Hilfswillige
Z Wikipedii
Hilfswillige, Hiwisi, Hiwi – byli jeńcy wojenni z Armii Czerwonej i sowieccy cywile w służbie armii niemieckiej wykonujący czynności pomocnicze podczas II wojny światowej
Pierwsze grupy hiwisów pojawiły się w niemieckich jednostkach wojskowych walczących na froncie wschodnim już wczesną jesienią 1941 r., czyli krótko po rozpoczęciu wojny z ZSRR. Najczęściej dotyczyło to oddziałów zaopatrzeniowych i tyłowych. Ich dowódcy widzieli potrzebę zastąpienia żołnierzy niemieckich w czynnościach pomocniczych. Hiwisi wykonywali tzw. służbę pomocniczą (Hilfsdienst), tj. służyli jako woźnice, kierowcy, furmani, tragarze, rzemieślnicy, tłumacze, sanitariusze. Byli też używani jako "siła robocza" – do budowy umocnień, dróg, miejsc zakwaterowania itp. Pracowali pojedynczo lub w grupach, przydzieleni do poszczególnych formacji wojskowych Wehrmachtu. Na początku nie mieli prawa noszenia broni (z wyjątkiem Bałtów i Ukraińców), co jednak po pewnym czasie w stosunku do części z nich zmieniło się. Hiwisi nosili ubrania cywilne lub mundury sowieckie z odprutymi stopniami i oznaczeniami. Na ramieniu mieli najczęściej białą opaskę z napisem: "Im Dienste der Deutschen Wehrmacht".
Ich liczebność w niemieckich wojskach bardzo szybko rosła: w kwietniu 1942 r. było ich ok. 200 tys., zaś w czerwcu 1943 r. już 600 tys. Status Hiwisów początkowo nie był sformalizowany. Nastąpiło to dopiero w 1942 i 1943 r. Według dyrektywy z 16 sierpnia 1942 r. gen. Franza Haldera, szefa Sztabu Generalnego niemieckich wojsk lądowych, wszystkie oddziały i formacje sformowane z mieszkańców ZSRR zostały nazwane "wojskami wschodnimi", a ich członkowie – Freiwillige. W dyrektywie były wymienione 4 grupy takich osób, w tym b. jeńcy wojenni i cywilni ochotnicy, służący we frontowych i tyłowych jednostkach wojskowych, tj. Hiwisi.
Niemieckie ustalenia przewidywały, że w dywizjach piechoty powinno być etatowo 700 hiwisów. Wprowadzony w październiku 1943 r. etat tzw. nowego stylu ustalał ich liczebność w dywizjach na 2.005 ludzi. Najczęściej ich liczba była jednak o wiele większa, np. w Dywizji Großdeutschland ich liczba była tak duża, że wydawano dla nich gazetkę po rosyjsku. Hiwisi występowali też w etatach jednostek Waffen-SS, w tym cudzoziemskich. W dywizjach górskich powinno ich być 2.782, dywizjach grenadierów – 1.854, zaś kawalerii – 1.009.
Status hiwisów posiadali również b. jeńcy wojenni i cywilni ochotnicy zgrupowani w specjalnych jednostkach, najczęściej o charakterze budowlanym. Pierwszym tego typu oddziałem był 286. batalion hiwisów, sformowany w sierpniu 1942 r. spośród kadry niemieckiej i około tysiąca byłych jeńców sowieckich. Z reguły były one uzbrojone w lekką broń piechoty do bezpośredniej obrony. Podobne jednostki tworzyła Luftwaffe.
Od 1942 r. spośród części Hiwisów były tworzone przez Niemców tzw. Osttruppen, przeznaczone do walki z partyzantami i na froncie. Hiwisi występowali w niemieckich jednostkach wojskowych do końca wojny, zaś po jej zakończeniu zdecydowana ich większość (podobnie jak własowcy) została wydana ZSRR.
[edytuj] Bibliografia
Jarosław W. Gdański, Zapomniani żołnierze Hitlera, Warszawa 2005
