiedziła to miejsce[4][1].
Grota ma wysokie łukowate wejście i wypełniona jest wodą, jakkolwiek dzisiaj już łodzie nie mogą do niej wpłynąć[4]. Turyści mogą wejść do środka wąską ścieżką, prowadzącą powyżej poziomu wody.
[edytuj] Linki zewnętrzne
[edytuj] Wymiary groty
- Wood-Nuttal Encyclopaedia, 1907: głębokość – 69 m (227 ft); wysokość – 20 m (66 ft)[11].
- National Public Radio: głębokość – 45 m (150 ft); wysokość – 22 m (72 ft) [12].
- Show Caves of the World: głębokość - 85 m (279 ft); wysokość – 23 m (75 ft)[4].
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 1,2 National Trust for Scotland: Fingal's Cave
- ↑ 2,0 2,1 Formowanie bazaltowych kolumn / pseudokryształy
- ↑ Internetowy Przewodnik po Szkocji
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 Show Caves of the World
- ↑ 5,0 5,1 Groty i jaskinie w Wielkiej Brytanii
- ↑ Behind the Name: View Name: Fingal
- ↑ Uwagi do pierwszego wydania
- ↑ Galveston Symphony Program Notes: Mendelssohn
- ↑ The Art Archive, JM Turner
- ↑ Gordon Grant Tours: Fingal's Cave
- ↑ Wood-Nuttal Encyclopaedia, 1907
- ↑ National Public Radio
